ماهیگیری صنعتی برای دهه‌ها منبع بزرگی از غذا برای انسان بوده است. این صنعت هر سال مقادیر عظیمی از موجودات دریایی – و مواد مغذی ذخیره‌شده در بدن آن‌ها – را از دریا خارج می‌کند. دانشمندان معتقدند که این فعالیت‌ها با کاهش مواد مغذی مهمی مرتبط است که به زنده ماندن و پایداری سیستم‌های آبی کمک می‌کنند.
این دیدگاه زمانی قوت گرفت که متخصصان دریافتند عادات ماهیگیری مدرن، سهم قابل‌توجهی از این عناصر ارزشمند را از زیستگاه‌های ساحلی و آب‌های آزاد خارج می‌کنند.
پیشگامان این پژوهش
این تحقیق به رهبری «آدریان گونزالز اورتیز» انجام شد که این پروژه را در زمان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه ایالتی یوتا به انجام رساند.
او با همکاری پژوهشگران ابتکار «دریا پیرامون ما» و مؤسسات دیگر، ترکیبات شیمیایی موجود در بدن گونه‌های رایج ماهیگیری شده را مورد بررسی قرار داد.
تغییر تعادل مواد مغذی در اقیانوس
تمرکز ماهیگیری بر گونه‌های خاص
صنعت شیلات معمولاً بر اساس تقاضا و سهولت صید، بر گونه‌های خاصی تمرکز دارد. این رویکرد هدفمند می‌تواند تعادل عناصر مغذی مانند کربن، نیتروژن و فسفر را – که برای شبکه‌های غذایی دریایی حیاتی هستند – برهم بزند.
پژوهشگران با بررسی داده‌های صید در صدها نقطه در سراسر جهان، الگوهایی از برداشت مواد مغذی را کشف کردند که با تغییرات در ساختار جمعیتی ماهیان در آن مناطق هم‌راستا بودند.
کاهش گردش مواد مغذی با از بین رفتن ماهی‌ها
برآوردها نشان می‌دهد که تنها بیش از ۴۰۰ میلیون تُن کربن از طریق صید صنعتی در طی سال‌های گذشته از دریاها خارج شده است. حتی از دست دادن مقادیر جزئی نیز اهمیت دارد، زیرا ماهی‌ها در توزیع این عناصر در اقیانوس نقش دارند.
گونزالز اورتیز می‌گوید: «ماهی‌ها و دیگر موجودات دریایی دارای مواد مغذی خاصی در بدن خود هستند.» صید گونه‌هایی که دارای مقادیر بالایی از این عناصر هستند، می‌تواند منابعی را که اکوسیستم را مقاوم نگه می‌دارند کاهش دهد.
اهمیت ماهیان میان‌رده در ذخیره مواد مغذی
نقش کلیدی مزوپرده‌تورها
ماهی‌های میان‌رده – که به آن‌ها مزوپرده‌تور نیز گفته می‌شود – در داده‌ها برجسته شدند. این گونه‌ها نقش شکارچی و شکار را هم‌زمان ایفا می‌کنند و پیوند حیاتی برای انتقال انرژی و مواد مغذی در شبکه‌های غذایی محسوب می‌شوند.
به گفته دکتر تریشا بی. اتوود، استاد دانشگاه ایالتی یوتا: «این ماهی‌ها نسبت به گروه‌های دیگر تروفیک، مقادیر بیشتری از کربن، نیتروژن و فسفر را در بدن خود ذخیره می‌کنند.»
این ماهیان طعمه‌های غنی از مواد مغذی را برای شکارچیان سطح بالا فراهم می‌کنند. بنابراین حذف آن‌ها هم عملکرد اکوسیستم را تضعیف می‌کند، هم آینده صنعت ماهیگیری را در معرض خطر قرار می‌دهد.
تأثیرات منطقه‌ای برداشت مواد مغذی
تغییرات در مناطق ساحلی و آب‌های آزاد
مطالعه حاضر، تغییرات عمده‌ای را در مناطق ساحلی و دریاهای آزاد بررسی کرد. برخی از آب‌های ساحلی – مانند بخش‌هایی از جنوب شرق آسیا – طی دهه‌های اخیر نرخ استخراج چشمگیری از مواد مغذی را ثبت کرده‌اند.
در برخی مناطق دیگر، پس از یک دوره رونق، میزان صید کاهش یافته و به‌دنبال آن، برداشت مواد مغذی نیز کمتر شده است. این روند گاهی باعث شده که ناوگان‌های صیادی به مناطق جدید مهاجرت کنند، که در این مناطق تازه، میزان صید و استخراج مواد مغذی دوباره افزایش یافته است.
چگونه برداشت مواد مغذی بهره‌وری اقیانوس را تغییر می‌دهد؟
اثرات نامحسوس ولی مهم
استخراج مواد مغذی فقط به ماهی‌هایی که انسان می‌خورد محدود نمی‌شود. صید موجوداتی که در چرخه فسفر و نیتروژن نقش دارند، می‌تواند بهره‌وری محلی را به‌طرز نامحسوسی تغییر دهد.
