فصل برداشت گیلاس در شمال میشیگان هنوز چند ماه فاصله دارد، اما برخی باغداران از هماکنون امیدوارند که بهار امسال اوضاع بهتر پیش برود. این بار، برگ برنده آنها یک شکارچی کوچک است که تقریباً هماندازه یک جیجاق آبی است.
شاهشاهکهای آمریکایی، کوچکترین پرستوهای شکاری در ایالات متحده، مدتهاست که بهعنوان نگهبانان هوایی باغها شناخته میشوند و پرندگان مهاجم را از میوهها دور میکنند.
اکنون پژوهش تازه دانشگاه ایالتی میشیگان نشان میدهد این پرندگان کاری فراتر از دور کردن مزاحمان انجام میدهند. حضور آنها میتواند میزان آلودگی ناشی از پرندگان را کاهش دهد که این موضوع مزایایی برای ایمنی غذایی دارد.
پرندگان مقدار زیادی گیلاس میدزدند
شاهشاهکها در حفرهها لانهسازی میکنند و در فضاهای باز، حصارها، و البته بلوکهای گیلاس عملکرد بسیار خوبی دارند. کافی است باغداران برای آنها جعبه لانه نصب کنند.
وقتی شاهشاهکها در منطقه گشت میزنند، پرندگان میوهخوار کمتر جرئت نزدیک شدن دارند. به گفته الیویا اسمیت، استادیار گروه باغبانی دانشگاه MSU، تماشای این پرندگان در حال پرواز بسیار جالب است.
این شکارچیان کوچک در هوا معلق میمانند، محیط را برای یافتن حشرات، موشها، و پرندگان ریز بررسی میکنند، سپس با سرعت به سمت زمین شیرجه میروند. همین حضور آنها در صنعتی که خسارت پرندگان یک مشکل دائمی و پرهزینه است اهمیت زیادی دارد.
اسمیت میگوید: «جلوگیری از ورود پرندگان به محصولات کار سختی است». باغداران معمولاً انواع روشها را امتحان میکنند، از جمله نصب تور، ایجاد سر و صدا، مترسک و استفاده از مواد دافع.
با این حال، در ایالتهای اصلی تولید گیلاس مانند میشیگان، واشنگتن، کالیفرنیا، و اورگان، پرندگان همچنان تا ۳۰ درصد محصول سالانه را از بین میبرند.
جعبههای لانه، پایش پرندگان و بررسی DNA
برای آزمودن اینکه آیا شکارچیان میتوانند فراتر از کاهش خسارت نوکزدگی مؤثر باشند، تیم پژوهشی در هشت باغ گیلاس در شمال میشیگان کار کرد که در همه آنها جعبه لانه شاهشاهک نصب شده بود.
از آنجا که شاهشاهکها ترجیح میدهند از حفرههای موجود استفاده کنند، این جعبهها خیلی زود توسط آنها اشغال شد.
با نزدیک شدن زمان برداشت، پژوهشگران پایش منظم پرندگان را آغاز کردند تا مشخص کنند چه گونههایی در چه زمانهایی وارد باغ میشوند. همچنین شاخهها از نظر وجود فضولات تازه بررسی شد.
تیم پژوهشی نمونههایی را برای تحلیل DNA جمعآوری کرد تا وجود پاتوژنهای مرتبط با بیماریهای ناشی از غذا بررسی شود.
نتایج به یک مزیت دوگانه اشاره میکند: شاهشاهکها نهتنها ورود پرندگان مهاجم مانند سینهسرخ، گریل و مرغمینا را کاهش دادند بلکه میزان فضولات روی درختان نیز کمتر شد.
درختان تمیزتر با خسارت کمتر
وقتی شاهشاهکها در نزدیکی لانه داشتند، احتمال ورود پرندگان میوهخوار به باغ بهطور قابل توجهی کاهش یافت.
برآورد تیم تحقیق نشان داد که احتمال خسارت گیلاس در باغهایی که لانه فعال شاهشاهک داشتند بیش از ده برابر کمتر بود.
علاوه بر این، باغهایی که شاهشاهک در آنها حضور داشت شاهد کاهش سهبرابری فضولات بر شاخهها بودند. هرچه فاصله تا جعبههای لانه کمتر بود، درختان تمیزتر بودند.
