قرن‌هاست که انسان‌ها درباره‌ی نحوه‌ی جدا شدن سگ‌ها از گرگ‌های وحشی کنجکاو بوده‌اند. برخی معتقدند که انسان‌ها گرگ‌های دوستانه‌تر را به‌طور گزینشی پرورش دادند، درحالی‌که برخی دیگر بر این باورند که سگ‌ها به دلیل دسترسی به غذای آسان، به انسان‌ها نزدیک شدند.
تحقیقات مدرن و تحلیل علمی
دانشمندان امروزی با بررسی سوابق ژنتیکی و باستان‌شناسی به این پرسش پاسخ می‌دهند. یافته‌های جدید یک مطالعه‌ی آماری نشان می‌دهد که گرگ‌های باستانی ممکن است خودشان مسیر اهلی شدن را طی کرده باشند، به‌ویژه اگر در نزدیکی قلمرو انسان باقی می‌ماندند، جایی که پسماندهای غذایی منبع تغذیه‌ای مطمئن برای آن‌ها فراهم می‌کرد.
انتخاب جفت در گرگ‌های اولیه
الکس کاپالدی، ریاضی‌دان و آمارشناس از دانشگاه جیمز مدیسون ویرجینیا، یکی از محققان این پژوهش است. وی توضیح می‌دهد:
«زمانی که ماده‌ها جفت خود را انتخاب می‌کردند، باید نرهایی را برمی‌گزیدند که دارای سطح مشابهی از اهلی بودن بودند.»
اشتهای سگ‌های اولیه و مزایای نزدیکی به انسان
مفهوم «خوداهلی‌سازی» بر این اصل استوار است که برخی گرگ‌ها به دلیل دسترسی به ضایعات غذایی به سکونتگاه‌های انسانی نزدیک شدند.
با ماندن در کنار انسان‌ها، این گرگ‌ها خطرات شکار را کاهش داده و شانس بقای خود را افزایش دادند. دانشمندان روند مشابهی را در اهلی شدن گربه‌های اولیه مشاهده کرده‌اند؛ جایی که گربه‌های وحشی به سمت مناطقی با جوندگان فراوان جذب شدند.
این تعامل در نهایت منجر به یک منفعت متقابل شد: کشاورزان از کاهش آفات بهره‌مند شدند و گربه‌ها به یک منبع غذایی پایدار دست یافتند.
چگونه گرگ‌ها به سگ تبدیل شدند؟
محققان در این مطالعه از یک مدل مبتنی بر عامل استفاده کردند. در این روش، هر گرگ یا سگ به‌عنوان یک فرد با ویژگی‌ها و رفتارهای منحصربه‌فرد شبیه‌سازی می‌شود.
با بررسی احتمالات بقا، انتخاب جفت و رقابت بر سر منابع، این شبیه‌سازی نشان می‌دهد که چگونه برخی از گرگ‌ها ممکن است به سگ‌های اولیه تبدیل شده باشند.
تیم تحقیقاتی سناریوهای مختلفی را آزمایش کرد، از جمله اینکه آیا گرگ‌هایی که در نزدیکی انسان‌ها ماندند، در صورتی که جفت‌هایی با خلق‌وخوی مشابه انتخاب می‌کردند، احتمال بیشتری برای زنده ماندن داشتند یا نه.
پس از شبیه‌سازی چندین سال، نتایج نشان داد که اگر غذای اضافی کافی در دسترس بود، گرگ‌های آرام‌تر می‌توانستند به یک گروه مجزا تبدیل شوند.
رمزگشایی از خط زمانی اهلی‌سازی
دانشمندان بر این باورند که سگ‌ها از گرگ‌های خاکستری بین ۳۰,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ سال پیش منشأ گرفته‌اند، هرچند که زمان دقیق این رویداد هنوز محل بحث است.
مرحله‌ی دوم اهلی‌سازی، که حدود ۱۵,۰۰۰ سال پیش آغاز شد، احتمالاً شامل پرورش گزینشی سگ‌ها توسط انسان برای وظایفی مانند شکار یا گله‌داری بود.
