غواصانی که در نزدیکی جزیره کومجیما در ژاپن مشغول بررسی تپه‌های مرجانی بودند، ابتدا تصور کردند با تزئینات نمایشی برای یک آکواریوم طرف هستند. اما دوربین‌های آن‌ها موجود کوچکی را ثبت کردند که پمپ سیفون داشت و خطوط سفید روشن با لکه‌های سیاه چشم‌مانندش، شبیه به پاندا کارتونی‌ای بود که لباس اسکلت پوشیده است.
گسترش در فروم‌های غواصی
این کشف بلافاصله در انجمن‌های غواصی پخش شد و پستی که از روی کنجکاوی منتشر شده بود، در نهایت به شناسایی یک گونه کاملاً جدید منجر شد که تا آن زمان در فهرست علمی ثبت نشده بود.
شناسایی گونه‌ای جدید از جنس Clavelina
عکس‌ها، راهگشای تحقیق
نخستین عکس‌ها در سال ۲۰۱۷ در فضای مجازی منتشر شدند و این امکان را برای دانشمندان فراهم کردند که شکل بدن و الگوی رنگی این موجود را از پشت میز کارشان بررسی کنند. تصاویر مختلف از اپراتورهای غواصی متفاوت نشان می‌داد که این حیوان در چندین نقطه از تپه‌های مرجانی در عمق ۵ تا ۲۰ متری یافت می‌شود؛ موضوعی که شائبه فتوشاپ بودن تصاویر را رد کرد.
جمع‌آوری نمونه‌های زنده
در سال ۲۰۲۲، تیم پژوهشی نائوهیرو هاسگاوا از دانشگاه هوکایدو، مستعمرات این موجود را یافتند و با استفاده از ابزارهای مکش ملایم، آن‌ها را به ظروف آب سرد در قایق منتقل کردند.
تحلیل دقیق ساختار و ژنتیک
بررسی میکروسکوپی و ویژگی‌های ظاهری
تجزیه و تحلیل میکروسکوپی در آزمایشگاه، ساختار رگ‌های داخلی را آشکار کرد. نوارهای سفید افقی که همان «استخوان‌ها» به نظر می‌رسیدند و چهار لکه رنگدانه‌ای سیاه روی هر زوئید، ویژگی‌هایی بودند که به وضوح از دیگر گونه‌ها متمایز بودند.
تحلیل بر اساس عکس‌ها قبل از آزمایش ژنتیکی
با تکیه بر عکس‌های واضح و داده‌های میدانی، پژوهشگران توانستند پیش از آزمایش ژنتیکی، توصیف دقیقی از مورفولوژی این موجود ارائه دهند؛ رویکردی که با روند جدید «علم شهروندی غیرمستقیم» مطابقت دارد؛ جایی که داده‌های معتبر از شبکه‌های اجتماعی استخراج می‌شوند.
نام‌گذاری علمی: Clavelina ossipandae
ریشه نام علمی
این موجود جدید با نام Clavelina ossipandae نام‌گذاری شد. «Clavelina» در لاتین به معنای «بطری کوچک» است و «ossipandae» نیز به ظاهر استخوانی و پانداگونه آن اشاره دارد.
ویژگی‌های خاص گونه جدید
- هر زوئید شفاف حداکثر ۲۰ میلی‌متر طول دارد
- به صورت منفرد رشد می‌کند و پوشش مشترک ندارد (بر خلاف برخی گونه‌های هم‌خانواده)
- دارای ۱۰ تا ۱۴ منفذ آبششی دوبل
- دو نوار عضلانی از شکم تا اندواستیل ادامه دارند
هاسگاوا توضیح می‌دهد که: «بخش‌های سفید که مانند استخوان به نظر می‌رسند، در واقع رگ‌های خونی هستند که از آبشش‌ها عبور می‌کنند.»
یکی دیگر از ویژگی‌های عجیب این گونه، اندواستیل کاملاً سیاه‌رنگ آن است؛ شیار مخاطی برای به دام انداختن غذا. در دیگر گونه‌ها این شیار معمولاً رنگی کم‌رنگ دارد، اما در اینجا سیاه عمیق است که تمایز آن را حتی برای عکاسان ساده می‌کند.
