دیگر حوادث شدید جوی، رویدادهای نادری محسوب نمیشوند. آتشسوزیهای ناشی از خشکسالی در جنوب کالیفرنیا، طوفان مرگبار در رشتهکوههای آپالاچیا و سیلهای ویرانگر در نیوانگلند همگی نشان میدهند که بلایای اقلیمی هزینههای سنگینتری به همراه دارند.
با افزایش خسارات ناشی از تغییرات اقلیمی، دولتها به دنبال جبران خسارات و پاسخگو کردن شرکتهای سوخت فسیلی هستند. با این حال، تلاشهای حقوقی تاکنون بر سر یک مسئله متوقف شدهاند: اثبات مسئولیت.
روشی علمی برای اثبات مسئولیت شرکتها
انتشار مطالعهای نوآورانه در مجله Nature
مطالعهای که اخیراً در مجله معتبر Nature منتشر شده است، روش جدیدی را ارائه میدهد که بهطور علمی میتواند انتشار گازهای گلخانهای شرکتهای خاص را به خسارات قابل اندازهگیری اقلیمی پیوند دهد. این رویکرد میتواند نحوه رسیدگی دادگاهها به دعاوی مربوط به تغییرات اقلیمی را دگرگون کند.
پیوند خسارات اقلیمی به شرکتهای مشخص
آیا میتوان شرکتها را به دلیل آسیب به اقلیم تحت پیگرد قرار داد؟
این پرسشی بود که ۲۰ سال پیش مطرح شد. اکنون پژوهشگران پاسخ قاطع خود را ارائه کردهاند.
روش انتساب «از ابتدا تا انتها»
با استفاده از روشی به نام «انتساب از ابتدا تا انتها» (End-to-End Attribution)، دانشمندان توانستهاند انتشار گازهای گلخانهای شرکتها را به خسارات مشخص پیوند دهند. این روش دادههای انتشار، مدلهای اقلیمی داوری شده و ارزیابیهای اقتصادی خسارت را با یکدیگر ترکیب میکند.
«ما استدلال میکنیم که پرونده علمی مسئولیت اقلیمی بسته شده است، حتی اگر سرنوشت این دعاوی در آینده نامشخص باشد،»
— جاستین مانکین، نویسنده ارشد مطالعه از کالج دارتموث
چارچوبی برای انتساب مستند خسارات
«امروز، ۲۰ سال پس از اولین طرح این سوال، پاسخ ما بله است. چارچوب ما میتواند انتسابهای قوی مبتنی بر انتشار گاز برای خسارات اقلیمی در مقیاس شرکتی ارائه دهد.»
— جاستین مانکین
برآورد خسارات مالی ناشی از شرکتها
استفاده از دادههای انتشار مستقیم و غیرمستقیم
این پژوهش بر دادههای انتشار Scope 1 (مستقیم از فعالیتهای شرکت) و Scope 3 (ناشی از مصرف محصولات توسط مشتریان) تکیه دارد.
تخمین خسارت با مقایسه دو جهان متفاوت
با ادغام این دادهها در مدلهای اقلیمی، مطالعه میزان خسارت مالی ناشی از هر شرکت را تخمین میزند. این خسارات با واقعیتی مقایسه شدهاند که در دنیایی بدون این انتشارها وجود میداشت.
«یافتههای ما نشان میدهد که مقایسه جهانی که امروز میبینیم با جهانی که فاقد انتشارهای برخی شرکتها است، ممکن میباشد،»
— کریستوفر کالاهان، نویسنده اول مقاله
شرکتهای برتر ممکن است تریلیونها دلار بدهکار باشند
خسارات هنگفت بین سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۰
طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۰، خسارت اقتصادی ناشی از گرمای بیش از حد تنها از ۱۱۱ شرکت سوخت فسیلی به ۲۸ تریلیون دلار رسید.
از این مقدار، ۹ تریلیون دلار تنها مربوط به پنج شرکت بزرگ بوده است. شرکت Chevron به عنوان بزرگترین شرکت خصوصی آلاینده ممکن است مسئول ضررهایی بین ۷۹۱ میلیارد تا ۳.۶ تریلیون دلار باشد.
