چین با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته، موفق شده است کنترل پرواز زنبورها را با نصب میکروکنترلرهایی در مغز آن‌ها به دست بگیرد. این «زنبورهای سایبورگ» قرار است در مأموریت‌های نظامی، عملیات جست‌وجو و نجات و همچنین فعالیت‌های مخفی مورد استفاده قرار بگیرند.
توسعه زنبورهای سایبورگ در چین
پیشگامان پروژه: تیم پروفسور ژائو جیلایانگ
تیمی از پژوهشگران مؤسسه فناوری پکن به سرپرستی پروفسور ژائو جیلایانگ، سبک‌ترین تراشه مغزی دنیا را تولید کرده‌اند. این تراشه تنها ۷۴ میلی‌گرم وزن دارد، یعنی از یک ذره نمک هم سبک‌تر است.
نحوه عملکرد سیستم
این میکروکنترلر به پشت بدن زنبور کارگر متصل شده و از طریق سه سوزن بسیار ظریف به مغز آن وصل می‌شود. با ارسال سیگنال به بخش‌های خاصی از مغز، زنبور در مسیر دلخواه هدایت می‌شود.
نتایج اولیه تحقیقات
میزان موفقیت
آزمایش‌های انجام شده توسط تیم پروفسور ژائو نشان داد که زنبورها در ۹۰٪ موارد از دستورات پیروی می‌کنند. به این ترتیب می‌توان با اطمینان بالا مسیر حرکت آن‌ها را مشخص و کنترل کرد.
کاربردهای عملی
این زنبورهای سایبورگ با دوربین‌ها، میکروفون‌ها و انواع سنسورها تجهیز شده و می‌توانند اطلاعات محیطی را به اپراتورها منتقل کنند. به دلیل اندازه بسیار کوچک و قابلیت مانور بالا، این موجودات قادرند به مکان‌هایی که انسان‌ها یا ربات‌های بزرگ‌تر نمی‌توانند دسترسی یابند، نفوذ کنند.
چرا حشرات سایبورگ؟ مزایا و برتری‌ها
ویژگی‌های زیستی-مکانیکی
پروفسور ژائو در این‌باره می‌گوید:
«ربات‌های مبتنی بر حشرات، قابلیت‌های حرکتی برتر، استتار و سازگاری طبیعی را از میزبانان زیستی خود به ارث می‌برند. این مزایا در مقایسه با ربات‌های مصنوعی، محرمانگی و طول عمر عملیاتی بیشتری فراهم می‌کند.»
این پروژه در مجله علمی Chinese Journal of Mechanical Engineering به چاپ رسیده است.
تفاوت فناوری چین با سایر کشورها
نمونه‌های پیشین
در پروژه‌های پیشین، دانشمندان با استفاده از اشعه مادون قرمز و سیگنال‌های بلوتوث، حرکت حشرات را کنترل می‌کردند. برخی از این سیستم‌ها شبیه کوله‌پشتی‌های کوچک ۲۳ میلی‌گرمی بودند، در حالی که تجهیزات زنبورهای سایبورگ جدید چین سه برابر سنگین‌تر است و امکانات بیشتری دارد.
پروژه‌های مشابه در کشورهای دیگر
در سنگاپور نیز کنترل‌کننده‌های سایبورگ روی حشرات نصب شده بود، اما این سیستم‌ها بزرگ‌تر و سنگین‌تر بودند. از جمله در زلزله ۷.۷ ریشتری ماه مارس میانمار، از سوسک‌های مجهز به این فناوری برای عملیات جست‌وجو و نجات استفاده شد.
رقابت میان ابرقدرت‌ها
کشورهای پیشتاز
ایالات متحده، ژاپن و چند کشور دیگر نیز در این زمینه با یکدیگر رقابت می‌کنند.
با این حال، چالش‌هایی همچنان باقی‌ست؛ مثلاً:
- عمر باتری‌های فعلی کوتاه است.
- باتری‌های بزرگ‌تر، وزن غیرقابل تحملی برای بدن حشرات دارند.
- واکنش هر گونه حشره به سیگنال‌های مغزی متفاوت است. بنابراین یک سیستم را نمی‌توان به سادگی برای همه گونه‌ها به کار برد.
گسترش این فناوری در سایر حوزه‌ها
چین علاوه بر پروژه زنبورهای سایبورگ، در سایر زمینه‌ها نیز فناوری‌های بسیار کوچک توسعه داده است. به‌عنوان مثال، در ماه ژوئن از پهپادهایی در ابعاد پشه رونمایی شد که می‌توانند در محیط‌های بسته و بدون جلب توجه فعالیت کنند.
نتیجه‌گیری
توسعه حشرات سایبورگ گامی جسورانه در فناوری‌های زیستی-مکانیکی است که می‌تواند کاربردهای نظامی، امدادی و اطلاعاتی فراوانی داشته باشد. گرچه موانعی مانند محدودیت باتری و واکنش متفاوت گونه‌ها وجود دارد، اما پیشرفت‌های اخیر چین نشان می‌دهد که این کشور در مسیر رهبری جهانی در این حوزه حرکت می‌کند.
