اگر تجربه‌ي آموزش را داشته باشید حتما می‌دانید که مدیریت کلاس چه کار دشواری است. به‌ویژه هر چه مخاطبان شما کم سن‌وسال‌تر یا ازنظر رفتاری مشکلاتی داشته باشند، این کار دشوارتر خواهد بود. با مجازی شدن آموزش نیز بر لزوم تسلط بر اصول مدیریت کلاس آنلاین می‌افزاید. این مهارت، ذاتی نیست و نیاز به تمرین اصول و تکنیک‌هایی دارد.
در این مقاله، ۶ تکنیک اصلی اداره کلاس آنلاین و غیرآنلاین را مرور می‌کنیم. به‌کارگیری این تکنیک‌ها سبب توسعه‌ي فردی و اجتماعی مدرس نیز خواهند شد. اگر در زمینه‌ي آموزش به‌ویژه آموزش مجازی فعال هستید، مطالعه‌ي این مقاله می‌تواند افزایش نظم و بازدهی کلاس‌هایتان را برای شما به همراه داشته باشد.
تنظیم شدت صدا
یکی از مهم‌ترین عواملی که سبب خستگی و کاهش تمرکز مخاطبان شما می‌شود، تن صدای شماست. اگر صدایتان همواره در یک محدوده صوتی و در حقیقت یکنواخت باشد، این اتفاق قطعا رخ خواهد داد. نشستن همیشگی پشت میز نیز بر اثرات مخرب صدای یکنواخت خواهد افزود. خستگی و کاهش تمرکز مخاطبان نیز درنهایت، منجر به بی‌نظمی، ترک کلاس و موارد این‌چنینی خواهد شد.
بهتر است یاد بگیرید که کمی جذاب صحبت کنید. جملات سوالی را واقعا سوالی و جملات حاوی اطلاعات عجیب را با تاکید ادا کنید. برای این کار باید صدایتان را پیش از کلاس ضبط کنید و به آن گوش دهید. آیا خودتان هم از صدایتان خسته می‌شوید؟ پس قطعا نیاز به ایجاد تنوع در نحوه صحبت کردن خود دارید.
یکی از تمرین‌های مدیریت کلاس تند و کند کردن سرعت حرف زدن است. مطالب ساده و بدیهی را با سرعت بیشتری ادا کرده و روی مطالبی که به تامل نیاز دارند، بیشتر تاکید کنید.
مسئله‌ي تن صدا به‌ویژه در مدیریت کلاس آنلاین اهمیت بیشتری دارد. سخت‌افزار و نرم‌افزار شما ممکن است پستی‌وبلندی صدایتان را کاهش دهد. بنابراین لازم است از پلتفرم‌هایی استفاده کنید که صدای باکیفیتی را در اختیار شما قرار می‌دهند. یک نمونه از پلتفرم‌های ایرانی برتر با چنین امکانی، سامانه آموزش مجازی الوکام است.
پرهیز از حاشیه در شروع کلاس
یک تکنیک مهم مدیریت کلاس این است که کلاس را مستقیما با بحث اصلی شروع کنید. از صحبت‌های حاشیه‌ای، پرسش و پاسخ و فعالیت‌های جانبی در شروع کلاس پرهیز کنید. این کار، سبب تمرکز یک‌باره حواس مخاطبان شما خواهد شد. حتی برخی معلم‌ها حضوروغیاب را نیز به اواسط کلاس موکول می‌کنند. این تکنیک، به‌ویژه در اداره کلاس آنلاین موثر است؛ چراکه در بسیاری از کلاس‌های آنلاین، مخاطبان و به‌ویژه دانش‌آموزان، پس از حضوروغیاب در ابتدای جلسه، آن را ترک می‌کنند بدون اینکه معلم از عدم حضور آن‌ها مطلع باشد.
طراحی طرح درس
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت شما در مدیریت کلاس ، داشتن طرح درس است. طرح درس، درواقع برنامه‌ای مدون است که به شما در زمان‌بندی، انجام به‌موقع فعالیت‌ها، پوشش مباحث و هر آنچه باید در طول دوره‌ي آموزشی خود انجام دهید، برنامه می‌دهد.
طرح درس خود را واقع‌بینانه و بر اساس شاخص‌هایی مانند دشواری مطالب، زمان لازم برای انجام هر فعالیت، توان مخاطبان، توان تدریس خودتان، امکانات و غیره طراحی کنید. این برنامه باید هم شامل برنامه‌ریزی بلندمدت برای کل دوره‌ي آموزشی و هم برنامه‌ریزی برای هر جلسه باشد. می‌توانید در ابتدای شروع دوره، مخاطبان را نیز در جریان کلیات طرح درس خود گذاشته و از آن‌ها نیز نظرخواهی کنید.