دکتر اتوود می‌گوید: «این موضوع نه‌تنها اکوسیستم را تحت تأثیر منفی قرار می‌دهد، بلکه به شیلات نیز آسیب می‌زند.»
ماهی‌ها اغلب مواد حیاتی را به آب‌های کم‌عمق‌تر می‌آورند و حذف آن‌ها به معنی حذف این منابع شیمیایی است.
مسیرهای ممکن برای راه‌حل
مدیریت منابع شیلات برای کاهش از دست رفتن عناصر حیاتی
کارشناسان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه می‌توان با اصلاح مدیریت شیلات، از کاهش بیشتر مواد مغذی جلوگیری کرد. کاهش صید بی‌رویه و دادن زمان برای بازسازی ذخایر ماهی می‌تواند به بازگرداندن جریان عناصر حیاتی در برخی مناطق کمک کند.
محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر برای میزان صید یا ممنوعیت‌های فصلی ممکن است فشار را از روی گونه‌های آسیب‌دیده بردارد. رویکردی متعادل می‌تواند تراز سطوح تروفیک را حفظ کند و تداوم تأمین ماهی برای تقاضای جهانی را تضمین نماید.
اثرات زنجیره‌ای در اقیانوس
تأثیر گسترده بر کل سیستم دریایی
برخی مسئولان بر این باورند که دستورالعمل‌های جدید می‌تواند هم جمعیت ماهیان و هم مواد مغذی اقیانوسی را محافظت کند. دیگران نیز معتقدند که گردآوری داده‌های دقیق‌تر از ترکیب شیمیایی گونه‌های دریایی ممکن است به سیاست‌های بهتر منجر شود.
تغییر در ترکیب عناصر مغذی اقیانوس می‌تواند اثراتی زنجیره‌ای در سراسر سیستم‌های دریایی داشته باشد. این تغییرات ممکن است همه چیز را تحت‌تأثیر قرار دهند؛ از صخره‌های مرجانی گرفته تا شکارچیان مهاجر بزرگ که نیاز به وعده‌های غذایی سرشار از مواد مغذی دارند.
پژوهش؛ راهنمایی برای سیاست‌های بهتر شیلات
نیاز به مطالعات محلی دقیق‌تر
پژوهشگران خواستار مطالعات محلی بیشتری هستند که به بررسی ماهی‌ها در زیستگاه‌های بومی‌شان می‌پردازد. این شامل بررسی کامل دامنه تغذیه‌ای شکارچیان و نحوه انتقال مواد شیمیایی مهم توسط ماهیان کوچک‌تر است.
بیشتر مقررات شیلات فقط بر اساس وزن صید (تناژ) تنظیم می‌شوند. افزودن اطلاعات در مورد ترکیب مواد مغذی، می‌تواند تصویری روشن‌تر ترسیم کند و به پایداری بلندمدت شیلات کمک کند.
معیارهای جدید برای سنجش موفقیت در شیلات
بررسی عملکرد شیلات فراتر از حجم صید
بسیاری از دولت‌ها اکنون در حال بازنگری در نحوه سنجش موفقیت در شیلات هستند. برخی روش‌های یکپارچه‌تری را بررسی می‌کنند که نه‌تنها به میزان زیست‌توده ماهی، بلکه به توزیع عناصر شیمیایی لازم برای حفظ بهره‌وری آب‌ها نیز توجه دارند.
تیم پژوهش امیدوار است که این رویکردهای به‌روز، ارزیابی‌های بهتری از سلامت اقیانوس‌ها ارائه دهند.
به گفته دکتر «ماریا دِنگ پالومارس»، مدیر پروژه «دریا پیرامون ما»: «چنین کاهش صیدی منجر به گسترش فعالیت شیلات به دیگر مناطق اقیانوس شد.»
اهمیت مواد مغذی برای سلامت بلندمدت اقیانوس
توازن میان نیاز انسان و طبیعت
نادیده گرفتن جنبه شیمیایی ماهیگیری ممکن است خطراتی ناشناخته برای محیط‌های دریایی به‌همراه داشته باشد. یافتن راه‌حل‌ها به‌احتمال زیاد نیازمند داده‌های دقیق، برنامه‌ریزی محتاطانه و شاید هم خویشتن‌داری بیشتر در بهره‌برداری از منابع آبی باشد.
فعالان صنعت شیلات و گروه‌های محیط‌زیستی اذعان دارند که ایجاد تعادل بین نیازهای انسان و طبیعت، فرآیندی دشوار است. این شواهد نشان می‌دهند که تمرکز بیشتر بر مواد مغذی کلیدی، می‌تواند ابزاری کارآمد برای حفظ جمعیت‌های ماهی فراهم کند.
