در شهرها و روستاها، زنبورها، مگس‌های گل‌خوار و دیگر گرده‌افشان‌ها با یک مشکل مشترک روبه‌رو هستند: کاهش منابع غذایی. با نابودی چمنزارها و کاهش تنوع گل‌ها، گرده‌افشان‌ها برای یافتن شهد و گرده مورد نیاز خود با دشواری‌های زیادی مواجه می‌شوند.
تلاش مردم برای کمک به گرده‌افشان‌ها
افراد دغدغه‌مند شروع به کاشت گل‌های وحشی در باغ‌ها و پارک‌ها کرده‌اند تا به گرده‌افشان‌ها کمک کنند، اما یک سوال مهم همچنان باقی مانده است: کدام ترکیب گل‌ها واقعاً برای زنبورها و دیگر گرده‌افشان‌ها بهترین عملکرد را دارد؟
شناسایی بهترین ترکیب گل‌ها
خلأ مطالعات علمی در گذشته
در گذشته، توصیه‌های مربوط به ترکیب گل‌ها بیشتر بر اساس تجربیات شخصی، راهنمایی‌های محلی یا توصیه‌های فروشندگان گیاهان ارائه می‌شد. اما تا مدت‌ها شواهد علمی کافی برای پشتیبانی از این پیشنهادها وجود نداشت.
آغاز یک پژوهش جامع
در همین راستا، گروهی از گیاه‌شناسان از دانشگاه کپنهاگ و باغ گیاه‌شناسی ملی ولز مطالعاتی مشترک انجام دادند. آن‌ها ترکیب‌های بذر گل را طراحی، آزمایش و مقایسه کردند؛ این بررسی‌ها هم در محیط واقعی انجام شد و هم با مرور سیستماتیک داده‌ها صورت گرفت.
هدف پژوهش
هدف این مطالعه شناسایی ترکیب گل‌هایی بود که به طور واقعی از زنبورها، مگس‌های گل‌خوار و زنبورهای انفرادی حمایت می‌کنند و در عین حال ظاهر جذابی دارند.
پروفسور ناتاشا د ویر گفت:
«بیشتر دانسته‌های ما در این زمینه بر اساس شواهد پراکنده است، بنابراین نیاز به یک رویکرد علمی وجود داشت تا بتوانیم به صورت سیستماتیک گل‌های مختلف را آزمایش کنیم و مطمئن شویم که چگونه می‌توانیم بهترین کمک را به گرده‌افشان‌ها ارائه دهیم که نقش بسیار مهمی در اکوسیستم‌ها دارند.»
آزمایش ترکیب گل‌ها در باغ‌های واقعی
مرور مطالعات و بررسی میدانی
محققان ۴۴۷ مطالعه را مرور کردند و ترکیب‌های مختلف بذر گل را در باغ‌های واقعی آزمایش کردند. آن‌ها چهار ترکیب تجاری و دو ترکیب آزمایشی را با هم مقایسه کردند. برخی از این ترکیب‌ها فقط شامل گیاهان بومی بودند، در حالی که برخی دیگر از ترکیب گیاهان بومی و غیر بومی استفاده کردند.
نتایج پژوهش
پروفسور د ویر بیان کرد:
«ترکیب‌هایی که شامل گیاهان بومی و غیر بومی هستند، بهتر در خاک تثبیت می‌شوند، مدت بیشتری گل می‌دهند و تعداد بازدید گرده‌افشان‌ها از آن‌ها بیشتر است. علاوه بر این، این ترکیب‌ها از نظر بصری برای انسان نیز جذاب‌تر هستند.»
ترجیح عمومی مردم
مطالعات میدانی نشان داد که بازدیدکنندگان باغ گیاه‌شناسی ملی ولز نیز به طور واضح ترکیب‌هایی را که شامل گل‌های غیر بومی بودند، بیشتر می‌پسندیدند.
کدام گل‌ها بهترین عملکرد را دارند؟
لیست گل‌های پیشنهادی برای گرده‌افشان‌ها
بر اساس ترکیب مطالعات و آزمایش‌های میدانی، گل‌های زیر به عنوان بهترین گزینه‌ها برای ترکیب‌های بذر دوستدار گرده‌افشان‌ها معرفی شدند:
- Achillea millefolium (بومادران)
- Anthemis arvensis (بابونه مزرعه‌ای)
- Centaurea cyanus (گل گندم)
- Echium plantagineum (افعی بنفش)
- Glebionis segetum (گل همیشه بهار مزرعه)
- Papaver rhoeas (شقایق معمولی)
- Sinapis arvensis (خردل وحشی)
- Tripleurospermum inodorum (بابونه بی‌بو)
- Cosmos bipinnatus (کاسموس باغی)
- Linaria maroccana (گل دهان‌اژدری مراکشی)
- Phacelia tanacetifolia (فاسلیا معمولی)
گلدهی مداوم
بیشتر این گل‌ها از جولای تا اکتبر به‌طور مداوم گل می‌دهند. به طور خاص، گل G. segetum بیش از ۵۰ درصد بازدید مگس‌های گل‌خوار را به خود جذب کرده است.
