پرولاکتین نام هورمونی است که از غدهٔ هیپوفیز ترشح می‌شود. این هورمون بر ترشح هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون مؤثر است. به‌علاوه در متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی و پانکراس نقش دارد. پرولاکتین مسئول رشد بافت‌های پستان، تولید شیر و شیردهی در زنان نیز هست که سطح این هورمون در زنان باردار و شیرده به‌طور طبیعی افزایش پیدا می‌کند. گاهی ترشح پرولاکتین زیاد یا کم می‌شود که در این صورت آزمایش پرولاکتین تجویز می‌شود. این آزمایش هم در آزمایشگاه و هم به‌صورت نمونه گیری در منزل قابل انجام است. با ما همراه باشید تا دربارهٔ این هورمون و نحوهٔ عملکردش بر بدن بیشتر بدانید.
آزمایش پرولاکتین در چه مواردی تجویز می‌شود؟
آزمایش پرولاکتین برای بررسی میزان پرولاکتین خون است. در صورت بروز علائم و نشانه‌هایی مبنی‌بر تغییر سطح این هورمون، بررسی علت ناباروری و هم‌چنین ارزیابی عملکرد غدهٔ هیپوفیز این آزمایش تجویز می‌شود. گاهی این آزمایش به دلیل پیگیری کاهش تستوسترون در مردان انجام می‌شود. درصورتی‌که مبتلا به پرولاکتینوما هستید، پزشک به‌صورت دورهای این آزمایش را تجویز می‌کند تا میزان ترشح این هورمون را تحت نظر داشته باشد. به‌علاوه ممکن است آزمایش MRI در کنار سنجش میزان پرولاکتین نیز تجویز شود. آزمایش کراتینین، نیتروژن اوره خون، هورمون محرک تیروئید و بررسی سطح الکترولیت‌ها دیگر آزمایش‌هایی هستند که محتمل است که در کنار این آزمایش تجویز شوند. یکی از دلایل بالا رفتن سطح این هورمون، استرس است. درصورتی‌که فضای آزمایشگاه برای شما استرس‌آور است، می‌توانید نمونه گیری در منزل انجام دهید.
شرایط لازم برای انجام آزمایش
- توصیه می‌شود که از حدود 12 ساعت قبل آزمایش ناشتا باشید.
- از حدود 12 ساعت قبل از آزمایش، مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین B7 مصرف نشود.
- شب قبل از آزمایش خوب بخوابید؛ خوابیدن به مدت 6 الی 8 ساعت قبل از آزمایش توصیه می‌شود.
- شب قبل از آزمایش رابطهٔ جنسی نداشته باشید.
- از پوشیدن لباس تنگ در شب قبل از آزمایش خودداری کنید.
- اگر داروی خاصی مانند کلرپرومازین، متیل دوپا، استروژن و مورفین مصرف می‌کنید، بااطلاع پزشک قبل از آزمایش آن‌ها را قطع کنید. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از انجام نمونه‌گیری و در زمان رزرو نوبت با مسئول آزمایشگاه هماهنگ کنید.
- 3 ساعت قبل از نمونه‌گیری از خواب بیدار شده باشید.
- استرس نداشته باشید و حدود نیم ساعت قبل از آزمایش، در آزمایشگاه حضور داشته باشید.
- اگر قصد دارید نمونه گیری در منزل انجام شود، از قبل باید با آزمایشگاهی که این خدمت را ارائه می‌دهد، هماهنگ کنید و تمام موارد بیان‌شده را رعایت کنید.
- استرس داشتن ممکن است نتیجهٔ آزمایش را خراب کند. برای جلوگیری از این مشکل و به تشخیص پزشک ممکن است آنژیوکت در دست شما کار گذاشته شود و بعد از نیم ساعت نمونه‌گیری انجام شود. این مورد مهمی نیست، بنابراین نگرانی را از خود دور کنید.
- بعد از انجام آزمایش به‌دلیل نمونه‌گیری خون ممکن است کمی سرگیجه داشته باشید، بنابراین توصیه می‌شود تا نیم ساعت بعد از آزمایش در محل بمانید و خوراکی شیرین بخورید. اگر می‌توانید یک همراه با خود ببرید.