سبک زندگی و نقش در اکوسیستم
موجودی بی‌حرکت با نژاد آشنا
این حیوان به شاخه Chordata تعلق دارد؛ به این معنا که لارو آن دارای نوتوکورد (مشابه ستون فقرات انسان‌ها) است، اما در بزرگسالی به سنگ‌ها می‌چسبد و به شیوه فیلتر کردن آب زندگی می‌کند.
سیستم تغذیه فیلترکننده
Clavelina ossipandae، با مکیدن آب از دهانه‌ای ورودی، آن را از منافذ آبششی عبور می‌دهد و در نهایت از دهانه خروجی آن را بیرون می‌ریزد. هر زوئید در هر ساعت حجم زیادی از آب را فیلتر می‌کند و باکتری‌ها و جلبک‌های ریز را حذف می‌نماید. این کار باعث تصفیه طبیعی آب می‌شود، مخصوصاً در مناطق مرجانی که نور و شفافیت برای رشد مرجان‌ها و ماهی‌های جوان حیاتی است.
تأیید نهایی از طریق ژن
کدگذاری DNA و مقایسه
دانشمندان برای اطمینان از اینکه این پاندا اسکلتی تنها یک تغییر رنگ در گونه‌های دیگر نیست، ژن Cytochrome c oxidase subunit I را توالی‌یابی کردند. دو نمونه مورد بررسی، اختلافی معادل ۱٫۲۶٪ داشتند که در محدوده تنوع درون‌گونه‌ای طبیعی قرار دارد، اما به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد ظاهری، به عنوان گونه‌ای جدید طبقه‌بندی شدند.
اطلاعات مربوط به نمونه‌ها در موزه ملی طبیعت و علوم ژاپن ثبت شده‌اند.
اهمیت دارویی و زیستی
بسیاری از تونیکات‌ها ترکیباتی با خواص دارویی، از جمله ضدسرطان، تولید می‌کنند. حتی اگر C. ossipandae چنین ترکیبی نداشته باشد، شناسایی دقیق آن می‌تواند به پژوهشگران زیست‌پزشکی کمک کند تا شاخه‌هایی از درخت تکامل را شناسایی کنند که احتمال بیشتری برای یافتن ترکیبات مفید دارند.
تأثیر بزرگ یک کشف کوچک
قدرت عکس‌های غواصان آماتور
تصاویری که روزی صرفاً به‌عنوان «عکس تفریحی» در نظر گرفته می‌شدند، اکنون اساس مقاله‌ای علمی در حوزه تاکسونومی شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که افراد غیرمتخصص می‌توانند به کشف‌های علمی کمک کنند، به‌شرطی که پژوهشگران گوش به زنگ باشند.
دوربین‌های تلفن همراه امروزی کیفیتی فراتر از تجهیزات آزمایشگاهی قدیمی دارند. بنابراین، تصاویر واضح از موجودات نرم‌بدن، در عرض چند ثانیه در سراسر جهان پخش می‌شوند.
نقش پلتفرم‌های مشارکتی
پلتفرم‌هایی مانند «بنیاد آموزش زیست‌محیطی صخره‌ای» بیش از ۳۰۰٬۰۰۰ گزارش غواصی از ۱۸٬۰۰۰ داوطلب را ثبت کرده‌اند. این گزارش‌ها بخش‌هایی را پوشش می‌دهند که دانشمندان شاید هرگز به آن‌ها دسترسی نداشته باشند و باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه تحقیقات می‌شوند.
تنوع زیستی پنهان
کشف گونه‌ای جدید در جزیره‌ای که مقصد محبوب غواصان است، نشان می‌دهد که چه تعداد از گونه‌ها هنوز ناشناخته باقی مانده‌اند. برنامه‌ریزان محیط‌زیستی می‌توانند با تکیه بر این شگفتی‌ها، از حفاظت کلی زیستگاه‌ها دفاع کنند؛ نه فقط از گونه‌های بزرگ و کاریزماتیک، بلکه از موجودات کوچکی که بافندگی زنجیره غذایی صخره‌های مرجانی هستند.
سؤال‌های بی‌پاسخ درباره ظاهر عجیب
هاسگاوا در پایان می‌گوید: «ما واقعاً نمی‌دانیم چرا این الگوی رنگی خاص وجود دارد.» این الگو ممکن است برای دفع شکارچیان، محافظت در برابر نور ماوراء بنفش یا حتی بدون هدف خاصی، تنها نتیجه متابولیسم بدن باشد.
