از گیبسون تا فونگوت، از لم تا لو گویین – روزنامه The Telegraph فهرستی از ۲۰ رمان برتر علمی-تخیلی تمام دوران منتشر کرده است. این آثار توسط یک کارشناس برجسته انتخاب شده‌اند و هر کدام بخشی از تاریخ ادبیات علمی-تخیلی را شکل داده‌اند. در ادامه این مقاله، با هر یک از این کتاب‌ها و اهمیت آن‌ها در ژانر علمی-تخیلی آشنا می‌شوید.
۲۰. What Not (1918) – رز مکاولی
این رمان اولیه که بوروکراسی زمان جنگ را هدف گرفته، نوشته رز مکاولی است؛ همان نویسنده The Towers of Trebizond. داستان در بریتانیایی می‌گذرد که به دنبال نجات از جنگ‌ها، به تکثیر نسل بر اساس هوش متوسل شده است. شخصیت کیتی گرامونت، کارمند عالی‌رتبه «وزارت مغز»، نمی‌تواند با نیکلاس چستر ازدواج کند؛ چرا که حتی احتمال «کم‌هوش بودن» او یک مانع بزرگ محسوب می‌شود.
ترجمه فارسی ندارد.
۱۹. ما (1920) – یوگنی زامیاتین
D-503، مهندسی که عاشق مطالعه جداول قطار است، دلباخته همسایه‌اش E-330 می‌شود. اما «تک‌دولت» با چنین احساسات انسانی دشمن است و راه‌حل نهایی‌اش را اجرا می‌کند. انسان‌ها به توده‌های راه‌رونده‌ای بدل می‌شوند که بیشتر به «تراکتورهای انسانی» شباهت دارند.
ترجمه‌های فارسی:
- ترجمه: انتشارات فرهنگ معاصر، ۲۰۲۲
- نسخه DEX (دنیای جوان): ۲۰۲۰
۱۸. زن مرد (1975) – جوانا راس
این رمان از ۹ فصل و ۱۱۰ بخش کوتاه تشکیل شده است و در دو نسخه از سال ۱۹۶۹ و دو آینده‌ی متفاوت روایت می‌شود. چهار زن با زندگی‌های شکل‌گرفته توسط جنسیت اجتماعی، از طریق ارتباط ذهنی با یکدیگر پیوند می‌یابند.
ترجمه فارسی: نشر آیرات، ۲۰۰۱
۱۷. گهواره گربه (1963) – کورت وونگوت
در دوران جنگ سرد، نویسنده‌ای که به دنبال بررسی توسعه بمب اتمی است، با ماده‌ای به نام «یخ-نه» مواجه می‌شود؛ پلیمری مرگبار که می‌تواند هر نوع آبی را منجمد کند.
ترجمه‌های فارسی: نشر آیرات ۲۰۱۲، دوست ۲۰۰۲، اپریل ۲۰۱۲، نشر چشمه ۲۰۲۱
۱۶. اردوگاه موش‌های آزمایشگاهی (1968) – توماس ام. دیش
آمریکا علیه جهان اعلام جنگ کرده و پزشکان ارتش، شاعری زندانی به نام ساچتی را با سفلیس آلوده می‌کنند تا بهره‌وری ذهن او را افزایش دهند. دیش در این اثر رابطه میان زبان، نبوغ و رنج را بررسی می‌کند.
ترجمه فارسی: نشر متیس، ۱۹۹۸
۱۵. نورومانسر (1984) – ویلیام گیبسون
کِیس، هکری سقوط‌کرده که توانایی دسترسی به فضای مجازی را از دست داده، برای آخرین مأموریت به خدمت گرفته می‌شود: نفوذ به سیستم یک شرکت قدرتمند. اما او ناآگاهانه به ابزار هوش مصنوعی‌ای به نام Wintermute بدل می‌شود که به دنبال دستیابی به آگاهی واقعی است.
ترجمه‌های فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۲۳، نشر ۶۴۵ ۲۰۱۲
۱۴. بی‌خانمان‌ها (1974) – اورسولا کی. لو گویین
فیزیکدان درخشانی به نام شِوِک، بین دو سیاره گرفتار است: آنارس، سرزمین سوسیالیستی‌اش و اوراس، دنیایی سرمایه‌دارانه و ظاهراً بهشتی. اما با مرور خاطرات، هیچ‌یک از این دو جهان ایدئال به نظر نمی‌رسند.
ترجمه فارسی: نشر متیس ۲۰۱۷
۱۳. آخرین و نخستین انسان‌ها (1930) – اولاف استاپلدون
این اثر تنها یک رمان نیست؛ تاریخ خیالی دو میلیارد ساله منظومه شمسی است. کتاب سرگذشت ۱۷ نوع انسان مختلف در آینده را با رؤیاها، اهداف، موفقیت‌ها و خطاهایشان بازگو می‌کند.
