آتش‌سوزی‌های جنگلی و ذوب شدن تدریجی زمین‌های یخ‌زده در قطب‌ها باعث شده است که این مناطق، احتمالاً برای نخستین بار در هزاران سال، کربن دی‌اکسید بیشتری نسبت به مقدار جذب شده توسط گیاهان منتشر کنند.
در قطب شمال، درختچه‌ها، نی‌ها، خزه‌ها و گلسنگ‌ها هزاران سال نقش مهمی برای سیاره ایفا کرده‌اند: جذب کربن دی‌اکسید از هوا و ذخیره آن در بافت‌های خود. وقتی این گیاهان می‌میرند، کربن در زمین‌های یخ‌زده به دام می‌افتد و دیگر به گرمایش زمین کمک نمی‌کند.
اما با افزایش گرمایش زمین به دلیل انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوخت‌های فسیلی، شرایط گرم‌تر هوا باعث ذوب شدن توندرای قطب شمال شده است. این وضعیت موجب فعالیت میکروب‌های مصرف‌کننده کربن و همچنین نابودی پوشش گیاهی بیشتری از طریق آتش‌سوزی‌های جنگلی شده است.
انتشار کربن بیشتر از جذب آن
نتیجه این تغییرات آن است که در حدود ۲۰ سال گذشته، توندرای قطب شمال کربن دی‌اکسید بیشتری به جو منتشر کرده است تا آنچه که از جو جذب می‌کند. این تغییر، به معنای وارونه شدن نظم معمول از زمان اوج آخرین عصر یخبندان تاکنون است.
این تنها یکی از نشانه‌های تغییرات سریع است که در کارت گزارش قطب شمال توسط اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) ارائه شده است. گزارش سالانه ۲۰۲۴ این منطقه، در نشست انجمن ژئوفیزیک آمریکا در واشنگتن به عموم معرفی شد.
برای یازدهمین سال متوالی، اعلام شده که قطب شمال در سال جاری نسبت به میانگین جهانی، به طور غیرعادی گرم‌تر بوده است. دوره اکتبر ۲۰۲۳ تا سپتامبر ۲۰۲۴، دومین دوره گرم ثبت شده برای این منطقه از سال ۱۹۰۰ تاکنون بوده است. همچنین در گذرگاه شمال غربی، که جزایر شمال کانادا را از طریق اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام متصل می‌کند، مساحت یخ دریایی به پایین‌ترین سطح ثبت‌شده خود رسیده است. برخی از مناطق شمال کانادا نیز کوتاه‌ترین فصل برفی ثبت‌شده خود را تجربه کرده‌اند.
توئیلا مون، یکی از مشارکت‌کنندگان در این گزارش، گفت:
“قطب شمال امروز، سال به سال، کاملاً متفاوت از ۲۰ سال پیش به نظر می‌رسد.”
اولین تغییر در هزاران سال
علائم تغییر در چرخه کربن بین زمین و هوا در توندرای قطب شمال، مدت‌ها پیش مشاهده شده بود. اما با استفاده از داده‌های بیشتر و روش‌های تحلیل پیشرفته‌تر، اکنون دانشمندان می‌توانند این روند را با اطمینان تشخیص دهند: بین سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۲۰، آتش‌سوزی‌ها و ذوب شدن پرمافراست باعث شد که توندرای قطب شمال کربن دی‌اکسید بیشتری نسبت به آنچه گیاهان جذب می‌کنند، منتشر کند. گمان می‌رود این وضعیت برای اولین بار در هزاران سال اخیر رخ داده باشد.
برندان راجرز، دانشمند مرکز تحقیقات اقلیمی وودول در ماساچوست، می‌گوید:
“میزان گستردگی این اختلاف به شدت به این بستگی دارد که کشورها تا چه حد انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل کنند.”
او افزود:
“هرچه افزایش دماهای جهانی را کاهش دهیم، می‌توانیم بهتر با انتشار گازهای پرمافراست مقابله کنیم.”
جمع‌آوری داده در سراسر قطب شمال همیشه چالشی بزرگ بوده است، اما جنگ روسیه و اوکراین این چالش‌ها را پیچیده‌تر کرده است. به ویژه برای دانشمندانی که در حال ارزیابی چرخه کربن هستند، شرایط دشوارتر شده است. راجرز گفت:
“از مناطق وسیعی از سیبری هیچ داده‌ای نداریم.”
خبرهای مثبت
با این حال، همه خبرهای این گزارش منفی نیستند. گزارش نشان می‌دهد که جمعیت فوک‌ها در دریاهای اطراف آلاسکا با وجود افزایش دما، سالم هستند. همچنین یک زمستان خنک‌تر به لایه یخی عظیم گرینلند کمک کرده است که از سال ۲۰۱۳ تاکنون کمترین حجم از دست رفتن یخ را تجربه کند: حدود ۵۵ میلیارد تن.
اما روند بلندمدت همچنان به این سمت است که ذوب یخ‌های این جزیره، به میزان قابل‌توجهی سطح آب دریاهای جهان را افزایش دهد.
ریموند ژانگ / نیویورک تایمز
