هفته گذشته اپل با اعلام کاهش فروش آیفون نسبت به پیش‌بینی‌ها، همه را شگفت‌زده کرد و بیش از ۷۵ میلیارد دلار از ارزش خود در بازار سهام را از دست داد. این شرکت تمام تقصیرها را متوجه مشکلاتش در چین، کاهش رشد اقتصادی این کشور و نبرد تجاری میان چین و ایالات متحده می‌داند.
اما شاید مشکل اصلی اپل خیلی نزدیک‌تر از خاور دور و در خانه‌های کوچک و نقلی مشتریانش باشد.
کوین رز نویسنده مقاله معتقد است که اپل باید در میان مشتریان وفادارش به دنبال مشکل پیش آمده باشد: مادر من یک عشق تکنولوژی بازنشسته است که مدت‌های مدیدی طرفدار اپل بوده و با بسیاری از محصولات این شرکت کار کرده است. من تایپ را اولین بار در دفتر وی با یک کامپیوتر Apple IIGS یاد گرفتم. او یکی از اولین خریداران آی‌مک فیروزه‌ای رنگ اپل بود. این روزها او از آیفونش برای وب‌گردی، سر زدن به فیس‌بوک و اینستاگرام، صحبت با دوستان و اقوام، و بازی استفاده می‌کند.
البته آیفون او آخرین مدل نیست. مامان از آیفون ۶ اس مدل سه سال پیش استفاده می‌کند. اگرچه این کار او را از برخی قابلیتهای خاص آیفون‌های جدید محروم ساخته است. او نمی‌تواند از حالت عکاسی پرتره بهره ببرد، زیرا این قابلیت در آیفون ۷ پلاس با استفاده از دوربین دو لنز ارائه شد. همچنین وی امکان باز کردن قفل موبایل با چهره‌اش را ندارد. زیرا Face ID همراه با آیفون X در سال ۲۰۱۷ رونمایی شد. البته موبایل او عمر باتری بهتری دارد. هرچند که برخی اوقات فضای ذخیره‌سازیش پر می‌شود.
اما مامان از آیفونش کاملا راضی است و تا کنون اصلا احساس نکرده که لازم است آن را ارتقا دهد. او همچنین از اپل واچ نسل اول استفاده می‌کند. مک بوکش هم متعلق به چند نسل قبل است. اما مامانم هیچ برنامه‌ای برای ارتقا و جایگزینی آنها در آینده نزدیک ندارد.
وقتی پرسیدم که چرا آنها را با مدلهای جدیدتر جایگزین نمی‌کند، پاسخ داد: «موبایلی که الان دارم تمام نیازهایم را برآورده می‌سازد. چرا باید تنها برای چند قابلیت تازه ۸۰۰ دلار پول بدهم؟ نیازهای من چندان پیچیده و سنگین نیستند.»
بسیاری از ژورنالیست‌هایی که در نقاط مختلف دنیا درباره تکنولوژی می‌نویسند، معمولا همیشه جزو اولین گروه‌هایی هستند که به محصولات جدید روی می‌آورند. آنها کاربران حرفه‌ای هستند که دوست دارند همیشه آخرین مدلهای گجتها را در اختیار داشته باشند و همیشه برای اندکی تجربه بهتر، پول زیادی هزینه می‌کنند. برای بسیاری از آنها اطلاعیه هفته گذشته اپل خبر از اتفاقات فاجعه‌باری برای این شرکت می‌دهد.
اما برای مامان من و بسیاری دیگر از مردم عادی، احتمالا خبر کاهش فروش آیفون به هیچ وجه فاجعه محسوب نمی‌شود. در حقیقت آنها درکی کلی از داستان دارند و چندان کاری هم با چین ندارند.
تیموتی دی. کوک، مدیرعامل اپل در نامه‌اش به سرمایه‌گذاران شرکت، نیز به موضوع تقاضای کمتر از میزان پیش‌بینی شده برای تعویض آیفون اشاره کرده است. زیرا مشتریان طی این مدت با یارانه‌های کمتری از سوی اپراتورها برای جایگزینی مدلهای جدید روبرو شده‌اند و همچنین از مزیت کاهش قابل توجه هزینه تعویض باتری آیفون به خوبی بهره برده‌اند. اگرچه شرکت اپل از هر گونه اظهار نظر درباره این نامه خودداری کرده است.