ترجمه فارسی: انتشارات جم ۲۰۲۱
۱۲. ایستگاه یازده (2014) – امیلی سنت جان ماندل
چند روز پیش از یک همه‌گیری جهانی، بازیگر مشهوری به نام آرتور لیندر روی صحنه می‌میرد. خانواده و دوستانش هرکدام نسخه متفاوتی از او را در ذهن خود حفظ می‌کنند. مرگ او شاید ناخواسته نجات‌دهنده بشریت بوده باشد.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۲۲
۱۱. تابستان موتور (1979) – جان کرولی
جوانی به نام «راش دت اسپیکس» به دنبال عشق از دست‌رفته‌اش، وارد سفری در میان جوامعی دگرگون‌شده بر اثر فاجعه‌ها و ملاقات با بیگانگان می‌شود. رمان، نگاهی شاعرانه و اندوه‌بار به جهانی آینده‌نگر دارد.
ترجمه فارسی ندارد.
۱۰. ماشین زمان (1895) – اچ. جی. ولز
دانشمندی ناشناس با ماشین خود به سال ۸۰۲۷۰۱ سفر می‌کند. او انسان‌هایی دوگانه می‌بیند: «الوی»های زیبا و ساده‌دل و «مورلاک»های هوشمند اما خشن. برخلاف تصورات، ماشین زمان صرفاً یک تمثیل سیاسی نیست.
ترجمه‌های فارسی: چندین ناشر از ۱۹۸۳ تا ۲۰۲۳
۹. بازرگانان فضا (1965) – فِردریک پول
در جهانی آشفته، مهندسی به نام چندلر متهم به جنایت می‌شود و برای اثبات بی‌گناهی‌اش می‌جنگد. اما در پس این بحران، موجوداتی مرموز بدن انسان‌ها را چون لباس تصرف می‌کنند.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۲۲
۸. جزیره‌نشینان (2011) – کریستوفر پریست
راهنمایی خیالی و شاعرانه از مجمع‌الجزایر «جزایر رؤیا» که مرز زمان و مکان در آن ناپایدار است. این اثر با ساختاری تکه‌تکه، ذهن خواننده را به سفری مرموز می‌برد.
ترجمه فارسی ندارد.
۷. ستاره‌ها مقصد من هستند (1956) – آلفرد بستر
گالی فویل، مردی بی‌دست و پا و تنها، پس از خیانت شرکت نجات‌دهنده، به سفری انتقام‌جویانه می‌رود. او در مسیر رشد و قدرت، طرحی هولناک و تغییرآفرین پیاده می‌کند.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۱۸
۶. ماه سرکش (1960) – الگیس بودریس
ماجراجویی به نام ال بارکر بارها شبیه‌سازی شده و در سازه‌ای بیگانه روی ماه جان می‌بازد. تجربه‌های او سرنوشت بشریت را تغییر می‌دهد.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۱۸
۵. پیک‌نیک کنار جاده (1972) – برادران استروگاتسکی
پس از ترک زمین توسط بیگانگان، اشیای عجیبی بر جای می‌ماند. رِد شوهارت یکی از شکارچیان غیرقانونی است که در این مناطق پرخطر به دنبال بقایای مرموز می‌گردد.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۱۹
۴. تل‌ماسه (1965) – فرانک هربرت
پل آترییدس، وارث خاندان نجیب، به سیاره صحرایی آراکیس تبعید می‌شود. او قوانین بیابان را می‌آموزد و به نماد امید و ایمان بدل می‌گردد؛ در حالی که بر پشت کرم‌های عظیم صحرا سوار می‌شود.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۰۶
۳. شکست (1986) – استانیسلاو لم
گروهی از کاشفان ایده‌آلیست به سیاره کوئینتا نزدیک می‌شوند تا با موجودات هوشمند احتمالی تماس بگیرند. اما ساکنان آن درگیر جنگ‌اند و توجهی ندارند. تلاش انسان‌ها برای برقراری ارتباط، به خشونتی ناخواسته می‌انجامد.
ترجمه فارسی: نشر متیس ۲۰۱۰
۲. اوبیک (1969) – فیلیپ کی. دیک
جو چیپ پس از مرگ رئیسش، در جهانی گرفتار می‌شود که زمان به عقب برمی‌گردد. همه چیز رو به نابودی است، اما ماده‌ای به نام «اوبیک» شاید تنها امید باشد.
ترجمه فارسی: نشر اِتاکی ۲۰۰۹
۱. روز آفرینش (1987) – جی. جی. بالارد
دکتر مالوری، پزشک سازمان جهانی بهداشت، در آفریقای جنگ‌زده رودخانه‌ای تازه می‌یابد. این کشف او را به سفری وسوسه‌انگیز می‌کشاند؛ جایی که آب حیات‌بخش به نیرویی ویرانگر بدل می‌شود.
ترجمه فارسی ندارد.
جمع‌بندی
از ماشین زمان اچ. جی. ولز تا نورومانسر ویلیام گیبسون و تل‌ماسه فرانک هربرت، این فهرست نشان می‌دهد که چگونه رمان‌های علمی-تخیلی نه‌تنها سرگرمی، بلکه ابزار اندیشیدن به آینده و ماهیت انسان هستند.
این آثار کلاسیک هر کدام بخشی از تاریخ تخیل بشر را نوشته‌اند و هنوز هم الهام‌بخش نسل‌های جدید خوانندگان و نویسندگان هستند.
شما کدام‌یک از این شاهکارهای علمی-تخیلی را خوانده‌اید؟ تجربه‌تان را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید یا این فهرست را با دوستان علاقه‌مند به کتاب معرفی کنید.
