یادگیری کلمات در انسان از دوران نوزادی آغاز می‌شود. ما به‌طور طبیعی میان واژه‌ها و معانی آنها ارتباط برقرار می‌کنیم. به‌عنوان مثال، قاشق و کاسه هر دو با «خوردن» مرتبط‌اند. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که سگ‌ها نیز می‌توانند چنین ارتباط‌های کارکردی برقرار کنند. این کشف، افق تازه‌ای در درک توانایی‌های شناختی حیوانات باز می‌کند.
مطالعه‌ای در دانشگاه اوتووش لوراند بوداپست
دانشمندان این دانشگاه بررسی کردند که آیا سگ‌ها می‌توانند اشیاء را بر اساس کاربرد آنها دسته‌بندی کنند یا تنها ظاهرشان. نتایج شگفت‌آور بود. برخی سگ‌ها که به نام یادگیرندگان واژه بااستعداد (Gifted Word Learners) شناخته می‌شوند، توانستند فراتر از شباهت ظاهری، بر اساس عملکرد، دسته‌بندی انجام دهند.
نام‌گذاری اشیاء بر اساس کارکرد
این سگ‌های بااستعداد قادرند نام ده‌ها اسباب‌بازی را به خاطر بسپارند. آنها این مهارت را از طریق بازی با صاحبانشان می‌آموزند، نه در محیط‌های آزمایشگاهی با تمرین‌های سختگیرانه. پژوهشگران بررسی کردند که آیا آنها می‌توانند برچسب‌های زبانی را از یک اسباب‌بازی خاص به دسته‌ای از اشیاء با کارکرد مشابه گسترش دهند.
«ما دریافتیم این سگ‌ها قادرند نام‌ها را به وسایلی تعمیم دهند که عملکرد یکسانی دارند یا به یک شیوه استفاده می‌شوند.» – کلودیا فوگاچا، دانشگاه اوتووش لوراند
به‌عنوان مثال، سنگ و چکش ظاهری متفاوت دارند، اما هر دو می‌توانند یک کارکرد مشابه داشته باشند. اکنون روشن شده است که سگ‌ها هم می‌توانند چنین تعمیمی بدهند.
یادگیری سریع در بازی‌های خانگی
آزمایش‌ها در خانه سگ‌ها انجام شد. صاحبان آنها دو برچسب جدید معرفی کردند: کشیدن (Pull) و آوردن (Fetch). این واژه‌ها به اسباب‌بازی‌های خاص اشاره نداشتند بلکه به گروهی از وسایل اطلاق می‌شدند که کارکرد مشابهی در بازی داشتند.
پس از یادگیری، آزمون اصلی آغاز شد. صاحبان با اسباب‌بازی‌های جدید بازی کشیدن یا آوردن انجام دادند، اما نامی به کار نبردند. سگ‌ها توانستند بدون شنیدن برچسب‌ها، وسایل را به گروه کارکردی درست نسبت دهند.
«این وسایل جدید را قبلاً نشنیده بودند، اما تجربه بازی با آنها داشتند. سگ باید تشخیص می‌داد که هر وسیله برای کدام بازی استفاده شده است. همه اینها در شرایط طبیعی و بدون آموزش‌های سنگین، تنها با یک هفته بازی با صاحب انجام شد.» – دکتر فوگاچا
شباهت یادگیری سگ‌ها و کودکان نوپا
این توانایی نشان می‌دهد سگ‌ها اشیاء را تنها بر اساس ظاهر نمی‌شناسند بلکه کاربرد آنها را نیز درک می‌کنند. این یافته‌ها شباهتی مستقیم با یادگیری زبان در کودکان خردسال دارد. در هر دو مورد، یادگیری در محیطی طبیعی و خانوادگی اتفاق می‌افتد نه در فضای رسمی آموزش.
«این توانایی ثابت می‌کند که دسته‌بندی مرتبط با برچسب‌های زبانی می‌تواند در گونه‌های غیرانسانی و غیرزبانی نیز پدیدار شود. چنین کشفی مسیرهای تازه‌ای برای بررسی تکامل و کارکرد مهارت‌های زبانی فراتر از گونه انسان باز می‌کند.» – دکتر آدام میکلوسی
پیامدهای گسترده پژوهش
کشف این مهارت، نگاه ما به یادگیری حیوانات را تغییر می‌دهد. بسیاری از گونه‌ها می‌توانند اشیاء را بر اساس رنگ یا شکل گروه‌بندی کنند، اما اندکی توانایی دسته‌بندی بر اساس کارکرد را دارند.
- سگ‌ها بدون فشار و آموزش سخت این مهارت را نشان دادند.
- نقش پیوند عاطفی با صاحب در یادگیری پررنگ بود.
- محیط بازی و محبت، شرایط ایده‌آل برای کشف ذهنی آنها فراهم کرد.
این نتایج می‌تواند راه‌های تازه‌ای برای درک بهتر تعامل سگ‌ها با انسان در زندگی روزمره باز کند. بهبود ارتباط، طراحی فعالیت‌های سرگرم‌کننده و حتی آموزش سگ‌های کاری برای وظایف پیچیده‌تر از جمله پیامدهای این پژوهش است.
سؤالات آینده پژوهی
پژوهشگران اکنون می‌پرسند: آیا سگ‌های معمولی که به «یادگیری واژه» شناخته نمی‌شوند نیز قادرند اشیاء را بر اساس کارکرد دسته‌بندی کنند؟ این موضوع در مطالعات آینده بررسی خواهد شد.
«ما نشان دادیم سگ‌ها خیلی سریع نام اشیاء را می‌آموزند و مدت طولانی به یاد می‌سپارند. آنها فراتر از شباهت‌های ظاهری، نام‌ها را به کارکرد تعمیم می‌دهند. این نکته نشان‌دهنده وسعت دنیای معنایی سگ‌هاست.» – دکتر فوگاچا
این پژوهش در مجله Current Biology منتشر شده است.
جمع‌بندی
سگ‌ها همانند کودکان، کلمات را در محیطی طبیعی و از طریق بازی می‌آموزند. این کشف، نشان‌دهنده توانایی ذهنی بالای آنها در درک «کارکرد» اشیاء و باز کردن مسیرهای تازه برای پژوهش‌های آینده است.
نظر شما چیست؟ آیا سگ شما هم هنگام بازی، اشیاء را بر اساس کارکرد تشخیص می‌دهد؟ تجربه‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
