دستگاه اره موتوری، وسیله ای مهم که تمامی باغداران و هرس‌کاران از آن استفاده می‌کنند و عصای دست آنان است. متاسفانه سالانه بیش از 7/000 نفر در ایران بر اثر کار با اره زنجیری دچار حادثه غیر قابل جبران می‌شوند. همچنین طبق گزارش سازمان بیماری و پیشگیری آمریکا در این کشور نیز سالانه حدود 36/000 نفر دچار آسیب های جدی کار با اره موتوری می‌شوند. پس مسئله ایمنی اره موتوری بسیار جدی است و نیازمند رعایت نکات ایمنی زیادی است.
در این مقاله ما به بررسی خطرات و حوادث اره موتوری و نکات ایمنی پیشگیراننده از آن ها می‌پردازیم:
بیشترین خطرات کار با اره موتوری:
- مثل هر کار دیگری همواره یک سری الگوهای تکراری وجود دارند حتی در جراحات کار با اره موتوری که می‌توان به سادگی با چند نکته ایمنی از آنها جلوگیری کرد یا خطر آن ها را بسیار کاست. بیشترین آسیب های گزارش شده از جراحات، مربوط به پای چپ و سپس دست چپ است چرا که بسیاری از افراد راست دست هستند و موقع کار دست چپ روی شاسی دستگاه قرار می گیرد و پای چپ نیز یک قدم جلو تر از پای چپ به منظور ایجاد تعادل بهتر قرار می‌گیرد.
- بعد از دست و پای چپ بیشترین آسیب متوجه سر است! ولی شاید سوال پیش آید چه‌گونه امکان دارد سر کاربر اره موتوری به هنگام کار مورد جراحت قرار گیرد! جواب ساده‌است: برگشت ضربه ای اره موتوری یا کیک بک(ضربه زدن)! بسیاری از کاربران حرفه ای در کار خود متوجه این کار شده اند که در بعضی شرایط اره موتوری به سمت کاربر و سر او برمیگردد و بسیار خطرناک است.
- بعد از سر شایع ترین جراحات متوجه پای راست است که برخی افراد برای تعادل بهتر پای راست را جلو می‌گدارند و دچار سانحه در آن قسمت می‌شوند.
بیشترین علت جراحات با اره موتوری چیست؟
هر نتیجه ای دلیلی دارد. بررسی آمار نشان می‌دهد که بیشترین سبب جراحات، لگد زدن یا کیک بک زدن اره موتوری است، یعنی زمانی که دستگاه ناگهان برگشته و از کنترل خارج می‌شود.
ولی چرا کیک بک اتفاق می‌افتد؟
کیک بک یا لگد زدن یا برگشتن اره موتوری به این دلیل اتفاق می‌افتد که دندانه های تیز زنجیر اره موتوری در چوب و فیبر های آن گیر می‌کنند ویا به جسم سختی برخورد می‌کنند و اره موتوری به جهت دفع آن نیرو در جهت مخالف به سمت بدن شما برمیگردد.
مدت زمانی که طول می‌کشد در کیک‌بک اره موتوری به سر برسد سه دهم ثانیه یا 0/3 ثانیه است! پس به هیچ وجه فکر نکنید که فرصت کافی برای واکنش دادن دارید چرا که زمان واکنش انسان در حالت عادی در حد 0/75 ثانیه است! پس در برابر لگد زدن سنگین اره موتوری واکنش خاصی نمی‌توان نشان داد.
حالا سوال این‌جاست که چه کار کنیم تا اره از کنترل خارج نشود؟ این‌جاست که پای نکات ایمنی به میان باز می‌شود…
چگونه از برگشتن و ضربه زدن اره موتوری (کیک بک) جلوگیری کنیم؟
به جرعت می‌توان گفت که با اجرای چند نکته ایمنی ساده می‌توان جلوی بسیاری از خطرات ناشی از کیک بک زدن را گرفت. موثر ترین راه ها به ترتیب:
۱. دستگاه را به صورت درست بگیرید! مهمترین نکته ای که توسط کاربران به آن توجه نمی‌شود، نگرفتن صحیح اره موتوری است! راز سلامتی به هنگام کار محکم گرفتن دستگاه و توان تحمل آن و همچنین گرفتن صحیح و قرار گرفتن صحیح انگشت شست است. شست انگشت باید به صورت حلقه ای دور میله اره موتوری باشد ولی چرا؟ به دلیل جلوگیری از کیک بک زدن یا همان لگد زدن اره. اگر شما بتوانید به خوبی دستگاه را بگیرید و دستگاه کیک بک بزند به سادگی می‌توانید آن را کنترل کنید نه این که از کنترل خارج شود و به سمت بدن شما منحرف گردد.
بسیاری از افراد زمانی که اره موتوری را در دست می‌گیرند شست را در کنار چهار انگشت دیگر قرار می‌دهند، یعنی میله اره موتوری تماما زیر 5 انگشتی که موازی هم هستند قرار می‌گیرند. این حالت یک حالت خطرناک است. در صورت ضربه زدن و کیک زدن هیچ مانعی در برابر اره در حال کار وجود ندارد و به راحتی اره زنجیری از انگشتان جدا می‌شود و اره به سرعت به سمت سر برمیگردد. برخی از افراد همچنین انگشت شست را دقیقا روی میله قرار می‌دهند. این نیز اشتباه است، چرا که با یک ضربه مقاومت چندانی در برابر حرکت اره ایجاد نمی‌شود و امکان آسیب به بدن و همچنین انگشت شست بسیار بالاست.
