معاینه فنی خودرو یکی از ارکان مهم نظارت بر ایمنی رانندگی و کاهش آلودگی محیط‌زیست است. هدف از این فرآیند، حصول اطمینان از سلامت اجزاء حیاتی خودرو مانند ترمز، تعلیق، اگزوز و چراغ‌هاست تا خطرات فنی کاهش یابد. در این نوشته، ضمن معرفی مفهوم و انواع معاینه فنی، به شرایط، هزینه‌ها، مراکز انجام معاینه و نکات کلیدی در موفقیت آن می‌پردازیم.
معاینه فنی چیست؟
معاینه فنی خودرو، ارزیابی کامل فنی و ایمنی خودرو در دوره‌های مشخص است. بررسی مجموعه‌ای از اجزا و عملکردها که در تأمین ایمنی و کنترل آلایندگی نقش دارند.
دلایل ضرورت انجام این معاینه عبارت‌اند از:
- کاهش احتمال وقوع حوادث ناشی از نقص فنی
- ارتقاء ایمنی سرنشینان و سایر جاده‌ای‌ها
- کنترل انتشار گازهای آلاینده و کمک به محیط زیست
- الزام قانونی در بسیاری از مناطق برای تردد خودروها
- اثرگذاری بر وضعیت بیمه و مسئولیت حقوقی در تصادفات
خودروهایی که عمرشان از یک بازه مشخص (مثلاً ۴ سال) بیشتر باشد، معمولاً ملزم به انجام معاینه فنی می‌شوند.
انواع معاینه فنی
معمولاً دو سطح معاینه فنی تعریف می‌شود:
- معاینه فنی عادی: بررسی اجزای اصلی مانند ترمز، تعلیق، چراغ‌ها، لاستیک و آلایندگی در حالت دور موتور آرام.
- معاینه فنی برتر: علاوه بر تست‌های معمول، بررسی آلایندگی خودرو را در دور موتور بالا نیز در بر می‌گیرد و استانداردهای دقیق‌تری را اعمال می‌کند.
- خودرو باید دارای کارت یا سند معتبر باشد.
- خودرو در بازه سنی مجاز برای معاینه باشد؛ معمولاً از سال چهارم بهره‌برداری ملزم است.
- مالک یا نماینده او بتواند مدارک مورد نیاز را ارائه دهد.
مدارک لازم برای دریافت معاینه فنی
برخی مدارک ضروری برای مراجعه به مراکز معاینه فنی عبارت‌اند از:
- کارت یا سند خودرو
- کارت ملی یا شناسنامه مالک
در خصوص معاینه فنی تاکسی، ممکن است شرایط و مدارک ویژه‌ای تعریف شده باشد.
هزینه معاینه فنی و تعرفه‌ها
تعرفه معاینه فنی متناسب با نوع خودرو، وزن و سطح معاینه متفاوت است. در سال‌های اخیر، هزینه معاینه فنی خودروهای سبک معمولی در بازه‌ای تعیین شده است.
همچنین هزینه معاینه فنی مجدد برای خودروهایی که در بار اول مردود شوند، معمولاً کمتر است و تنها بخش‌های معیوب بررسی می‌شوند.
مراکز معاینه فنی و نوبت‌دهی
در بسیاری از شهرها، مراکز معاینه فنی متعددی وجود دارد تا مالکان خودرو بتوانند به مراکز نزدیک دسترسی داشته باشند. 15 مرکز معاینه فنی در تهران وجود دارد.
برای دریافت نوبت اینترنتی معاینه فنی، معمولاً از طریق سامانه‌های شهری (مثلاً سایت شهر، سامانه معاینه فنی) و انتخاب مرکز، زمان و پرداخت هزینه، امکان رزرو وجود دارد.
فرآیند تست در معاینه فنی
معاینه فنی شامل مجموعه‌ای از تست‌ها است که اغلب در چند مرحله به‌صورت زیر انجام می‌شود:
- بازرسی ظاهری (چشمی): بررسی وضعیت چراغ‌ها، برف‌پاک‌کن، شیشه‌ها، بوق، آینه‌ها، رنگ بدنه و قطعات ظاهری.
- تست سیستم ترمز: ارزیابی عملکرد ترمز در شرایط مختلف، انحراف خودرو هنگام ترمز ناگهانی و سیستم ترمز دستی.
- تست آلایندگی: اندازه‌گیری گازهای خروجی اگزوز همچون CO و HC؛ مخصوصاً در معاینه برتر، وضعیت در دور موتور بالا نیز سنجیده می‌شود.
- بررسی لاستیک، سیستم تعلیق و جلوبندی: مطابقت عمق آج لاستیک، سلامت جلوبندی و اجزا، عدم وجود شکستگی یا خوردگی نامطلوب.
جریمه نداشتن معاینه فنی
در بسیاری از مناطق، تردد خودروی فاقد معاینه فنی معتبر برابر با تخلف قانونی تلقی می‌شود و جریمه روزانه‌ای بر مالک تحمیل می‌گردد.
مبالغ جریمه متغیر است؛ در کلان‌شهرها معمولاً رقم بالاتری لحاظ می‌شود.
از سویی، در صورت بروز تصادف یا حادثه، اگر خودرو فاقد برگه معاینه فنی باشد، شرکت بیمه ممکن است خسارت را محدود کند یا از پرداخت آن بکاهد.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
