هر ساله، بیماری‌های منتقل‌شده از طریق پشه‌ها جان صدها هزار نفر را می‌گیرند. سال‌هاست که دانشمندان برای مقابله با این تهدید از آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده می‌کنند، اما پشه‌ها به مرور در برابر این مواد مقاوم شده‌اند. اکنون، محققان به سراغ راهکاری متفاوت رفته‌اند: قارچی که بوی گل می‌دهد.
چگونه بوی گل پشه‌ها را فریب می‌دهد
تیمی بین‌المللی از پژوهشگران، گونه‌ای از قارچ Metarhizium را مهندسی کرده‌اند که بوی گل منتشر می‌کند تا پشه‌ها را به سمت خود بکشاند.
این قارچ ترکیبی به نام لانگیفولن (Longifolene) آزاد می‌کند؛ ترکیبی خوش‌بو و بی‌خطر برای انسان. زمانی که پشه‌ها به سمت این عطر جذب می‌شوند، قارچ آن‌ها را آلوده کرده و طی چند روز از بین می‌برد.
«پشه‌ها به گل‌ها نیاز دارند زیرا شهد آن‌ها منبع اصلی تغذیه‌شان است و بوی گل‌ها آن‌ها را جذب می‌کند.» — پروفسور ریموند سنت لِجر، دانشگاه مریلند
او اضافه می‌کند: «وقتی مشاهده کردیم برخی قارچ‌ها می‌توانند پشه‌ها را فریب دهند تا گمان کنند گل هستند، تصمیم گرفتیم با مهندسی ژنتیکی، توانایی تولید لانگیفولن را افزایش دهیم تا جذب پشه‌ها را چند برابر کنیم.»
به گفته‌ی سنت لِجر، پیش از این تحقیق، لانگیفولن به عنوان جاذب پشه‌ها شناخته نشده بود. او می‌گوید: «ما در واقع از طبیعت الهام می‌گیریم تا بفهمیم چه چیز واقعاً علیه پشه‌ها مؤثر است.»
کنترل ایمن پشه‌ها با کمک قارچ
این قارچ کاملاً بی‌خطر و آسان برای استفاده است. کافی است اسپورهای آن درون ظرفی قرار گیرند تا بوی لانگیفولن به‌تدریج در فضا آزاد شود و اثر خود را برای چند ماه حفظ کند.
حتی در آزمایش‌هایی که پر از بوی گل و انسان بودند، این قارچ توانست بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد پشه‌ها را از بین ببرد.
پروفسور سنت لِجر توضیح می‌دهد: «لانگیفولن سال‌هاست در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود و سابقه‌ای طولانی از ایمنی دارد. این ویژگی باعث می‌شود قارچ ما بسیار امن‌تر از بسیاری از آفت‌کش‌های شیمیایی باشد.»
او تأکید می‌کند که طراحی قارچ و ظروف آن به‌گونه‌ای است که تنها پشه‌ها را هدف قرار می‌دهد و لانگیفولن نیز به‌طور طبیعی در محیط تجزیه می‌شود.
قدرت جامعه در مقابله با پشه‌ها
این فناوری ساده می‌تواند جوامع محلی را توانمند کند. از روستاییان و کشاورزان گرفته تا ساکنان شهرها، همگی می‌توانند از این تله‌های قارچی بدون نیاز به آموزش تخصصی استفاده کنند. این روش پایدار، مکملی عالی برای دیگر راهکارهای کنترل پشه‌ها به شمار می‌رود.
روش زیستی‌ای که پشه‌ها نمی‌توانند در برابرش مقاومت کنند
در حالی که اسپری‌های شیمیایی به مرور اثر خود را از دست می‌دهند، این روش زیستی تقریباً غیرقابل مقاومت است. پروفسور سنت لِجر می‌گوید اگر پشه‌ها تکامل یابند تا نسبت به لانگیفولن بی‌تفاوت شوند، دیگر قادر به یافتن گل‌ها نخواهند بود.
او توضیح می‌دهد: «از آنجا که پشه‌ها برای زنده ماندن به شهد گل نیاز دارند، بعید است بتوانند از بوی قارچ دوری کنند اما همچنان جذب گل‌های واقعی شوند. حتی اگر چنین اتفاقی بیفتد، ما می‌توانیم قارچ را طوری تغییر دهیم که بوی گل‌های بیشتری تولید کند.»
راهکاری ارزان و قابل گسترش
پرورش این قارچ نه‌تنها آسان بلکه کم‌هزینه است. قارچ می‌تواند روی موادی مانند سبوس برنج، فضولات مرغ و ضایعات گندم رشد کند.
این ویژگی آن را به گزینه‌ای نجات‌بخش برای مناطق فقیرنشین تبدیل می‌کند که در آن‌ها بیماری‌هایی مانند مالاریا و دِنگی شایع هستند. هزینه پایین و دسترسی آسان، استفاده گسترده از این فناوری را در روستاها و شهرها ممکن می‌سازد و می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد.
نجات جان انسان‌ها در دوران تغییرات اقلیمی
تغییرات اقلیمی باعث گسترش زیستگاه پشه‌ها به مناطق جدید شده و خطر بیماری‌ها را افزایش داده است. سنت لِجر می‌گوید: «پشه‌ها عاشق تغییراتی هستند که انسان در جهان ایجاد کرده است. در حال حاضر قصد داریم از این روش‌ها در آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی استفاده کنیم. اما ممکن است روزی خودمان هم به آن نیاز پیدا کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «بعید است بتوان یک راه‌حل واحد برای از بین بردن پشه‌ها در سراسر جهان یافت. اما هدف ما توسعه مجموعه‌ای متنوع و انعطاف‌پذیر از ابزارهاست تا مردم در نقاط مختلف جهان بتوانند مناسب‌ترین گزینه را انتخاب کنند.»
نتیجه‌گیری: عطر طبیعت در خدمت نجات جان‌ها
با ترکیبی از علم، خلاقیت و بوی خوش گل‌ها، این قارچ معطر می‌تواند به ابزاری مؤثر برای مقابله با پشه‌های مرگ‌بار تبدیل شود. تیم تحقیقاتی اکنون در حال انجام آزمایش‌های میدانی بزرگ‌تر برای تأیید و دریافت مجوزهای قانونی است.
به گفته سنت لِجر: «هر جامعه‌ای باید بتواند از میان روش‌های گوناگون، گزینه‌ای را برگزیند که بیشترین تأثیر را دارد. هدف نهایی ما این است که تا حد ممکن جان انسان‌ها را نجات دهیم.»
نظر شما چیست؟ آیا چنین فناوری‌های طبیعی می‌توانند جایگزین آفت‌کش‌های شیمیایی شوند؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید یا این مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