اغراق نیست اگر بگوییم که انگشت شست در حقیقت همان محافظ جان شماست! پس انگشت شست خود را محکم روی میله قرار داده و دور آن بچرخانید تا به یک زمان دچار برگشت هم شد آسیبش به شما نرسد.
۲. زمانی که خسته هستید به هیچ وجه از دستگاه اره موتوری استفاده نکنید! خستگی همواره با کاهش توانایی های انسان و ادراک او از محیط بستگی دارد، زمانی که خسته یا خواب آلود هستید ممکن است فقط با یک اشتباه کوچک و ریز خسارتی جبران ناپذیر به بدن خود وارد کنید.
۳. حتما از سالم بودن ترمز اره موتوری اطمینان حاصل کنید. قبل از روشن کردن تست کنید و اگر قصد خرید اره موتوری را دارید حتما از وجود ترمز اره در آن مطمئن شوید.
۴. کلاه ایمنی (هلمت) و دستکش و لباس مخصوص کار را فراموش نکنید. شاید بگویید که این کار ها بسیار محتاطانه است و باید گفت بله! زمانی که 6/000 نفر در ایران سالانه و به طور دائم دچار آسیب جدی جبران ناپذیر می‌شوند مسئله بسیار جدی است و باید توسط کسانی که از این دستگاه استفاده می‌کنند دنبال گردد.
نکات ایمنی تکمیلی جلوگیری از خطرات اره موتوری
این ۴ نکته جزو اصلی ترین نکات هستند و می‌توانند آسیب های ناشی از اره موتوری را تا حد 80 درصد کاهش دهند اما همه کار نیست. نکات دیگری هم هستند که بسیار مهم‌اند و به شما کمک خواهند کرد تا از اتفاقات جلوگیری کنید.
- همواره از جایی که روی آن قرار می‌گیرید مطمئن باشید و بدانید که قابلیت لیز خوردن را ندارید.
- موتور و فیلتر اره موتوری را همواره چک کنید و آن ها را تمیز کنید.
- همواره به شکل متناسب گاز بدهید. گاز کم یا اضافه می‌تواند خطر آفرین باشد.
- زنجیر را همیشه پایش کنید تا برنده و سالم باشد و شل نباشد.
- بیش از حد به اره موتوری فشار ندهید. فشار اضافی باعث می‌شود زنجیر داغ می‌شود و براده هایی که بیرون می‌اید رنگ سیاه به خود می‌گیرند چرا که می‌سوزند! و می‌توانید از این نکته استفاده کنید.
- همواره یک زنجیر تیز یدک نو همراه خود داشته باشید.
- از اختلاط صحیح روغن و سوخت اطمینان حاصل کنید(معمولا 1 به 50)
- با دو دست خود همواره محکم اره موتوری را بگیرید.
- مراقب شاخه هایی باشید که در زیر زنجیر قفل می‌شوند.
- استفاده از گوه پلاستیکی وقتی درخت بزرگی را می‌برید سبب می‌شود کیک بک زدن کمتر و فشار کمتری روی اره موتوری شما وارد آید (گوه پلاستیکی را زمانی استفاده می‌کنید که یک تنه بزرگ درخت که روی زمین دراز شده است را افقی می‌برید و در اواسط برش تنه می‌بینید اره موتوری فشار بیش از اندازه ای را دارد تحمل می‌کند و بخش های پایینی درخت در حال فشار آوردن به زنجیر هستند، این زمان است که باید گوه را در بالا درخت جای‌گذاری کنید تا هم فشار بیشتری به درخت آورد و از فشار به اره موتوری بکاهد و هم یک مانع خوب در برابر کیک‌بک زدن اره موتوری شود)
- همواره یک راه فرار برای خود در نظر گرفته باشید*مهمترین نکته این است که اره کاران حرفه ای هیچ وقت اره موتوری را در راستای سر خود قرار نمی‌دهند چرا که در یک کیک بک سنگین ممکن است اره موتوری مستقیم به سر شما فرود آید اما در حالتی که در کنار امتداد اره موتوری باشید مکان برای جای خالی دادن دارید)
- همواره از بالا شروع کنید و به سمت پایین بیایید و درخت را مورد برش قرار دهید.
- هیچ گاه با یک دست اره را نگیرید! گرفتن اره با یک دست کل بدن شما را در آسیب اره موتوری قرا می‌دهد.
- اره را بالاتر از سر خود هیچ‌وقت نبرید. بالا بردن اره موتوری در ارتفاع بالاتر یعنی بالاتر بردن ریسک و مخاطرات جانی. همواره اره موتوری باید در پایین تر از قفسه سینه شما قرار گیرد تا بتوانید به خوبی زور روی آن وارد کنید.
- همواره از صاف بودن و تحت بار بودن درخت یا چیزی که می‌برید اطمینان داشته باشید. ممکن است درختی که صاف دیده می‌شود یا وسیله‌ای که در حال برش آن هستید تحت فشار یک بار پنهانی باشد و شما با دست بردن در تعادل نیروهای آن سبب به هم ریختن ایستایی درخت یا جسم شده و شرایط را غیر قابل کنترل کنید.
این ها فقط بخشی از نکات استفاده از اره موتوری هستند ولی بسیار ساده و کاربردی‌اند. شما باید بسیار در زمان استفاده از اره موتوری هوشیار باشید و دقت لازم را به خرج دهید. توصیه می‌شود ابتدا با متخصصان خرید اره موتوری همانند مشاوران فارم‌کالا مشورت کنید سپس اقدام به خرید کنید. در آخر اگر برای اولین بار است که می‌خواهید با اره موتوری کار کنید، توصیه می‌شود کار را به متخصصان مجرب بسپارید.