نابرابری در توزیع خسارات
کارشناسان تأکید کردند که مناطق گرمسیری که کمترین نقش را در گرمایش جهانی دارند، بیشترین آسیب را متحمل شدهاند. این مناطق با اینکه سهم اندکی در انتشار گازهای گلخانهای دارند، اما بیشترین فشار را تحمل میکنند.
ظرفیت حقوقی انتساب «از ابتدا تا انتها»
شفافیت و قابلیت بازتولید
این چارچوب شفاف، انعطافپذیر و قابل بازتولید است. زنجیرهای مستقیم و مستند از آلاینده تا خسارت ایجاد میکند که میتواند انقلابی در دعاوی قضایی به وجود آورد.
«ما تریلیونها دلار خسارت اقتصادی ناشی از گرمای شدید را که مستقیماً به انتشار گازهای شرکتهای مشخص قابل انتساب است، نشان دادیم،»
— پژوهشگران مطالعه
مقایسه با شرکتهای دارویی
«همانطور که یک شرکت داروسازی به خاطر اثرات منفی دارو نمیتواند به بهانه منافع آن تبرئه شود، شرکتهای سوخت فسیلی نیز نباید به دلیل شکوفایی حاصل از محصولاتشان از خساراتی که ایجاد کردهاند، معاف شوند،»
— کریستوفر کالاهان
استفاده از علم اقلیم برای هدف قرار دادن شرکتها
نمونه قانون «صندوق ابر اقلیم ورمونت»
قانون «Climate Superfund Act» ورمونت در سال ۲۰۲۴ از علم انتساب برای تحمیل هزینههای بازیابی بلایا به شرکتهای سوخت فسیلی استفاده میکند. مانکین در ارائه شهادت به این قانون کمک کرده و نسخههای اولیه چارچوب ارائهشده، بر آن تأثیرگذار بودهاند.
چالشهای حقوقی و پاسخ مطالعه Nature
مخالفان استدلال میکنند که اثبات اینکه کدام شرکت مسئول کدام خسارت است، ممکن نیست. اما این مطالعه جدید مستقیماً به این خلأ پاسخ میدهد.
ردیابی دقیق نقش هر شرکت در تغییرات اقلیمی
پیشرفت نسبت به مدلهای قبلی
برخلاف مدلهای اقلیمی قبلی که تنها سطح کلی گازهای گلخانهای را شبیهسازی میکردند، این مطالعه انتشار هر شرکت را به طور مستقیم مدلسازی کرده است. این امکان را فراهم میآورد که نقش دقیق هر شرکت در گرمایش ردیابی شود.
«رویکرد ما انتشارها را به طور مستقیم شبیهسازی میکند و این امکان را میدهد که گرم شدن و پیامدهای آن مستقیماً به شرکتهای خاص نسبت داده شود،»
— کریستوفر کالاهان
تمرکز بر خسارات ناشی از گرمای شدید
گرما هم قابل اندازهگیری است و هم گسترده. کارهای پیشین مانکین و کالاهان، بار مالی امواج گرمایی را نشان داده بود و اکنون بر همین اساس، خسارات را به رفتار شرکتی مرتبط کردهاند.
«گرمای شدید به طور جداییناپذیر به تغییرات اقلیمی پیوند خورده و خسارات ناشی از آن یکی از محرکهای اصلی دعاوی حقوقی بوده است،»
— جاستین مانکین
آغاز مسئولیتپذیری واقعی
این مطالعه به مستندسازی آنچه تاکنون رخ داده میپردازد.
«این تحلیل پیشبینی آینده نیست. بلکه تلاشی مستند برای نشان دادن واقعیتهای موجود و ارائه دلایل آنها است،»
— جاستین مانکین
علم دیگر مانع محسوب نمیشود. اکنون، نسبت دادن دقیق خسارات اقلیمی به شرکتهای خاص به حدی رسیده که میتواند استانداردهای قانونی را برآورده کند. برای جوامعی که به دنبال عدالت هستند، این مطالعه میتواند آغاز مسئولیتپذیری واقعی باشد.