اما مرحله‌ی اولیه همچنان معمایی است، زیرا شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد انسان‌های ماقبل تاریخ عمداً گرگ‌ها را پرورش داده باشند. در عوض، برخی دانشمندان حدس می‌زنند که بخشی از جمعیت گرگ‌ها به‌طور طبیعی به سمت خلق‌وخوی آرام‌تر متمایل شدند.
پیوند عمیق‌تر با انسان
این مدل جدید توضیحی احتمالی ارائه می‌دهد که چگونه سگ‌ها ممکن است بدون دخالت مستقیم انسان اهلی شده باشند.
همچنین نشان می‌دهد که موجوداتی که قادر به برقراری ارتباط با انسان‌ها هستند، می‌توانند از مزایای تکاملی منحصر‌به‌فردی بهره‌مند شوند.
بیشتر نژادهای سگ امروزی حاصل انتخاب مصنوعی هستند، اما روند اولیه‌ی اهلی شدن احتمالاً به‌صورت خودجوش آغاز شده است و بنیان رابطه‌ی دیرینه‌ی میان انسان و سگ را گذاشته است.
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که سگ‌ها علاوه بر زندگی در کنار انسان‌ها، از سکونتگاه‌ها محافظت می‌کردند، در شکار کمک می‌کردند و در مهاجرت به سرزمین‌های جدید همراه انسان‌ها بودند. این ارتباط متقابل، مسیر توسعه‌ی انسانی را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
حضور مستمر سگ‌ها در محوطه‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که هر دو گونه در طول زمان با نیازها و رفتارهای یکدیگر سازگار شده‌اند.
آینده‌ی تعاملات انسان و حیوانات
محققان اکنون در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه انتخاب جفت، دسترسی به منابع و تحمل اجتماعی می‌تواند بر آینده‌ی تعاملات بین انسان و حیوانات تأثیر بگذارد.
آن‌ها امیدوارند که مطالعه‌ی فرآیند اهلی شدن سگ‌ها، الگوهایی را آشکار کند که ممکن است در مورد سایر گونه‌هایی که در نزدیکی انسان‌ها زندگی می‌کنند نیز صدق کند.
با تحلیل متغیرهای مختلف، دانشمندان می‌توانند بررسی کنند که آیا مسیرهای مشابهی برای خوداهلی‌سازی در میان حیواناتی که از منابع انسانی استفاده می‌کنند، وجود دارد یا نه. این تحقیقات ممکن است توضیح دهد که چگونه برخی گونه‌ها با محیط‌های شهری سازگار می‌شوند و راه‌های جدیدی برای بقا پیدا می‌کنند.
تردیدها درباره‌ی تکامل گرگ‌ها به سگ‌ها
برخی از منتقدان معتقدند که انسان‌ها ممکن است غذای اضافی کافی برای حمایت از گرگ‌ها فراهم نکرده باشند یا حتی آن‌ها را از بین برده باشند. با این حال، این مدل نشان می‌دهد که حتی ضایعات غذایی اندک نیز می‌توانست برای بقای یک گروه کوچک از گرگ‌های آرام کافی باشد.
برخی دیگر نیز تردید دارند که گرگ‌ها بدون مداخله‌ی مستقیم انسان، جفت‌های آرام‌تر را انتخاب کرده باشند. اما شبیه‌سازی‌ها نشان می‌دهند که اگر این گرگ‌ها در کنار انسان‌ها زنده می‌ماندند، ویژگی‌های آرام‌تر آن‌ها می‌توانست گسترش یابد.
تیم تحقیقاتی قصد دارد این شبیه‌سازی‌ها را با در نظر گرفتن تغییرات اقلیمی و بیماری‌ها دقیق‌تر کند. داده‌های مکانی می‌توانند نشان دهند که چگونه برخی گروه‌های گرگ‌ها منزوی شده و به سمت صفات رفتاری ملایم‌تر تکامل یافته‌اند.
مدل‌سازی رایانه‌ای، چشم‌انداز جدیدی در مورد نحوه‌ی تکامل سگ‌ها از گرگ‌ها بدون دخالت مستقیم پرورش انسانی ارائه می‌دهد.
این مطالعه در نشریه‌ی Proceedings of the Royal Society B منتشر شده است.