ترجیحات زنبورها
زنبورهای درشت (بامبل‌بی) به گل‌های کاسموس و گل گندم علاقه بیشتری داشتند. زنبورهای انفرادی نیز بابونه بی‌بو و بابونه مزرعه‌ای را ترجیح می‌دادند.
اهمیت ترکیب گل‌های بومی و غیر بومی
افزایش تنوع و طول دوره گلدهی
گیاهان غیر بومی باعث طولانی‌تر شدن فصل گلدهی و افزایش تنوع شدند. این ترکیب‌ها همچنین تاثیر بصری بیشتری داشتند و توجه عمومی را بیشتر جلب کردند. بازدیدکنندگان واکنش مثبتی به ترکیب‌هایی با رنگ‌های روشن و الگوهای گلدهی چند لایه نشان دادند.
ترکیب‌های تخصصی برای گرده‌افشان‌ها
برخی از ترکیب‌ها به طور ویژه برای جذب زنبورهای درشت یا مگس‌های گل‌خوار طراحی شده بودند. این ترکیب‌ها علاوه بر جذب گرده‌افشان‌های هدف، به سایر گونه‌ها نیز سود رساندند. به عنوان مثال، ترکیب مخصوص زنبورهای درشت تعداد زیادی زنبور عسل را نیز جذب کرد.
چالش جذب زنبورهای انفرادی
جذب زنبورهای انفرادی دشوارتر بود. این گونه‌ها ممکن است به منابع لانه‌سازی مانند خاک برهنه یا فضاهای توخالی نیز نیاز داشته باشند. تعداد کم این زنبورها در آزمایش‌ها نشان می‌دهد که تنها گل‌ها برای رشد جمعیت آن‌ها کافی نیست.
فضاهای کوچک هم مؤثر هستند
مشارکت همه افراد
پروفسور د ویر تأکید کرد که هر کسی می‌تواند کمک کند. برای تأثیرگذاری نیازی به باغ بزرگ نیست. حتی چند متر مربع گل مناسب می‌تواند منبع غذایی حیاتی برای گرده‌افشان‌ها فراهم کند.
او گفت:
«این روزها کاشت نوارهای گل در مناطق شهری و باغ‌هایی که قبلاً فقط چمن داشتند، بسیار محبوب شده است. زیرا گل‌ها هم برای زنبورها مفید هستند و هم برای سلامت روان ما.»
او افزود:
«مهم است که هر کس قدمی در این مسیر بردارد، حتی تغییرات کوچک می‌توانند تأثیر بزرگی داشته باشند. خود من فقط یک حیاط کوچک دارم که آن را با بهترین گیاهان برای گرده‌افشان‌ها پر کرده‌ام و اکنون این فضا مملو از زنبورها و مگس‌های گل‌خوار شده است.»
طراحی ترکیب گل ایده‌آل
مراحل انتخاب گیاهان مناسب
محققان فرآیند دقیقی را برای انتخاب گیاهان دنبال کردند. ابتدا گونه‌های مهاجم یا ممنوعه حذف شدند.
در مرحله بعد، تعاملات گرده‌افشان‌ها، ارزش باغبانی، هزینه و ویژگی‌های گل‌ها مورد بررسی قرار گرفت. تنها گیاهانی که بیش از ۱۰ تعامل تأیید شده با گرده‌افشان‌ها داشتند و به راحتی از بذر رشد می‌کردند، در لیست باقی ماندند.
نیازهای زیستگاهی گرده‌افشان‌ها
محققان تاکید کردند که علاوه بر گل‌ها، منابع لانه‌سازی نیز ضروری هستند. برای مگس‌های گل‌خوار، وجود منابع آبی یا چوب پوسیده اهمیت دارد. زنبورها نیز به خاک دست نخورده و محیط‌های بدون آفت‌کش نیاز دارند.
بهترین ترکیب‌ها برای حمایت از گرده‌افشان‌ها
ترکیب‌های پیشنهادی
ترکیب گل‌های بومی و غیر بومی بهترین عملکرد را داشتند. این ترکیب‌ها گلدهی طولانی، جذابیت بصری و منبع غذایی متنوع برای انواع گرده‌افشان‌ها را فراهم کردند.
برای باغ شخصی یا پروژه‌های اجتماعی، تمرکز روی این ترکیب‌های برتر توصیه می‌شود:
- Glebionis segetum
- Cosmos bipinnatus
- Tripleurospermum inodorum
- Anthemis arvensis
این گل‌ها هم در نظرسنجی‌های زیبایی‌شناسی و هم در شمار بازدید حشرات بیشترین امتیاز را کسب کردند.
توصیه نهایی
برای کمک به گرده‌افشان‌ها، هوشمندانه گل بکارید. گل‌هایی را انتخاب کنید که پشتوانه علمی دارند. به یاد داشته باشید، حتی یک بستر گل کوچک نیز می‌تواند تفاوتی بزرگ ایجاد کند.
این مطالعه در مجله Plants People Planet منتشر شده است.
