مطالعه‌ای تازه در ایالت اورگان غربی نشان می‌دهد که زمانی‌که خطر آتش‌سوزی در جنگل‌های داگلاس فیر (Douglas-fir) بالا باشد، زمان اقتصادی و به‌صرفه برداشت درختان از حدود ۶۵ سال به تنها ۲۴ سال کاهش پیدا می‌کند. این یافته به‌روشنی نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی و افزایش ریسک آتش‌سوزی چگونه می‌تواند سیاست‌های جنگلداری و اقتصاد چوب را دگرگون کند.
کاهش چشمگیر ارزش زمین در شرایط پرخطر
پژوهشگران همچنین دریافتند که در شرایطی که احتمال آتش‌سوزی شدید و مداوم باشد، ارزش زمین‌های جنگلی ممکن است تا حدود نصف کاهش یابد. به بیان دیگر، خطر آتش‌سوزی نه‌تنها تصمیم زمان برداشت را تغییر می‌دهد، بلکه مستقیماً بر ارزش اقتصادی جنگل‌ها تأثیر می‌گذارد.
جزئیات پژوهش جدید
این مطالعه به رهبری هسو وای. کیاو (Hsu Y. Kyaw)، پژوهشگر دکترا در دانشگاه ایالتی اورگان (OSU) انجام شد. تمرکز اصلی پژوهش او بر اقتصاد جنگل در مواجهه با ریسک آتش‌سوزی و نوسانات بازار چوب است.
مدل اقتصادی مبتنی بر «قیمت ذخیره»
در این مدل، «قیمت ذخیره» یا Reservation Price نقش کلیدی دارد؛ یعنی حداقل قیمتی که باعث می‌شود مدیر جنگل تصمیم به برداشت درختان بگیرد. اگر قیمت بازار پایین باشد، می‌توان صبر کرد، اما زمانی‌که از آستانه عبور کند، برداشت منطقی می‌شود. این روش راهکار عملی برای مدیریت نااطمینانی بازار است.
اثر نوسانات بازار و خطر آتش
تیم تحقیقاتی بازار چوب را به‌صورت «تصادفی» یا stochastic مدل‌سازی کرد، به این معنا که قیمت‌ها به‌صورت غیرقابل پیش‌بینی در اطراف میانگین بلندمدت نوسان دارند. این نوسانات، همراه با افزایش تدریجی خطر آتش‌سوزی با بالا رفتن سن درختان، تصمیم‌گیری را پیچیده‌تر می‌کند.
چگونه آتش‌سوزی معادله اقتصادی را تغییر می‌دهد
«نتایج نشان می‌دهد که خطر آتش‌سوزی قیمت ذخیره را تا ۱۵ درصد کاهش می‌دهد.» – هسو وای. کیاو
افزایش خطر آتش باعث کاهش ارزش مورد انتظار زمین (Land Expectation Value) نیز می‌شود؛ مفهومی که ارزش فعلی خالص یک هکتار زمین جنگلی را در طول چرخه‌های بی‌پایان برداشت محاسبه می‌کند.
در سناریوی پرریسک بررسی‌شده، ارزش میانگین زمین به حدود ۲۶۰۰ دلار در هر جریب کاهش یافت؛ یعنی نصف حالت بدون خطر. در چنین شرایطی، برداشت زودتر از موعد، امن‌تر از انتظار برای چوب‌های مرغوب‌تر است.
نقش سن در افزایش خطر
خطر آتش با افزایش سن درختان بیشتر می‌شود. به همین دلیل، انتظار برای بازه ۶۰ تا ۹۰ سالگی دیگر تصمیم عاقلانه‌ای نیست، زیرا ریسک سوختن جنگل در این دوره به‌طور قابل توجهی بالا می‌رود.
پازل قیمت کربن
پرداخت‌های مربوط به ذخیره‌سازی کربن می‌توانند چرخه برداشت را طولانی‌تر کنند، چون جنگل‌ها با ذخیره‌سازی کربن در چوب، به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنند. اما این مزیت زمانی کارآمد است که خطر آتش‌سوزی پایین باشد.
