کشف فسیلی در جنوب شرقی ایالت کوئینزلند استرالیا، درک ما از تاریخچه قورباغه‌های درختی را دگرگون کرده است. این موجود کوچک که از دل خاک بیرون آمده، نشان می‌دهد که قورباغه‌های درختی بسیار زودتر از آنچه تصور می‌کردیم در نیم‌کره جنوبی تکامل یافته‌اند.
معرفی گونه‌ای باستانی: Litoria tylerantiqua
دانشمندان دانشگاه UNSW سیدنی گونه‌ای باستانی از قورباغه‌های درختی با نام Litoria tylerantiqua را شناسایی کرده‌اند. این قورباغه قدیمی‌ترین گونه شناخته‌شده در استرالیاست که قدمت آن به حدود ۵۵ میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
این تاریخ‌گذاری جدید به طرز چشم‌گیری با تاریخ پذیرفته‌شده قبلی – یعنی حدود ۳۳ میلیون سال پیش که تصور می‌شد قورباغه‌های درختی استرالیا و آمریکای جنوبی از هم جدا شده‌اند – تفاوت دارد.
نگاهی به گذشته قورباغه‌های درختی
دوران گرم و پیوسته
در زمان حیات Litoria tylerantiqua، قاره‌های استرالیا، جنوبگان و آمریکای جنوبی هنوز به‌طور نسبی به یکدیگر متصل بودند و بقایای ابرقاره گوندوانا را تشکیل می‌دادند. آب‌وهوای زمین گرم‌تر بود و جنگل‌هایی انبوه قاره‌ها را به هم پیوند می‌دادند؛ شرایطی که امکان جابه‌جایی حیوانات از طریق این کریدورهای سبز را فراهم می‌کرد.
تاریخچه‌ای که باید بازنویسی شود
پیش از این، قدیمی‌ترین فسیل‌های قورباغه درختی استرالیا متعلق به دوره الیگوسن پایانی (حدود ۲۶ میلیون سال پیش) و میوسن آغازین (حدود ۲۳ میلیون سال پیش) بودند. این فسیل‌ها از مناطقی مانند Kangaroo Well در قلمرو شمالی، Lake Palankarinna در استرالیای جنوبی، و ناحیه میراث جهانی Riversleigh در کوئینزلند کشف شده بودند.
کشفی متفاوت در سرزمین مردم واکا واکا
اما فسیل‌های جدید کشف‌شده در منطقه Murgon، واقع در سرزمین سنتی مردم واکا واکا، روایت متفاوتی دارند. این فسیل‌ها نشان می‌دهند که قورباغه‌های درختی حداقل ۳۰ میلیون سال زودتر از برآوردهای قبلی در استرالیا زندگی می‌کرده‌اند.
«پژوهش ما نشان می‌دهد که تاریخ جدایی این قورباغه‌ها دست‌کم ۲۲ میلیون سال زودتر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد»
— دکتر روی فارمن
اهمیت ترکیب داده‌های مولکولی و فسیلی
دکتر فارمن همچنین تأکید می‌کند که گرچه مطالعات مولکولی برای درک روابط تکاملی بین جانوران ضروری‌اند، اما این مطالعات باید با شواهد فسیلی هم‌راستا شوند. در این مورد خاص، فسیل‌ها تصویر دقیق‌تری از زمان جدایی قورباغه‌های درختی نیم‌کره جنوبی ارائه می‌دهند.
بزرگداشت یکی از پیشگامان تحقیقات قورباغه‌ها
انتخاب نام با احترام
نام Litoria tylerantiqua به افتخار مایکل تایلر فقید، از پیشگامان مطالعات فسیل قورباغه‌ها در استرالیا، انتخاب شده است.
«نام‌گذاری قدیمی‌ترین قورباغه درختی استرالیا به افتخار مردی که بنیان‌گذار پژوهش‌های فسیلی در این حوزه بود، کاری شایسته و به‌جا است»
— دکتر فارمن
چالش شناسایی گونه در غیاب اسکلت کامل
استخوان لگن؛ کلید تشخیص گونه‌ها
یکی از چالش‌های بزرگ پژوهشگران، نبود استخوان‌های لگن در فسیل‌های حفظ‌شده بود. این استخوان‌ها برای شناسایی دقیق گونه‌ها ضروری‌اند، اما در نمونه‌های نگهداری‌شده در موزه‌ها معمولاً در بدن قورباغه‌های «ترشی‌شده» باقی مانده‌اند و دیده نمی‌شوند.
