جمعیت سیاه‌گوش کانادا در آلاسکای داخلی دچار یک «موج جمعیتی متحرک» می‌شود که بر تولیدمثل، جابجایی و بقا آن‌ها تأثیر می‌گذارد.
این نتیجه مطالعه جدیدی است که توسط مؤسسه زیست‌شناسی قطبی دانشگاه آلاسکا فربنکس انجام شده است.
این تحقیق نشان می‌دهد که چگونه این الگوها در طبیعت اتفاق می‌افتند و می‌تواند به مدیران حیات‌وحش کمک کند تا در مورد یکی از شکارچیان کلیدی جنگل‌های شمالی، تصمیمات بهتری بگیرند.
بقای سیاه‌گوش به طعمه‌اش بستگی دارد
موج جمعیتی متحرک یک پدیده زیستی است که در آن جمعیت حیوانات در یک منطقه افزایش و کاهش می‌یابد، مانند موجی که در آب حرکت می‌کند.
برای سیاه‌گوش کانادا در آلاسکا، این چرخه ارتباط نزدیکی با چرخه ۱۰ تا ۱۲ ساله افزایش و کاهش جمعیت طعمه اصلی آن‌ها، یعنی خرگوش کفش‌برفی دارد.
وقتی جمعیت خرگوش‌ها افزایش می‌یابد، تعداد سیاه‌گوش‌ها یک یا دو سال بعد بیشتر می‌شود. اما وقتی جمعیت خرگوش‌ها به دلیل کمبود منابع غذایی کاهش می‌یابد، جمعیت سیاه‌گوش‌ها نیز به‌سرعت کاهش پیدا می‌کند.
پیگیری موج جمعیتی سیاه‌گوش
این مطالعه که توسط زیست‌شناس درک آرنولد هدایت شد، از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به طول انجامید و جمعیت سیاه‌گوش را در یکی از این چرخه‌ها دنبال کرد، چرخه‌ای که با اوج جمعیت خرگوش‌ها آغاز شد.
پژوهشگران تولیدمثل، جابجایی و بقا سیاه‌گوش‌ها را همزمان با کاهش جمعیت خرگوش‌ها پیگیری کردند.
در طول این مطالعه، ۱۴۳ سیاه‌گوش در پنج پناهگاه حیات‌وحش ملی در آلاسکای داخلی شامل تِتلین، یوکون فلاتس، کانوتی، کویوکوک و پارک ملی دروازه‌های قطبی به‌طور زنده به دام افتادند.
هر سیاه‌گوش به یک گردنبند GPS مجهز شد که امکان ردیابی حرکت آن‌ها توسط ماهواره‌ها را فراهم کرد و داده‌های جدید فراوانی ارائه داد.
سه مرحله موج جمعیتی
آرنولد اشاره کرد که جمعیت سیاه‌گوش به کاهش جمعیت خرگوش‌ها در سه مرحله واکنش نشان داد و این تغییرات ابتدا از شرق آغاز شد و به سمت غرب حرکت کرد – نشانه‌ای از وجود یک موج جمعیتی متحرک:
کاهش تولیدمثل
در آغاز مطالعه و در اوج چرخه، پژوهشگران لانه‌هایی با تا هشت توله یافتند. با این حال، تولیدمثل ابتدا در شرقی‌ترین مناطق مطالعه کاهش یافت و تا پایان مطالعه در تمامی مناطق متوقف شد.
افزایش پراکندگی
همزمان با کاهش نرخ تولیدمثل، سیاه‌گوش‌ها شروع به پراکندگی کردند و برای یافتن شرایط بهتر از قلمروهای خود خارج شدند. آن‌ها در تمامی جهات حرکت کردند، از کوه‌ها عبور کرده و رودخانه‌ها را شنا کردند – رفتاری که پژوهشگران را شگفت‌زده کرد. یکی از سیاه‌گوش‌ها حتی تقریباً ۱۰۰۰ مایل طی کرد تا به مرز آلبرتا برسد.
کاهش بقا
در نهایت، نرخ بقا سیاه‌گوش‌ها کاهش یافت. در حالی که برخی از آن‌ها به سمت شرق و برخلاف جهت موج حرکت کردند، آن دسته از سیاه‌گوش‌ها که به غرب حرکت کردند یا در قلمروهای اولیه خود ماندند، نرخ بقای بیشتری داشتند.
چگونگی اجرای چرخه
«مردم مانند شکارچیان مدت‌هاست که این الگو را به‌طور تجربی مشاهده کرده‌اند. داده‌ها تنها شواهدی برای تأیید آن ارائه می‌دهد و به ما کمک می‌کند تصویر کلی را ببینیم.» آرنولد گفت.
این مطالعه همچنین روشن می‌کند که این چرخه چگونه در سطح منظره رخ می‌دهد. «مدت‌هاست که می‌دانیم خرگوش‌ها و سیاه‌گوش‌ها در چرخه ۱۰ تا ۱۲ ساله فعالیت می‌کنند، اما به‌طور کامل درک نکرده‌ایم که این چرخه چگونه در سراسر منظره اجرا می‌شود.» آرنولد افزود.
«مشخص نبود که این چرخه همزمان در سراسر ایالت رخ می‌دهد یا اینکه در مناطق جداگانه در زمان‌های مختلف اتفاق می‌افتد. دانستن اینکه این موج معمولاً از شرق به غرب حرکت می‌کند، باعث می‌شود که روندهای جمعیتی سیاه‌گوش قابل پیش‌بینی‌تر شوند.»
این قابلیت پیش‌بینی تازه، به مدیران حیات‌وحش کمک می‌کند تا با پیش‌بینی رفتار جمعیتی در سطح محلی‌تر، تصمیمات بهتری بگیرند.
بقای سیاه‌گوش کانادا: تصویری بزرگ‌تر
یکی دیگر از یافته‌های مهم اهمیت حفظ جمعیت‌های پناهگاهی است. «سیاه‌گوش‌هایی که در هنگام کاهش جمعیت پراکنده می‌شوند، معمولاً زنده نمی‌مانند. اکثر آن‌ها زمانی که مناطق اصلی خود را ترک می‌کنند، زنده نمی‌مانند.» آرنولد گفت.
وی بر نقش حیاتی که مناطق پناهگاهی در حفظ جمعیت سیاه‌گوش‌ها در دوران سخت ایفا می‌کنند، تأکید کرد.
«ترکیب این عوامل از این ایده حمایت می‌کند که کاهش جمعیت خرگوش‌های کفش‌برفی منجر به پاسخ‌های سلسله مراتبی در سیاه‌گوش‌ها می‌شود، به طوری که ابتدا تولیدمثل کاهش یافته، سپس پراکندگی افزایش می‌یابد و در نهایت بقا کاهش می‌یابد.» پژوهشگران نوشتند.
«تمامی این شواهد با ویژگی‌های مورد انتظار یک جمعیت که تحت موج متحرک قرار دارد مطابقت دارد و از این فرضیه حمایت می‌کند که حضور سیاه‌گوش ممکن است الگوهای موج زیرین خرگوش‌های کفش‌برفی را تسهیل و بازتاب دهد.»
این مطالعه در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.
