از زمان ورود ChatGPT به بازار، OpenAI مدتها پرچمدار بیرقیب در دنیای هوش مصنوعی بود. اما شرایط تغییر کرده است و اکنون Alphabet با شتابی بیسابقه ورق را به نفع خود برگردانده است. بهویژه با معرفی Gemini 3، این غول فناوری توازن قدرت را تغییر داده و حتی موجب ایجاد تردیدهایی درباره حجم عظیم سرمایهگذاریهای OpenAI شده است.
وال استریت نیز نگاه متفاوتی به شرکتهای مرتبط با هوش مصنوعی پیدا کرده است. در مرکز این نگاه تازه، نام دو شرکت بیش از همه دیده میشود: یکی در حال سقوط و دیگری در حال اوجگیری. OpenAI دیگر مثل گذشته ستاره بیبدیل بازار نیست و در مقابل، Alphabet با قدرت در حال صعود است.
OpenAI جایگاه «پیشرو مطلق» را از دست میدهد
بر اساس گزارش بلومبرگ، تولیدکننده ChatGPT دیگر پیشرو مطلق هوش مصنوعی محسوب نمیشود. پرسشهای جدی درباره نبود سودآوری و نیاز OpenAI به رشد بسیار سریع برای تأمین تعهدات مالی عظیم مطرح شده است. در همین زمان، شرکت مادر گوگل یعنی Alphabet با قدرت بهعنوان رقیبی جدی و ساختارمند ظاهر شده است.
Brett Ewing، استراتژیست ارشد First Franklin، میگوید:
«در ابتدای سال، OpenAI ستاره درخشان بازار بود و Alphabet در سایه قرار داشت. اما حالا نگاهها کاملاً متعادلتر شده است».
فشار سنگین فروش بر شرکتهای وابسته به OpenAI
شرکتهایی مانند Oracle، CoreWeave، AMD، Microsoft، Nvidia و SoftBank (با مالکیت ۱۱ درصد از سهام OpenAI) همگی با فشار شدید فروش مواجه شدهاند. در مقابل، شتاب Alphabet تنها سهام خود آن را بالا نکشیده، بلکه شرکتهای مرتبطی همچون Broadcom، Lumentum Holdings، Celestica و TTM Technologies نیز با رشد قابلتوجه مواجه شدهاند.
این تغییر هم از لحاظ سرعت و هم از نظر دامنه بسیار چشمگیر است. تنها چند هفته پیش، حتی اشارهای کوچک به نام OpenAI میتوانست سهام بسیاری از شرکتها را وارد یک رالی انفجاری کند. اما اکنون جریان کاملاً تغییر کرده است و باد مخالف به سمت OpenAI میوزد.
Ewing میگوید:
«پیچیدگی تأمین مالی، قراردادهای چرخهای و مسائل بدهی، حالا بیشتر دیده میشود. این مسائل در Alphabet نیز وجود دارد، اما در مقیاس OpenAI به مراتب شدیدتر است و این موضوع قواعد بازی را تغییر داده است».
شتاب Alphabet از سهام OpenAI فراتر میرود
سبد شرکتهای مرتبط با OpenAI در سال ۲۰۲۵ حدود ۷۴ درصد رشد کرده است؛ رقمی قابلتوجه، اما بسیار پایینتر از جهش ۱۴۶ درصدی شرکتهایی که در مدار Alphabet قرار دارند. در همین مدت، شاخص Nasdaq 100 تنها ۲۲ درصد رشد داشته است.
شک و تردید پیرامون OpenAI از زمان معرفی GPT-5 تشدید شد. این تردیدها پس از آن شدت گرفت که Alphabet نسخه جدید مدل Gemini را معرفی کرد و موجی از تحسین دریافت کرد. نتیجه این وضعیت آن بود که Sam Altman، مدیرعامل OpenAI، تیم خود را با اعلام «هشدار قرمز» برای بهبود کیفیت ChatGPT بسیج کرد و پروژههای دیگر را فعلاً متوقف ساخت.
چرا Alphabet اکنون قدرتمندتر از همیشه دیده میشود؟
قدرت جدید Alphabet تنها به موفقیت Gemini مربوط نیست. این شرکت اکنون سومین شرکت باارزش S&P 500 است و ذخایر نقدی عظیمی در اختیار دارد. همچنین کسبوکارهایی مانند Google Cloud، توسعه سختافزارهای نیمهرسانا، دادههای گسترده، شبکه توزیع قدرتمند و زیرمجموعههایی مثل YouTube و Waymo همگی بلوکهای یک ساختار قدرتمند هوش مصنوعی را تشکیل میدهند.
