دانشمندان از کشف گونه‌ای جدید از گیاه موچسب لب‌قرمزی خبر داده‌اند که کاملاً برای علم ناشناخته بود و در عمق جنگل‌های بارانی فیلیپین پیدا شده است.
این گونه که تاکنون در هیچ‌یک از منابع گیاه‌شناسی مستند نشده، موجی از هیجان را در میان دانشمندان و علاقه‌مندان به طبیعت برانگیخته است.
سفری جسورانه به قلب جزیره لوزون
یک تیم گیاه‌شناسی در سال ۲۰۲۲ سفری جسورانه را به جنگل بارانی Barangay Balbalasang آغاز کردند؛ منطقه‌ای دورافتاده و تقریباً غیرقابل دسترس در جزیره لوزون.
این سفر با روزهایی از مسیرهای سخت و طاقت‌فرسا برای رسیدن به جنگل آغاز شد. منطقه‌ای مملو از پوشش گیاهی انبوه که تنها با بریدن با قمه می‌توان از آن عبور کرد. در این شرایط دشوار، محققان موفق به کشف یافته ارزشمند خود شدند.
این تیم شامل جیسون منسیبانگ، آدریانه توبیاس، و پاستور ال. مالابریگو از دانشگاه فیلیپین لوس بانوس و همچنین دکتر کریس تورگوود، معاون و رئیس علمی باغ و درختستان دانشگاه آکسفورد بود.
آن‌ها در این سفر همراه با قبیله باناو، جامعه بومی که از جنگل‌های محلی محافظت می‌کنند، زندگی کردند.
یک گیاه موچسب لب‌قرمزی متفاوت
در میان گونه‌هایی که در جنگل یافتند، یک گونه بیش از دیگران توجه را به خود جلب کرد: نمونه‌ای از گیاه موچسب لب‌قرمزی با نام علمی Aeschynanthus.
این گیاه دارای الگویی منحصربه‌فرد از لکه‌های ظریف بنفش بود که گل‌های آن را به طرحی مشابه گل انگشتانه اروپایی آراسته کرده بود.
دکتر تورگوود گفت: “ما در حال عبور از پوشش گیاهی متراکم بودیم که ناگهان گل سفید درخشانی با لکه‌های بنفش را بالای سرمان دیدیم.”
“همان لحظه متوجه شدیم که این گونه‌ای جدید برای علم است. شگفت‌انگیز است که هنوز گونه‌های زیبایی مانند این در انتظار کشف باقی مانده‌اند.”
کشف گونه جدید موچسب لب‌قرمزی
این تیم نام این گیاه را Aeschynanthus pentatrichomatus انتخاب کردند که از واژه لاتین “پنتا” به معنای پنج و “تریکوماتوس” به معنای موهای ریز در عمق گلبرگ‌ها برگرفته شده است.
موچسب‌های لب‌قرمزی که تقریباً ۱۸۰ گونه گرمسیری و نیمه‌گرمسیری را شامل می‌شوند، به خاطر گل‌های لوله‌ای و غنچه‌ای‌شان معروف هستند. این گیاهان که اغلب از گیاهان و درختان دیگر بالا می‌روند، گل‌هایی با رنگ‌های زنده دارند که پرندگان را برای گرده‌افشانی جذب می‌کنند.
نگرانی‌های حفاظتی در برابر تغییرات اقلیمی
متأسفانه، این گونه جدید به سرعت در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. تغییرات اقلیمی سریع که باعث افزایش طوفان‌های شدید می‌شود، زیستگاه طبیعی این گیاه را تهدید می‌کند.
جنگل Barangay Balbalasang همچنان دست‌نخورده باقی مانده و خانه بسیاری از گونه‌هایی است که در هیچ جای دیگر دنیا یافت نمی‌شوند. محققان امیدوارند که این کشف جدید به تلاش‌های حفاظتی برای محافظت از این منطقه کمک کند.
توبیاس گفت: “ما این کشف را نه تنها به زیبایی منحصربه‌فرد جنگل باناو بلکه به مردم قبیله باناو تقدیم می‌کنیم که با مراقبت و حفاظت خود، از گونه‌های نادر این جنگل ارزشمند محافظت کرده‌اند.”
مناطق تاریک داده‌های گیاهی جهان
دکتر تورگوود توضیح داد: “بسیاری از گونه‌های جدید هنوز در ‘مناطق تاریک داده‌های گیاهی’ جهان مستند نشده‌اند؛ در واقع تا ۱۵ درصد از پوشش گیاهی جهان ناشناخته است.”
“کشف این ناشناخته‌های شناخته‌شده برای درک و حفاظت از تنوع زیستی ضروری است. همین موضوع است که کشف‌هایی مانند این را برای علم حفاظت از محیط زیست بسیار ارزشمند می‌کند.”
اهمیت زیست‌محیطی موچسب‌های لب‌قرمزی
کشف Aeschynanthus pentatrichomatus اهمیت زیست‌محیطی موچسب‌های لب‌قرمزی در اکوسیستم‌های گرمسیری را روشن‌تر می‌کند.
این گیاهان که به‌عنوان اپی‌فیت‌ها شناخته می‌شوند، بدون آسیب‌رساندن به درختان روی آن‌ها رشد می‌کنند و زیستگاه‌های کوچکی ایجاد می‌کنند که از تنوع زیستی گوناگونی حمایت می‌کنند.
گل‌های رنگارنگ آن‌ها نقش حیاتی در جذب گرده‌افشان‌ها، به‌ویژه پرندگان دارند که برای حفظ تعادل ظریف جنگل‌های بارانی گرمسیری ضروری هستند.
علاوه بر نقش اکولوژیکی، موچسب‌های لب‌قرمزی شاخص‌های سلامت محیط زیست نیز هستند. حضور آن‌ها اغلب نشان‌دهنده اکوسیستم‌های سالم و دست‌نخورده است، زیرا این گیاهان تنها در زیستگاه‌های پایدار و باثبات رشد می‌کنند.
حفاظت از یک جنگل منحصربه‌فرد
کشف این گونه جدید در Barangay Balbalasang بر تنوع زیستی منحصربه‌فرد این جنگل و نیاز فوری به حفاظت از آن تأکید می‌کند.
با نزدیک به ۱۸۰ گونه شناخته‌شده از Aeschynanthus که هر کدام با محیط خاص خود سازگار شده‌اند، این گونه جدید بینش‌های ارزشمندی درباره تکامل روابط گیاه و گرده‌افشان و تاب‌آوری پوشش گیاهی گرمسیری در برابر تغییرات اقلیمی ارائه می‌دهد.
حفاظت از Aeschynanthus pentatrichomatus تنها درباره نجات یک گونه نیست؛ بلکه در مورد حفظ شبکه پیچیده حیات است که این گیاه از آن حمایت می‌کند.
مطالعه کامل این کشف در مجله Nordic Journal of Botany منتشر شده است.
📷 اعتبار تصویر: کریس تورگوود