تنظیم قوانین
بدیهی است که کلاس از هر نوع آن باید قوانینی داشته باشد. برخی از این قوانین، نانوشته و مشترک و برخی دیگر از یک کلاس به کلاس دیگر متفاوت هستند. مشکل اصلی آنجایی پیش می‌آید که معلم تصور می‌کند مخاطبان، خودبه‌خود قوانین، به‌خصوص قوانین بدیهی را می‌دانند. اما در بسیاری از موارد این‌گونه نیست یا حداقل لزوم تذکر قوانین کلاس درس احساس می‌شود.
توصیه می‌کنیم که قوانین کلاس خود را به‌صورت مدون و مکتوب درآورده و آن‌ها را در اختیار مخاطبان قرار دهید. در برخی موارد، لازم است که والدین نیز در جریان قوانین شما قرار بگیرند. این کار به‌ویژه در اداره کلاس آنلاین به شما کمک ویژه‌ای می‌کند. تنها کافی است که فایل PDF قوانین خود را پیش از برگزاری کلاس برای آن‌ها ارسال کرده یا در شروع اولین جلسه آپلود کنید.
تدریس مشارکت محور
تدریس تک‌صدایی یا آنچه به آن مونوتن (Monotone) گفته می‌شود، یکی از بدترین آفت‌های تدریس است. حتی با داشتن صدایی گیرا، طرح درس منطقی و قوانین شفاف، باز هم نباید کلاس را به‌صورت معلم‌محور پیش ببرید. تدریس مشارکت‌محور در همه‌ي کشورهای پیشرفته دنیا، امروزه دیگر یکی از اصول مهم آموزش است. این شیوه به مدیریت کلاس نیز کمک می‌کند؛ چراکه مخاطبان بهتر درگیر کلاس شده و مسئولیت بیشتری در قبال کیفیت یادگیری‌شان قبول می‌کنند.
برای تدریس مشارکت‌محور می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:
- فعالیت‌های گروهی
- استفاده از تجهیزات و ابزارهای دیجیتال
- نظرسنجی
- بحث آزاد
- پرسش و پاسخ
به‌ویژه در تدریس آنلاین، مشارکت در کلاس، بیش‌ازپیش اهمیت پیدا می‌کند. در این شیوه، مخاطب تنها به صفحه موبایل یا کامپیوترش چشم دوخته است که می‌تواند سبب خستگی او شود. در حین چنین کلاس‌هایی از مخاطبان بخواهید فعالیت‌های فیزیکی که مثلا شامل کاغذ و قلم می‌شود انجام دهند.
استفاده از ادبیات درست
مسئله‌ي ادبیات معلم، یکی از مهم‌ترین چالش‌های مدیریت کلاس است. صمیمیت بیش‌ازاندازه یا زودهنگام با مخاطبان، برخی را آزرده و برخی دیگر را دچار این سوءتفاهم می‌کند که آن‌ها نیز می‌توانند به همین اندازه صمیمی باشند یا حدومرزشان را فراموش کنند. از طرفی، خشکی بیش‌ازحد نیز می‌تواند سبب ایجاد استرس، کاهش رغبت به حضور در کلاس و عدم جذابیت تدریس شود. رفتار خود را در کلاس بر اساس موارد زیر و مشابه آن‌ها تنظیم کنید:
- سن مخاطب
- اختلاف سنی شما با مخاطب
- طبقه‌ی اجتماعی مخاطب با توجه به شاخص‌هایی مانند میزان تحصیلات، شغل و غیره
- جنسیت مخاطب
- مدت‌زمان آشنایی شما با کلاس
- موضوع کلاس
سخن آخر
مدیریت کلاس درس، مبحثی گسترده است که تنها آشنایی با اصول آن کافی نبوده و نیاز به تمرین و آزمون‌وخطا دارد. بااین‌حال در این مقاله، ۶ تکنیک مهم در این زمینه را موردبررسی قرار دادیم. این تکنیک‌ها شامل تنظیم شدت صدا، طراحی طرح درس، پرهیز از حواشی در شروع کلاس، تنظیم قوانین و انتقال آن‌ها، تدریس مشارکت‌محور و استفاده از ادبیات صحیح می‌شوند که در مدیریت کلاس آنلاین نیز مفید هستند.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
1 نظر
مدیریت کلاس درس بسیار اهمیت دارد و اگر درست انجام نشود باعث آسیب دیدن درس دانش آموز ها می شود.
مخصوصا دانش آموزان امروزه که صبر کمتری دارند و دائما دنبال چیزهای جدید هستند برای همین یک برنامه منسجم برای کنترل و مدیریت امروزه واجب محسوب می شود.