البته اپل با رقابتی سرسختانه از سوی غول‌هایی چون سامسونگ و هواوی هم روبرو است. این رقبا بازارهای بین‌المللی را با موبایل‌های اندرویدی ارزان‌تری انباشته‌اند که از بسیاری جهات کاربردی همچون آیفون‌ها دارند. و البته نباید از مشکلات ایجاد شده به دلیل جنگ تجاری رئیس‌جمهور ترامپ با چین و کاهش سرعت رشد اقتصاد در این کشور هم چشم‌پوشی کرد.
اما شاید در نهایت باید گفت اپل بزرگترین ضربه را از مردمی می‌خورد که تلفن‌های‌شان را برای مدت طولانی‌تری حفظ می‌کنند. بنابر گزارش موسسه تحقیقاتی بای‌استریت ریسرچ، در سال ۲۰۱۵ میانگین زمانی جایگزینی و تعویض آیفون ۲ سال بود. اکنون این زمان تقریبا به سه سال رسیده و انتظار می‌رود با تغییر اوضاع اقتصادی دنیا، بیشتر هم شود.
چارلز کاسو تحلیل‌گر تکنولوژی موسسه ریموند جیمز می‌گوید: «باید از این پس منتظر دوره‌های تعویض و جایگزینی موبایل طولانی‌تری هم توسط مردم باشیم. دلیل عمده این موضوع هم قیمت‌های بالاتر مدلهای جدید در چند سال اخیر است.»
البته برخی مشکلاتی که اکنون اپل با آنها دست به گریبان است، در خصوص تمام تولید‌کنندگاه تلفن‌های هوشمند صدق می کند. قطعاتی که درون موبایل های جدیدتر استفاده می‌شود، از قبیل حافظه‌های ذخیره سازی بسیار بیشتر و بهبود تکنولوژی‌های نمایشگر، قیمت بسیار بیشتری نسبت به قطعات قدیمی دارند. اکنون موبایل‌های دست دوم و موبایل‌های باز‌سازی شده توسط کارخانه (Refurbished) هم بیشتر از قبل در دسترس هستند. برخی اپراتورها همچون ورایزن و ای‌تی اند تی نیز مانند گذشته حاضر به پرداخت یارانه و اقساط برای خرید موبایل‌های جدید نیستند. لذا هزینه پیش‌پرداخت پلن‌های جدید برای مشتری نهایی بسیار بیشتر از گذشته شده است.
آقای کاسو می‌گوید: «پیش از این با ۶۵۰ دلار می‌توانستید همه قابلیتهای جدید از قبیل نمایشگر بهتر و هر چیز دیگری را در اختیار داشته باشید. اما امروزه قابلیتهای بیشتر روی آیفون به معنی صرف هزینه های بسیار بالاتر هستند.»
البته در این میان متغییرهای مختص به اپل را هم باید در نظر بگیریم. آخرین نسخه سیستم عامل موبایل اپل (iOS 12) به گونه‌ای طراحی شده که کارآیی و عملکرد دستگاه‌های قدیمی را هم بهبود می‌بخشد. این موضوع نسبت به آپدیت‌های پیشین iOS موضوعی مهم و قابل توجه است که باعث می‌شود تمایل کاربران به خرد کردن مدلهای قدیمی تر زیر پاشته کفش به تاخیر بیافتد. همچنین بهبود خاصیت ضد آب بودن آیفون‌ها به همراه صفحه نمایش‌های مقاوم‌تر، باعث شده تا تلفن‌های هوشمند جدید اپل در برابر ضربات فیزیکی پایداری بیشتری داشته و بیشتر عمر کنند. و از سویی طی سالهای اخیر در هر مدل جدید آیفون تعداد قابلیتهای جذابی که نمی توان از آنها چشم پوشید، روز به روز کمتر شده‌اند. در این میان تنها می‌توان از چند استثنا، همچون Face ID و اموجی‌های متحرک نام برد. اما به طور کلی نمی‌توان قابلیت و کارکرد خاصی را در آیفون‌های جدید نام برد که آیفون‌های چند سال پیش از پس آن بر نمی‌آیند.