در غیاب خطر آتش، قیمت‌های بالاتر کربن به ادامه رشد درختان کمک می‌کند، ولی با افزایش احتمال آتش‌سوزی‌های گسترده، این اثر مثبت کاهش می‌یابد.
به‌عنوان نمونه، در سال ۲۰۲۴ در سیستم کپ‌اند‌ترید (Cap & Trade) ایالت کالیفرنیا، قیمت کربن بین ۳۵ تا ۴۲ دلار به ازای هر تُن متغیر بود. این بازه دقیقاً در محدوده قیمتی است که در پژوهش اورگان بررسی شد.
نتیجه کلیدی برای سیاست‌گذاری: تشویق مالی برای ذخیره کربن مفید است، اما تا زمانی‌که ریسک آتش‌سوزی کاهش نیابد، اقتصاد همچنان به سمت برداشت زودتر تمایل دارد.
پیامدهای گسترده برای اورگان و فراتر از آن
تقریباً نیمی از خاک ایالت اورگان از جنگل پوشیده شده است. بنابراین تغییر در زمان برداشت و چرخه رشد، تأثیر مستقیمی بر اقتصاد چوب، کیفیت الوار و حجم کربن ذخیره‌شده دارد.
کاهش خطر با مدیریت سوخت
مطالعه‌ای بزرگ نشان داد که عملیات تنک‌سازی (Thinning) و سپس آتش‌سوزی کنترل‌شده توسط متخصصان می‌تواند شدت آتش‌سوزی را برای دو دهه کاهش دهد و تلفات درختان را پایین نگه دارد. چنین اقداماتی کمک می‌کند چرخه برداشت به زمان مطلوب نزدیک‌تر شود.
نجات چوب‌های سوخته: برداشت پس از آتش
پس از آتش‌سوزی، زمان اهمیت دارد. عملیات برداشت چوب پس از آتش (Salvage Logging) به بازیابی بخشی از ارزش اقتصادی کمک می‌کند، پیش از آن‌که پوسیدگی، چوب‌ها را غیرقابل استفاده کند. طبق تحلیل خدمات جنگلداری آمریکا، برداشت سریع می‌تواند کاهش ارزش زمین را محدود کند.
مدیریت تطبیقی در مقیاس چشم‌انداز
تیم تحقیقاتی اورگان پیشنهاد می‌کند از زون‌بندی تطبیقی (Adaptive Zoning) استفاده شود؛ یعنی در مناطق پرخطر، چرخه برداشت کوتاه‌تر و در مناطق خنک‌تر، چرخه بلندمدت‌تر باشد. این ترکیب باعث کاهش ریسک بدون از بین بردن توازن عرضه چوب و پایداری اقتصادی محلی می‌شود.
راهبردهای تطبیقی برای آینده
- افزایش خطر با بالا رفتن سن درخت، نقطه بهینه برداشت را زودتر می‌آورد.
- کاهش ریسک آتش، مسیر بازگشت به چرخه‌های بلندمدت‌تر را هموار می‌کند.
- مدیریت سوخت، بیمه هوشمند، برداشت سریع‌تر و برنامه‌ریزی هماهنگ ابزارهای کلیدی برای حفظ ارزش جنگل هستند.
«این یافته‌ها بر ضرورت راهبردهای مدیریتی تطبیقی که ریسک آتش‌سوزی و نوسانات بازار را توأمان در نظر بگیرند، تأکید می‌کند.» – هسو وای. کیاو
این پژوهش چارچوبی ارائه می‌دهد که هم ریسک طبیعی و هم ریسک اقتصادی را لحاظ می‌کند، و نشان می‌دهد چگونه سیاست‌های عمومی می‌توانند مسیر واقعی نتایج را تغییر دهند، نه فقط مسئولیت‌ها را جابه‌جا کنند.
این مطالعه در نشریه Forest Policy and Economics منتشر شده است.
نتیجه‌گیری
اقتصاد جنگل در اورگان به‌وضوح در حال تغییر است. با بالا رفتن احتمال آتش‌سوزی، برداشت زودتر از موعد نه‌تنها منطقی‌تر، بلکه از نظر مالی ایمن‌تر است. آینده مدیریت جنگل، در گروی تلفیق دقیق سیاست‌های کربنی، بیمه و کاهش ریسک آتش است.