Brian Colello، تحلیلگر ارشد Morningstar، توضیح میدهد:
«در حال حاضر این باور در حال تقویت است که Alphabet همه ابزارهای لازم برای تبدیل شدن به توسعهدهنده غالب مدلهای هوش مصنوعی را دارد. چند ماه قبل، این جایگاه به OpenAI نسبت داده میشد. اما اکنون رقابت شدیدتر شده و ریسکها بیشتر دیده میشود».
فاصله میان نفر اول و دوم در هوش مصنوعی بسیار پرهزینه است
قرار گرفتن در رتبه اول تنها یک مسئله اعتباری نیست؛ بلکه بهطور مستقیم ساختار مالی شرکتها و شرکای آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. اگر کاربران از ChatGPT به Gemini مهاجرت کنند، رشد OpenAI کند شده و قدرت آن برای تأمین قراردادهای عظیم ابری با Oracle یا خرید چیپ از AMD تضعیف میشود.
در مقابل، شرکای Alphabet رشد خیرهکنندهای را تجربه میکنند. برای مثال:
- Lumentum که قطعات نوری مراکز داده Alphabet را تولید میکند، بیش از سه برابر رشد کرده است.
- Celestica در سال ۲۰۲۵ شاهد رشد ۲۵۲ درصدی بوده است.
- Broadcom که تولیدکننده TPUهای اختصاصی Alphabet است، از ابتدای سال ۶۸ درصد رشد کرده است.
در همین حال، OpenAI مجموعهای از قراردادهای جاهطلبانه را اعلام کرده است. از نگاه Colello، چنین فعالیت گستردهای این سؤال را ایجاد میکند که آیا OpenAI توان مالی کافی برای اجرای این حجم از قراردادها را دارد یا نه.
تغییر هیجان به تردید؛ سرمایهگذاران منتظرند
Colello میگوید:
«زمانبندی رشد درآمد OpenAI نامشخص است. هر پیشرفت رقبا احتمال عقب ماندن OpenAI از اهدافش را افزایش میدهد».
در ظاهر، سرمایهگذاران از این قراردادهای بزرگ استقبال میکردند و آنها را نشانه شکلگیری نسل جدید برندگان دنیای هوش مصنوعی میدانستند. اما حالا با تغییر فضای بازار، سرمایهگذاران به حالت انتظار و احتیاط رسیدهاند.
دوران ایمان مطلق به OpenAI پایان یافته است
Brian Kersmanc از GQG Partners میگوید:
«تا زمانی که مردم باور داشتند OpenAI میتواند درآمد بالا و سودآوری پایدار داشته باشد، این قراردادهای عظیم منطقی به نظر میرسید. اما حالا مردم جای باور، سؤال میپرسند».
او ادامه میدهد:
«ما تا حد ممکن از حوزههایی که بیش از حد داغ شدهاند فاصله میگیریم. بسیاری از این حبابها حاصل فعالیتهای OpenAI بوده است و بنابراین پیامدهای اصلاح آن گسترده و دردناک خواهد بود. این تنها یک یا دو سهم نیست؛ بخش بزرگی از بازار درگیر است. مشکل اینجاست که بسیاری از این معاملات همبستگی بالا دارند و با هم حرکت میکنند».
البته شرکتهایی مانند Oracle و AMD تنها به OpenAI وابسته نیستند. این شرکتها در حوزههایی با تقاضای بالا فعالیت میکنند و حتی بدون OpenAI نیز مشتریان خود را دارند. تحلیل Wells Fargo نیز نشان میدهد که برای اولینبار از سال ۲۰۱۶، شرکتهای مرتبط با ChatGPT با تخفیف نسبت به شرکتهای وابسته به Gemini معامله میشوند.
نتیجهگیری؛ نفوذ Alphabet و چالشهای OpenAI
بازار هوش مصنوعی وارد مرحله بلوغ شده است. Alphabet اکنون در موقعیتی قرار دارد که توانسته اعتماد سرمایهگذاران و شرکا را بیش از گذشته بهسوی خود جذب کند. در مقابل، OpenAI باید برای حفظ جایگاه خود، مشکلات مالی، پیچیدگی قراردادها و رقابت فزاینده را مدیریت کند. این تحول تنها یک تغییر رتبه نیست؛ بلکه نشانهای از بازتعریف توازن قدرت در عصر هوش مصنوعی است.