البته همان طور که تیم کوک می‌گوید، اپل ضربه‌ای هم از برنامه تعویض باتری خود نوش جان کرده است. پس از آنکه این شرکت متهم شد که آیفون‌های قدیمی‌تر را به عمد کندتر کرده، تخفیف بسیار خوبی را در برنامه تعویض باتری برای بسیاری از مشتریانش در نظر گرفت. همین موضوع باعث شد بسیاری از مشتریان به جای تعویض آیفون‌های‌شان با مدلهای جدید، تنها باتری آیفون فعلی‌شان را عوض کنند.
و تجمیع این مشکلات، سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت را نگران کرده است. اینها گروهی هستند که دوست دارند مردم تا حد امکان با حداکثر ظرفیت آیفون‌های جدید را بخرند. اما در مقابل، این موضوعات برای مردمی مانند مامان من که دوست دارند موبایل‌های‌شان را همچنان نگه دارند، جذاب و خواستنی است. ابزارهایی که با آنها احساس راحتی می‌کنند و دوست دارند تا حدامکان آنها را حفظ کنند. این موضوع برای محیط زیست هم بسیار عالی است. بر اساس آخرین گزارش پایایی اپل، تولید هر دستگاه جدید این شرکت باعث انتشار ۹۰ کیلوگرم کربن می‌شود.
البته آیفون‌های قرص و محکم‌تر برای سودآوری اپل در بلند مدت هم بسیار موثر‌تر هستند. برایان بارت از سایت وایرد می‌گوید: «هر چه آیفونی عمر بیشتری داشته باشد، مدت زمان طولانی‌تری مشتریان را در اکوسیستم iOS حفظ می‌کند.» این امر باعث می‌شود آنها برای ادامه پرداخت هزینه اشتراک‌شان در سرویس‌هایی چون اپل موزیک، آی‌کلود و دیگر سرویس‌های اختصاصی اپل تمایل بیشتری داشته باشند.
اگرچه در صورتی که تکنولوژی‌های جدید (همچون سازگاری با شبکه‌های موبایل ۵G که احتمالا در آیفون‌های ۲۰۲۰ خواهیم دید، یا اپلیکیشن‌های محبوب جدیدی که روی آیفون‌های قدیمی قابل اجرا نباشند) بتوانند خوش بدرخشند، ممکن است طولانی شدن دوره تعویض و جایگزینی آیفون پدیده‌ای کوتاه مدت و موقتی باشد.
آقای کاسو می‌گوید: «اگر اپلیکیشن‌هایی بیایند (مثلا شاید Fortnite 2) که نتوانیم آنها را روی آیفون فعلی‌مان اجرا کنیم، بدون شک آیفون جدید در لیست خرید هر نوجوان و جوانی مقام اول را از آن خود می‌کند.»
اما در حال حاضر که سرمایه‌گذاراان از میزان فروش شرکت در کوتاه‌مدت چندان راضی و خوشحال نیستند، شاید بهترین موقعیتی است که فرآیند تازه‌ای آغاز شود تا آنچه را که مشتری می خواهد به دست آورد: موبایل‌های قابل اعتماد و محکم‌تری که با ورود مدلهای جدید به سرعت منسوخ و از رده خارج نشوند.
وقتی از مامانم پرسیدم که در چه صورتی حاضر به تعویض و جایگزینی آیفون فعلی هستی، می‌گوید اگر قابلیت خارق‌العاده جدیدی در آیفون بعدی عرضه شود، شاید این کار را انجام دهم. یا اینکه اپلیکیشن‌های مورد علاقه‌ام به شکلی تغییر یافته و به روز شوند که دیگر روی این آیفون قابل استفاده نباشند. البته در آخر وی پذیرفته که این احتمال چندان زیاد نیست. زیرا می‌گوید: «تا زمانی که آیفونم از دستم بیافتد و بشکند، به احتمال زیاد آن را نگه خواهم داشت.»
