در قرن گذشته، آتش‌سوزی‌های جنگلی به طرز چشمگیری افزایش یافته‌اند، به‌ویژه در مناطق غربی ایالات متحده، جایی که آتش‌سوزی‌های فصلی سابق اکنون به رخدادهایی در تمام طول سال تبدیل شده‌اند.
تنها در دهه گذشته، شعله‌های سوزان میلیون‌ها هکتار زمین را بلعیده، جوامع را نابود کرده و مقادیر عظیمی از کربن را وارد جو کرده‌اند، عاملی که خود به تشدید شرایطی منجر شده که آتش‌سوزی‌های بیشتری را تغذیه می‌کند.
افزایش تعداد آتش‌سوزی‌های جنگلی تنها یک پدیده طبیعی نیست، بلکه نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف از جمله گرمایش جهانی، خشکسالی و تلاش‌های سرکوب آتش که با نیت خوب اما به شکلی ناکارآمد انجام شده‌اند، می‌باشد.
این عوامل در کنار هم منجر به ایجاد یک بحران واقعی شده‌اند که به آن «کمبود آتش» گفته می‌شود. این بحران به دلیل عدم تعادل خطرناکی به وجود آمده است که در آن، چوب‌های مرده و پوشش گیاهی خشک به تدریج انباشته شده و شرایطی به‌شدت قابل اشتعال ایجاد کرده‌اند.
رویکرد علمی برای پیشگیری از آتش‌سوزی جنگل‌ها
دانشگاه آتلانتیک فلوریدا، که به خاطر تحقیقات پیشرفته‌اش شهرت دارد، به این مشکل رو به رشد پرداخته است.
تیمی از دانشمندان این دانشگاه در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه حذف هدفمند چوب‌های مرده – که یکی از اصلی‌ترین عوامل سوخت آتش‌سوزی‌های شدید است – نه‌تنها می‌تواند خطر آتش را کاهش دهد، بلکه ذخیره کربن را نیز افزایش می‌دهد و یک سناریوی برد-برد برای سلامت جنگل‌ها و مقاومت در برابر تغییرات اقلیمی ایجاد می‌کند.
این پژوهش به بررسی تعادل ظریف میان کاهش خطر آتش‌سوزی و حفظ یکپارچگی اکولوژیکی پرداخته و به دنبال راهکارهایی است که هم مؤثر و هم پایدار باشند.
این مطالعه به‌ویژه بر منطقه سیرا نوادا متمرکز است که یک نقطه داغ تنوع زیستی محسوب می‌شود، اما خشکسالی‌های طولانی‌مدت و افزایش دما، خطرات آتش‌سوزی را در آن تشدید کرده است. در این منطقه، هم اکوسیستم‌های طبیعی و هم جوامع اطراف با تهدید روبه‌رو هستند.
مدیریت جنگل الهام‌گرفته از بومیان
دانشمندان از روش‌های مدیریت جنگل که جوامع بومی غرب ایالات متحده طی هزاران سال از آن‌ها استفاده کرده‌اند، الهام گرفته‌اند. این جوامع به‌طور هوشمندانه‌ای جنگل‌ها را مدیریت کرده و از روش‌هایی مانند آتش‌سوزی‌های کنترل‌شده با شدت کم و برداشت محصولات غیرچوبی جنگل استفاده کرده‌اند.
این میراث غنی مدیریت جنگل‌ها، اکوسیستم‌ها را شکل داده و پایه‌ای قوی برای تکنیک‌های مدرنی فراهم کرده است که تیم تحقیقاتی دانشگاه آتلانتیک فلوریدا در حال بررسی آن‌هاست.
محققان برای سنجش کارایی استراتژی‌های مختلف مدیریت جنگل، هشت روش درمانی متفاوت را مورد آزمایش قرار دادند و آن‌ها را با یک سناریوی «کنترل» که فقط شامل آتش‌سوزی‌های طبیعی بود، مقایسه کردند.
این روش‌ها شامل کاهش تراکم پوشش گیاهی، حذف فیزیکی مواد آتش‌زا از سطح جنگل و آتش‌سوزی‌های برنامه‌ریزی‌شده به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی بودند.
حذف چوب‌های مرده و افزایش مقاومت جنگل‌ها
نتایج این مطالعه بسیار امیدوارکننده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ترکیب حذف فیزیکی چوب‌های مرده با کاهش تراکم پوشش گیاهی می‌تواند به طور چشمگیری خطراتی مانند مرگ درختان و آتش‌سوزی تاجی را کاهش دهد.
این رویکرد پیشگیرانه، به‌طور نظری می‌تواند انتشار کربن را کاهش داده و از طریق تولید زغال‌زیستی (بیوچار) – نوعی زغال که از مواد آلی در محیط کم‌اکسیژن تولید می‌شود – به ذخیره کربن کمک کند.
دکتر اسکات اچ. مارکویث، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت:
«در جهانی که به‌طور فزاینده‌ای گرم‌تر می‌شود و شرایط آب‌وهوایی خطرناک برای آتش‌سوزی به‌طور مداوم رخ می‌دهد، تعداد بیشتری از انسان‌ها و سازه‌ها در مناطق جنگلی-شهری در معرض خطر قرار دارند، مشکلات سلامتی ناشی از دود افزایش یافته و نیاز به تقویت جذب کربن برای مقابله با گرمایش جهانی بیش از پیش احساس می‌شود. در چنین شرایطی، دانشمندان باید به بررسی راهکارهای مدیریتی جایگزین و مؤثر بپردازند.»
«شواهد این تحقیق نشان می‌دهد که با ترکیب برداشت فیزیکی با کاهش تراکم – یعنی حذف درختان کوچک‌تر یا مستعد آتش – می‌توانیم به احیای جنگل‌های سالم و مقاوم کمک کنیم.»
پیشگیری از آتش‌سوزی و ذخیره کربن
تیم دانشگاه آتلانتیک فلوریدا بر مزایای بالقوه این روش تأکید کرد، مزایایی که علاوه بر کاهش دود و شدت آتش‌سوزی، می‌توانند به ایجاد اعتبار کربنی نیز منجر شوند.
دکتر رابیندرا پاراجولی، نویسنده اصلی این تحقیق، توضیح داد:
«در طول زمان، روش‌های مکرر کاهش سوخت، مانند آتش‌سوزی‌های کنترل‌شده، می‌توانند کربن بیشتری نسبت به یک آتش‌سوزی منفرد در یک جنگل مدیریت‌نشده منتشر کنند. با این حال، با برداشت چوب‌های مرده و تبدیل آن‌ها به زغال‌زیستی – که نوعی کربن پایدار است – می‌توان میزان انتشار را کاهش داد.»
محققان بر ضرورت ادامه تحقیقات بلندمدت، از جمله مدل‌سازی شبیه‌سازی و آزمایشات میدانی، تأکید کردند تا کارایی این روش در انواع مختلف جنگل‌ها و در بازه‌های زمانی طولانی بررسی شود.
این تلاش‌ها یک سرمایه‌گذاری استراتژیک برای آینده سیاره ما محسوب می‌شوند – مسیری برای احیای الگوهای تاریخی آتش‌سوزی جنگل‌ها و تقویت سلامت و مقاومت جنگل‌ها در غرب ایالات متحده و فراتر از آن.
این مطالعه کامل در مجله مدیریت محیط زیست (Journal of Environmental Management) منتشر شده است.
