بر اساس پژوهشی جدید، گیاهانی که ریشه‌های تقویت‌شده ژنتیکی دارند، می‌توانند نقشی مؤثر در جذب و ذخیره دی‌اکسید کربن در خاک ایفا کنند. ایده ساده است: پرورش گیاهانی با ریشه‌های بزرگ‌تر که بتوانند مقدار بیشتری از دی‌اکسید کربن را در زیر خاک ذخیره کنند.
اما آیا این روش واقعاً می‌تواند به مقابله با تغییرات اقلیمی کمک کند؟ پاسخ پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا سن‌دیگو مثبت است، اگرچه با چند نکته مهم همراه است.
ضرورت حذف سریع دی‌اکسید کربن از جو
چه مقدار باید حذف شود؟
طبق برآوردهای «هیئت بین‌الدولی تغییرات اقلیمی» (IPCC)، جهان باید سالانه بین ۵ تا ۱۶ میلیارد تن دی‌اکسید کربن را از جو حذف کند تا بتواند شانس حفظ پایداری اقلیم را داشته باشد. این در حالی است که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باید هم‌زمان با این حذف انجام شود.
پیامدهای عدم اقدام سریع
در صورت بی‌توجهی، دنیا با فجایعی چون طوفان‌های شدید، نابودی محصولات کشاورزی، شیوع بیماری‌ها و افزایش سطح آب دریاها روبه‌رو خواهد شد.
خلأ در تحقیقات مربوط به مقیاس‌پذیری
تا کنون تحقیقات کافی در مورد سرعت واقعی توسعه روش‌های حذف دی‌اکسید کربن در دنیای واقعی صورت نگرفته است. پژوهش اخیر در تلاش است تا این خلأ را پر کند.
بررسی دقیق‌تر گیاهان تقویت‌شده برای ذخیره کربن
ویژگی‌های این گیاهان
گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی مورد بررسی در این تحقیق، دارای سیستم ریشه‌ای بزرگ‌تری هستند که برای ذخیره‌سازی دی‌اکسید کربن در خاک طراحی شده‌اند.
میزان حذف دی‌اکسید کربن
تحلیل دقیق پژوهشگران نشان می‌دهد که اگر این گیاهان به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند ظرف ۱۳ سال، سالانه بین ۰.۹ تا ۱.۲ گیگاتن دی‌اکسید کربن را حذف کنند. این میزان تقریباً ۷ برابر بیشتر از کل بازار جهانی جبران کربن در حال حاضر است.
دیدگاه نویسنده اصلی تحقیق
دانیلا فاگیانی-دیاس، نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید:
«اجماع علمی وجود دارد که برای رسیدن به خالص صفر، باید حذف دی‌اکسید کربن را در مقیاس وسیع انجام دهیم؛ به‌علاوه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای.»
او همچنین تأکید دارد که چارچوب پیشنهادی این مطالعه برای برآورد سرعت و میزان مقیاس‌پذیری فناوری‌های نوین، قابلیت تعمیم به سایر روش‌های حذف دی‌اکسید کربن را نیز دارد.
درس‌هایی از پیشرفت‌های فناورانه گذشته
روند پذیرش فناوری‌های جدید
تیم پژوهش به بررسی گسترش فناوری‌های کشاورزی پیشین همچون هیبریدها، آفت‌کش‌ها، کودها و تناوب زراعی پرداختند تا بفهمند فناوری‌ها چگونه و با چه سرعتی فراگیر می‌شوند.
مقایسه با محصولات اصلاح‌شده ژنتیکی
از مهم‌ترین مقایسه‌ها، بررسی روند پذیرش محصولات اصلاح‌شده ژنتیکی بود. این محصولات نیز مانند گیاهان ذخیره‌کننده کربن، مزایایی برای کشاورزان داشتند، اما روند پذیرش آن‌ها آسان نبود.
در کشورهایی که استفاده از این محصولات مجاز شد، حدود ۱۱ سال طول کشید تا از مرحله پذیرش اولیه به استفاده گسترده برسند. حتی اکنون فقط ۱۳٪ از زمین‌های کشاورزی جهان به این محصولات اختصاص دارد که دلیل آن عمدتاً به مقررات سخت‌گیرانه و نگرانی‌های عمومی برمی‌گردد.
نیاز به مشوق‌های قوی
پژوهشگران هشدار می‌دهند که بدون مشوق‌هایی مانند اعتبار کربن، گیاهان تقویت‌شده نیز ممکن است با همان موانع روبه‌رو شوند.
چرا گیاهان می‌توانند سریع‌ترین راه‌حل باشند؟
مزیت نسبت به سایر روش‌ها
در مقایسه با راهکارهایی مثل ذخیره کربن در سنگ یا فیلتر کردن آن از هوا یا اقیانوس، استفاده از گیاهان تقویت‌شده سریع‌تر قابل اجرا است، زیرا زیرساخت‌های کشاورزی موجود می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
آمادگی صنعت و خاک
کشاورزان عادت دارند تکنیک‌های جدید زراعی را امتحان کنند و صنعت تولید بذر نیز آمادگی پشتیبانی از فناوری‌های جدید را دارد. از طرفی خاک در بسیاری مناطق از کربن تهی شده است و می‌تواند مکان مناسبی برای ذخیره آن باشد.
تأخیر در روش‌های دیگر
سایر استراتژی‌های حذف کربن نیازمند ایجاد صنایع کاملاً جدید هستند که تست، اجرا و تأیید آن‌ها ممکن است سال‌ها طول بکشد.
گیاهان تنها بخشی از راه‌حل هستند
فاگیانی-دیاس تصریح می‌کند که این رویکرد تنها یکی از اجزای پازل مقابله با تغییرات اقلیمی است. او می‌گوید که هرچند گیاهان ذخیره‌کننده کربن می‌توانند سهم مهمی ایفا کنند، اما به‌تنهایی کافی نیستند.
او بر این نکته تأکید می‌کند که این تلاش‌ها باید در قالب یک استراتژی جامع برای کاهش کربن در اقتصاد جهانی دیده شود.
این مطالعه کامل در مجله Environmental Research Letters منتشر شده است.