به گفته کاترین لیندل، نویسنده ارشد مطالعه، «البته شاهشاهکها هم فضولات دارند» اما به دلیل اینکه تعداد زیادی پرنده میوهخوار را دور میکنند، در مجموع درختان تمیزتر باقی میمانند.
فضولات کمتر روی شاخهها
برای بررسی خطر، پژوهشگران فضولات پرندگان را از نظر وجود کمپیلوباکتر، یکی از عوامل اصلی بیماریهای ناشی از غذا، آزمایش کردند. این باکتری معمولاً با اسهال، تب و گرفتگی معده همراه است.
تحلیل DNA نشان داد حدود ۱۰ درصد نمونهها مثبت بودهاند. تاکنون هیچ مورد شیوع بیماری به گیلاس نسبت داده نشده است و تنها یک مورد شیوع مرتبط با پرندگان در ایالات متحده در سال ۲۰۰۸ و در خصوص نخودفرنگی آلاسکا گزارش شده است.
با این حال، کاهش ورود پرندگان به معنی کاهش فضولات است و در نتیجه احتمال آلودگی کمتر میشود.
اسمیت میگوید: «این پرندگان واقعاً در کاهش میزان فضولات روی شاخهها عالی عمل میکنند و این یعنی فرصتهای کمتر برای انتقال آلودگی».
یک راهکار ساده و کمهزینه
جعبههای لانه ارزان، نگهداری آنها ساده، و در بسیاری از چشماندازها بهسرعت توسط شاهشاهکها اشغال میشود.
این جعبهها بهراحتی با سایر روشهای مدیریت پرندگان ترکیب میشوند، بدون اینکه سر و صدای اضافی یا کار اضافه در دوره حساس قبل از برداشت ایجاد کنند.
البته میزان اشغال جعبهها بسته به منطقه و نوع زیستگاه متفاوت است و این روش یک راهحل کامل نیست. اسمیت میگوید: «این روش همه مشکلات پرندگان را حل نمیکند».
با این وجود، توازن هزینه و فایده برای بسیاری از باغداران امیدوارکننده است. لیندل معتقد است این روش «یک ابزار کمهزینه و کمزحمت برای مدیریت پرندگان در باغها» است.
ایمنی غذایی فراتر از گیلاس
ارتباط این مطالعه با ایمنی غذایی – کاهش مقدار فضولات در محل حضور شکارچیان – میتواند در محصولاتی که سابقه نگرانیهای بهداشتی بیشتری دارند اهمیت بالاتری داشته باشد، مانند سبزیجات برگی که نزدیک تالابها یا مسیر مهاجرت پرندگان کاشته میشوند.
هرچند ارتباط مستقیم بین پرندگان و شیوع بیماریها کم و اثبات آن دشوار است، اما منطق سادهای وجود دارد: بازدید کمتر یعنی فضولات کمتر، و این یعنی خطر کمتر.
این واقعیت راه را برای راهبردهای زیستگاهی و حفاظتی باز میکند که هم به محیطزیست کمک میکنند و هم معیارهای ایمنی غذایی را ارتقا میدهند.
در امان نگه داشتن گیلاس از پرندگان
برای باغدارانی که به استفاده از این روش علاقهمندند، دستورالعمل ساده است: نصب و نگهداری جعبههای لانه در ارتفاع و فاصله مناسب، انتخاب مکانهایی با دید مناسب و شاخههای پیرامونی برای نشستن پرنده، و فراهمکردن زیستگاه مناسب اطراف باغ.
در مقابل، انتظار میرود میوههای نوکزده کمتر، شاخوبرگ تمیزتر، و اطمینان خاطر بیشتری نسبت به سلامت محصول فراهم شود.
این مطالعه نشان میدهد که یک پرنده کوچک میتواند نقش بزرگی ایفا کند – از حفاظت میوه گرفته تا پاکسازی درختان – و یادآور این حقیقت است که برخی از بهترین ابزارهای کشاورزی، پرندهاند نه ساخته دست انسان.
این پژوهش در مجله Journal of Applied Ecology منتشر شده است.
اگر این راهکار طبیعی برایتان جالب بود، تجربهتان را در بخش نظرات بنویسید یا این مقاله را با باغداران دیگر به اشتراک بگذارید.
