تحقیقات علمیِ برجسته، حقیقتی تکان‌دهنده را آشکار کرده است: گروه منتخبِ شرکت‌های چندملیتی، عاملان اصلی بحران جهانیِ زباله‌های پلاستیکی هستند. این مطالعه، نیاز به اقدام فوریِ شرکت‌ها در زمینه کاهش پلاستیک و مدیریت پسماند را نشان می‌دهد.
پیامدهای زباله‌های پلاستیکی
آلودگی پلاستیکی، تهدیدی جدی و روبه‌رشد برای سلامت سیاره ماست. این معضل نه‌تنها زیبایی طبیعی مناطق ساحلی ما را خدشه‌دار می‌کند و مناطق وسیع و زشتِ پسماند را در امتداد سواحل ایجاد می‌کند، بلکه مستلزم عملیات پاک‌سازی پرهزینه و گسترده نیز می‌شود. زباله‌های پلاستیکیِ رها شده، می‌توانند چشم‌اندازهای زیبای ساحلی را به محیط‌هایی پر از زباله تبدیل کنند.
مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که آلودگی پلاستیکی به‌شدت بر سیستم‌های آبی ما تأثیر می‌گذارد. این زباله‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و نهرها را مسدود کرده و مانع حرکت آزاد آب می‌شوند و در نتیجه خطر سیل را افزایش می‌دهند. این انسداد همچنین باعث ایجاد مشکل در ناوبری شده و ایمنی و کارایی مسیرهای آبی را برای حمل‌ونقل کاهش می‌دهد.
مهم‌تر از آن، انباشت پلاستیک در این آب‌ها، اکوسیستم‌های دریایی را خفه می‌کند، جانوران آبزی را به دام می‌اندازد و می‌کشد و باعث برهم‌خوردن تعادل این زیستگاه‌ها می‌شود.
عواقب آلودگی پلاستیکی به منابع غذایی ما نیز سرایت می‌کند. ذرات ریز پلاستیک که به‌عنوان میکروپلاستیک شناخته می‌شوند، به جانوران دریایی نفوذ کرده‌اند و از طریق ماهی و صدف وارد زنجیره غذایی می‌شوند.
نگرانی فزاینده‌ای وجود دارد که میکروپلاستیک‌ها همچنین ممکن است از طریق خاک و آب آلوده‌ای که در کشاورزی استفاده می‌شود، وارد محصولات کشاورزی شوند. این امر، مسیری مستقیم را برای ورود پلاستیک به بدن انسان ایجاد می‌کند که پیامدهای بالقوه‌ای برای سلامتی دارد که هنوز به طور کامل درک نشده است.
درک منشأ پلاستیک
رویارویی با این بحران، نیازمند درک کامل منشأ آن است. شناسایی اینکه زباله‌های پلاستیکی از کجا و چگونه شروع می‌شوند، ما را قادر می‌سازد تا مشکل را به طور مؤثرتری حل کنیم و بر منابع و مکانیزم‌هایی که پلاستیک از طریق آنها وارد اکوسیستم‌های ما شده و به آنها آسیب می‌زند، تمرکز کنیم.
با ردیابی زباله‌های پلاستیکی به ریشه‌های آن، می‌توانیم مداخلات استراتژیکی را برای جلوگیری از تشدید آن و کاهش تأثیراتش بر محیط‌زیست و سلامت خود اجرا کنیم.
عوامل تولیدکننده زباله‌های پلاستیکی
به لطف ابتکار جهانیِ علمیِ شهروندی، محققان بادقت، منابع زباله‌های پلاستیکی را ردیابی کرده‌اند. این پروژه از قدرت مشارکت مردم بهره برد، به‌طوری‌که داوطلبان در ۸۴ کشور، بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ بیش از ۱۵۰۰ «بررسی برند» انجام دادند.
این افراد متعهد، بیش از ۱.۸ میلیون قطعه زباله پلاستیکی را جمع‌آوری کردند و بادقت، برندهای هر کالایی را ثبت کردند. این مجموعه‌دادهٔ بی‌سابقه، پنجره‌ای منحصربه‌فرد به منشأ شرکتیِ آلودگی پلاستیکی ارائه کرد و به محققان این امکان را داد که اقلام خاص زباله را به تولیدکنندگان اصلی آنها مرتبط کنند.
آلاینده‌های اصلی در میان تولیدکنندگان زباله‌های پلاستیکی
یافته‌های این مطالعه تکان‌دهنده بود و تمرکز آزاردهنده‌ای از قدرت را در بحران زباله‌های پلاستیکی نشان داد. تنها تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های بزرگ، مسئولیت بخش عظیمی از زباله‌های پلاستیکی جهان را بر عهده دارند.
