در حالیکه داستانهای تالکین در قلمرو خیالی سرزمین میانه میگذرد، چشماندازهای شگفتانگیز کتابها، فیلمها و سریالها در واقع از مکانهایی واقعی الهام گرفتهاند؛ مکانهایی که میتوان امروز از نزدیک دید و لمس کرد.
نخستین جلد از سهگانهی The Lord of the Rings با نام The Fellowship of the Ring هفتاد سال پیش، در تابستان ۱۹۵۴ منتشر شد. همزمان، در سال ۲۰۲۴ نیز فصل دوم سریال عظیم The Rings of Power پخش شد تا بار دیگر دنیای تالکین به زندگی بازگردد. این آثار، همانگونه که از یک فانتزی حماسی انتظار میرود، در مناظری خیرهکننده روایت میشوند: از دشتهای سرسبز گرفته تا درههای عمیق و بیابانهای سوزان. با این حال، بسیاری از این مکانها آنقدرها هم «غیرزمینی» نیستند و در واقع از مناظر واقعی الهام گرفتهاند؛ دیدن آنها، هم طبیعت را به نمایش میگذارد و هم جهانی را که الهامبخش تخیل تالکین بوده است.
مسیر تالکین در لانکاشر، انگلستان
در دههی ۱۹۴۰، تالکین مدتی در کالج استونیهرست (Stonyhurst College) در لانکاشر زندگی میکرد؛ مدرسهای شبانهروزی که پسرش در آن تدریس میکرد. گفته میشود او اغلب در میان جنگلها و تپههای ریبل ولی (Ribble Valley) قدم میزد و همین مناظر، الهامبخش خلق شایر، سرزمین آرام هابیتها بود. امروزه، مسیر پیادهروی هفت مایلی موسوم به The Tolkien Trail از همان نواحی میگذرد و به علاقهمندان اجازه میدهد رد پای نویسنده را دنبال کنند.
در طول مسیر، خانهای اشرافی به نام Hacking Hall قرار دارد که در زمان تالکین دارای یک قایق چوبی برای عبور از رود ریبل بود. گفته میشود این مکان الهامبخش صحنهی معروف Bucklebury Ferry در The Fellowship of the Ring بوده است. در نقشههای تالکین، حتی سه رودخانه با نامهای Shirebourne، Withywindle و Brandywine دیده میشود که همگراییشان دقیقاً با محل تلاقی سه رودخانهی Hodder، Ribble و Calder در لانکاشر تطابق دارد.
در نزدیکی این مسیر، کلیسای سنت مری در روستای Newchurch-in-Pendle قرار دارد که بر برج آن سنگتراشی عجیبی به شکل چشم دیده میشود؛ اثری که بسیاری آن را الهامبخش «چشم سائورون» میدانند.
غارهای چدار گورج، سامرست
اگرچه بیشتر الهامهای تالکین از مکانهایی فرضی است، اما خود او در نامهای که در سال ۱۹۷۱ نوشته بود تأیید کرد که غارهای Cheddar Gorge در سامرست الهامبخش «غارهای درخشان هلمز دیپ» در The Lord of the Rings بودهاند.
تالکین و همسرش ادیت در سال ۱۹۱۶ ازدواج کردند و ماهعسل خود را در روستای کلیودن گذراندند. آنها در آن سفر از چدار گورج دیدن کردند؛ درهای آهکی با دیوارههای سر به فلک کشیده، پر از غارهایی با استالاکتیتها و استالاکمیتهای خیرهکننده. تالکین در همان زمان یادداشتهایی برداشت و بعدها در نامهای نوشت که این غارها الهامبخش توصیفش از ستونهای سفید و صورتی «غارهای درخشان» بودهاند. غار معروف Gough Cave هنوز هم برای بازدیدکنندگان باز است و دیدن آن حس حضور در دنیای تالکین را زنده میکند.
صخرههای دنایز، وایتومو، نیوزیلند
هواداران The Lord of the Rings بیدرنگ صخرههای Denize Bluffs در جزیره شمالی نیوزیلند را میشناسند. این مکان در فیلم The Hobbit: An Unexpected Journey بهعنوان Trollshaws —جنگلی که بیلبو بگینز در آن با ترولها روبهرو میشود— دیده میشود. در سریال The Rings of Power نیز از این ناحیه برای نمایش زادگاه هارفوتها استفاده شده است.
این زمینها در مزرعهای خانوادگی قرار دارد که اکنون توسط واریک و سوزی دنایز اداره میشود. آنها با افتخار تورهایی تحت عنوان Hairy Feet Waitomo برگزار میکنند که گردشگران را به محل دقیق فیلمبرداری صحنهها میبرند.
کلیسای سنت ادوارد، استو-آن-د-وولد، گلاسترشر
تالکین مردی مذهبی بود و اگرچه همیشه انکار میکرد که The Lord of the Rings تمثیلی مسیحی است، آثارش سرشار از معنویتاند. او استاد دانشگاه آکسفورد بود و اغلب به کاتسوُلدز سفر میکرد؛ منطقهای آرام با روستاهای سنگی و کلیساهای زیبا.
کلیسای سنت ادوارد در شهر کوچک استو-آن-د-وولد از مکانهایی است که گفته میشود الهامبخش او بوده است. درِ شمالی این کلیسا —در چوبی سنگین که میان دو درخت سرخدار باستانی قرار گرفته— شباهت شگفتانگیزی به «درهای دورین» در نقاشیهای خود تالکین دارد. گفته میشود این دروازه، الهامبخش ورودی افسانهای معادن خازاد-دوم بوده است.
پارک ملی تیده، تنریف، اسپانیا
در فصل جدید سریال The Rings of Power، صحرای ماهگونهی تنریف در جزایر قناری، بهعنوان سرزمین مرموز Rhûn به تصویر کشیده شده است. این منطقه، با بادهای تند، زمینهای خشک و درختان پیچخورده، پیشتر در باور بومیان گوآنچه بهعنوان دروازهی جهان زیرین شناخته میشد. تیده، آتشفشان فعال جزیره، منظرهای فرازمینی دارد و بازدید از آن چه با تلهکابین و چه در قالب تورهای کوهنوردی، تجربهای فراموشنشدنی است.
فیوردلند، جزیره جنوبی نیوزیلند
فیوردلند، منطقهای پرآب و سرسبز با کوههای برفپوش و درههای یختراش، از اصلیترین لوکیشنهای فیلمهای The Lord of the Rings بود. جنگلهای این منطقه نقش Fangorn Forest خانهی انتها، درختان سخنگو را ایفا کردند. رودخانهی وایائو نیز بهعنوان رودخانهی Anduin، یکی از صحنههای ابتدایی The Fellowship of the Ring را شکل داد.
برای دیدن این مناطق، شهر کوچک Te Anau بهترین پایگاه است. از آنجا میتوان با تورهای قایقسواری یا پیادهروی به دل پارک ملی فیوردلند رفت و دنیای تالکین را از نزدیک لمس کرد.
سخن پایانی
هفت دهه پس از انتشار آثار The Lord of the Rings، هنوز هم میتوان ردپای تخیل تالکین را در گوشهوکنار جهان یافت؛ از غارهای انگلستان تا قلههای آتشفشانی اسپانیا و کوهستانهای نیوزیلند. هر یک از این مکانها بخشی از پازلیاند که دنیای سرزمین میانه را از خیال به واقعیت پیوند میدهند.