استفاده از فناوری‌های پیشرفته
با توجه به اینکه موزه‌ها ترجیح می‌دهند نمونه‌ها را برای مطالعات ژنتیکی دست‌نخورده نگه دارند، تیم پژوهشی نمی‌توانست استخوان‌ها را مستقیماً بررسی کند. راه‌حل آن‌ها استفاده از اسکن‌های سی‌تی و ساخت مدل‌های سه‌بعدی از فسیل‌ها بود. این روش امکان مشاهده اسکلت‌ها بدون آسیب به نمونه را فراهم کرد.
«با کمک این روش‌های نوین، توانستیم شکل استخوان ایلیوم (یکی از سه استخوان لگنی) را بررسی کنیم و دریابیم که گونه‌ی جدید از نظر تکاملی به قورباغه‌های درختی استرالیایی (pelodryadids) نزدیک‌تر است تا گونه‌های آمریکای جنوبی (phyllomedusids)»
— دکتر فارمن
قورباغه‌هایی که از انقراض‌ها جان به در بردند
میراثی با قدمت ۲۵۰ میلیون سال
گونه Litoria tylerantiqua اکنون در کنار Platyplectrum casca (نام پیشین: Lechriodus casca)، یکی از قدیمی‌ترین فسیل‌های قورباغه‌های استرالیا قرار می‌گیرد. هر دو گونه اجداد قورباغه‌هایی هستند که امروز در استرالیا و گینه‌نو یافت می‌شوند.
«با وجود ظرافت بدنی، قورباغه‌ها از زمان پیدایش خود یعنی حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش، از چندین رویداد انقراض جمعی جان سالم به در برده‌اند؛ از جمله انقراض ۶۶ میلیون سال پیش که دایناسورهای پروازناپذیر را نابود کرد»
— دکتر فارمن
درس‌هایی از گذشته برای نجات قورباغه‌های امروز
تهدیدهای امروز: تغییر اقلیم، بیماری، تخریب زیستگاه
امروزه قورباغه‌ها با تهدیدهای بزرگی روبه‌رو هستند. تغییرات اقلیمی، تخریب زیستگاه‌ها و بیماری‌هایی مانند قارچ کشنده کیتریت جمعیت آن‌ها را کاهش داده‌اند. اما درک چگونگی سازگاری آن‌ها در گذشته می‌تواند به حفاظت از آن‌ها در آینده کمک کند.
جابه‌جایی گونه‌ها برای حفظ بقا
«فسیل‌ها می‌توانند نشان دهند که قورباغه‌ها چگونه در گذشته با شرایط دشوار سازگار شده‌اند؛ شاید با مهاجرت به زیستگاه‌های کم‌خطرتر. این اطلاعات می‌تواند راهکارهایی برای انتقال گونه‌های در معرض خطر به محیط‌های امن‌تر فراهم کند»
— دکتر فارمن
نمونه‌ای زنده از این رویکرد
برای مثال، قورباغه Southern Corroboree که اکنون در محیط زندگی خود دچار مشکل شده، ممکن است با توجه به شواهد فسیلی به نواحی امن‌تر منتقل شود؛ اگر ثابت شود که گونه‌های مشابهی در گذشته در آن مناطق رشد کرده‌اند.
نتیجه‌گیری
کشف فسیل Litoria tylerantiqua نه‌تنها تاریخچه قورباغه‌های درختی را بازنویسی می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی برای درک بهتر تطابق جانوران با تغییرات زیست‌محیطی فراهم می‌سازد. ترکیب داده‌های فسیلی با فناوری‌های مدرن و درک درست از گذشته، می‌تواند کلید نجات جانوران شکننده‌ای باشد که میلیون‌ها سال است روی زمین زیسته‌اند.
این مطالعه در نشریه Journal of Vertebrate Paleontology منتشر شده است.