شرکت کوکاکولا با ۱۱ درصد از زباله‌های پلاستیکیِ شناخته‌شدهٔ دارای برند، پیشتاز است و پس از آن پپسی‌کولا با ۵ درصد قرار دارد. شرکت‌های نستله، دانون و آلتریا نیز با سهم ۲ تا ۳ درصدی، مسئولیت قابل‌توجهی دارند.
حیرت‌انگیز است که فقط پنج شرکت، تقریباً یک‌چهارم (۲۴ درصد) از زباله‌های پلاستیکیِ دارای برند را که به طور جهانی شناسایی شده‌اند، تولید کرده‌اند. نبودِ برچسب بر روی بسیاری از زباله‌های باقی‌مانده نشان می‌دهد که سهم واقعی این غول‌های شرکتی به‌احتمال زیاد حتی بیشتر است.
بسته‌بندی‌های یک‌بارمصرف
نویسندگان این مطالعه که توسط دکتر وین کاگور رهبری می‌شدند، خاطرنشان کردند: «شرکت‌های بالای خط روند، عمدتاً شرکت‌های مواد غذایی و نوشیدنی بودند، درحالی‌که شرکت‌های زیر خط روند، بیشتر شرکت‌های لوازم‌خانگی و خرده‌فروشی بودند».
یک روند واضح آشکار شد: شرکت‌هایی که در زمینه بسته‌بندی‌های یک‌بارمصرف و محصولات “برای unterwegs” تخصص دارند، عاملان اصلی آلودگی پلاستیکی هستند. این مطالعه نشان‌دهنده ارتباط قوی بین طول عمرِ پیش‌بینی‌شدهٔ یک محصول و احتمال تبدیل‌شدن آن به زباله است.
اقلامِ کوتاه‌مدت و یک‌بارمصرف، برای دفع سریع طراحی شده‌اند و سیستم‌های مدیریت زباله را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند و محیط‌زیست را آلوده می‌کنند.
درخواست برای اقدام شرکتی
کاهش تولید پلاستیک، راه‌حل اصلی برای مهار آلودگی پلاستیکی است. اکنون مسئولیت بر عهدهٔ شرکت‌های بزرگ است که برای مقابله مؤثر با این معضل، روش‌های تولید و بسته‌بندی خود را به طور چشمگیری دگرگون کنند. این تحول شامل موارد زیر است:
حذف تدریجی پلاستیک‌های یک‌بارمصرف
شرکت‌ها باید از اقلام پلاستیکیِ یک‌بارمصرف دوری کنند. آنها باید بر روی ارتقای سیستم‌های تحویل محصولات قابل‌استفاده مجدد و سرمایه‌گذاری در ایجاد راه‌حل‌های بسته‌بندیِ نوآورانه که به پلاستیک متکی نیستند، تمرکز کنند. این تغییر نه‌تنها زباله را کاهش می‌دهد، بلکه به تشویق الگوهای مصرف پایدارتر نیز کمک می‌کند.
شفافیت و پاسخگویی
شرکت‌ها باید برای ردیابی و گزارش دقیق روش‌های تولید و دفع پلاستیک خود، سیستم‌های برچسب‌گذاریِ واضح و گزارش‌دهیِ قوی را اجرا کنند. این شفافیت برای نظارت بر پیشرفت و اطمینان از پاسخگویی شرکت‌ها در قبال تأثیر آنها بر محیط‌زیست ضروری است.
ردیابی و گزارش‌دهیِ مؤثر، ذی‌نفعان، از جمله مصرف‌کنندگان و نهادهای نظارتی را قادر می‌سازد تا تأیید کنند که شرکت‌ها به طور فعال تولید پلاستیک خود را کاهش می‌دهند و به آینده‌ای پایدارتر کمک می‌کنند.
درحالی‌که افراد در کاهش پلاستیک نقش دارند، این مطالعه تأکید می‌کند که بدون تغییر سیستمیِ شرکتی، این بحران ادامه خواهد داشت. زمانِ اتکا به تنظیماتِ جزئی به پایان رسیده است. تولیدکنندگان اصلی زباله‌های پلاستیکی که در پشت عادتِ سیری‌ناپذیریِ پلاستیکِ جهان قرار دارند، باید پیش‌گام مسیری به‌سوی آینده‌ای پاک‌تر باشند.
این مطالعه در مجلهٔ Science Advances منتشر شده است.