تفسیر آزمایش
بعد از نمونه گیری در منزل یا آزمایشگاه و دریافت نتیجهٔ آزمایش، نوبت به تفسیر آن می‌رسد؛ بهتر است که تفسیر آن را به پزشک بسپارید، چراکه پزشک تنها براساس اعداد تصمیم‌گیری نمی‌کند. شرایطی مانند وضعیت جسمی، مصرف دارو، بیماری و استرس بر تفسیر نتیجه تأثیرگذار است و بر طبق همین فاکتورها مراحل بعدی درمانی انجام می‌شود. اما به‌طورکلی مقدار طبیعی پرولاکتین خون برمبنای زیر است و کمتر یا بیشتر بودن این میزان در جواب آزمایش شما احتیاج به پیگیری توسط پزشک متخصص دارد:
- مقدار طبیعی پرولاکتین در مردان کمتر از 17 نانوگرم در هر میلی‌متر؛
- مقدار طبیعی هورمون پرولاکتین در زنانی که باردار یا شیرده نیستند، کمتر از 25 نانوگرم در هر میلی‌متر؛
- مقدار نرمال پرولاکتین در زنان باردار و شیرده بین 10 تا 209 نانوگرم در هر میلی‌متر.
علت افزایش و کاهش پرولاکتین خون
افزایش و کاهش پرولاکتین خون به دلایل مختلفی بروز می‌کند و عوارضی مانند ناباروری، تغییر در بینایی، سردرد و سرگیجه ایجاد می‌کند. در قدم اول، پزشک برای تشخیص علت تغییر این هورمون آزمایش خون را تجویز می‌کند. شما می‌توانید آزمایش را در آزمایشگاه و یا به‌صورت نمونه گیری در منزل انجام دهید. پس از انجام آزمایش و تفسیر جواب، میزان افزایش پرولاکتین یا کاهش آن مشخص می‌شود که در این صورت پزشک به بررسی علت‌ها می‌پردازد.
-
علل افزایش
- وجود توده در غدهٔ هیپوفیز مغز؛
- کم‌کاری تیروئید؛
- بیماری‌های مزمن کبد و کلیه؛
- انجام پرتودرمانی برای ازبین‌بردن تومورهای نزدیک به هیپوفیز؛
- استرس؛
- انجام ورزش‌های شدید و سنگین؛
- پوشیدن لباس و سوتین تنگ؛
- وجود زخم‌های ناشی از جراحی و زونا در قفسه سینه؛
- تحریک نوک سینه؛
- علائم بروز یائسگی؛
- آمنوره؛
- سندروم زین خالی؛
- مصرف داروهای ضدافسردگی و برخی از داروهای فشارخون؛
- مصرف بیش از گیاهان دارویی مانند شنبلیله، رازیانه، شبدر قرمز؛
- علل ناشناخته.
-
علل کاهش
کاهش میزان پرولاکتین خون به‌تنهایی و بدون بروز علائم اهمیت چندانی ندارد. مواردی مانند تخریب هیپوفیز در اثر تروما و سندروم شیهان از علل کاهش میزان پرولاکتین هستند. در سندروم شیهان زنان هنگام زایمان خون زیادی از دست می‌دهند. البته ممکن است این اتفاق به دلایل دیگری هم مربوط باشد که توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
سؤالات متداول
- علائم افزایش پرولاکتین در زنان چیست؟
- نازایی؛
- کاهش میل جنسی؛
- کاهش تراکم استخوان‌ها؛
- خشکی واژن و درد در هنگام رابطهٔ جنسی؛
- اختلالات قاعدگی؛
- تولید شیر در سینه‌ها که علت آن بارداری یا شیردهی نباشد؛
- اختلال بینایی، سردرد و سرگیجه.
- علائم کاهش پرولاکتین در مردان چیست؟
بزرگ شدن سینه‌ها، اختلال نعوظ، کاهش موهای بدن، کاهش عملکرد غدد جنسی و کاهش حجم عضلانی از شایع‌ترین علائم کاهش پرولاکتین در مردان است.
- چه مواد غذایی برای کاهش پرولاکتین خوب است؟
غذاهای حاوی روی موجب کاهش پرولاکتین خون می‌شوند. صدف‌های خوراکی، گوشت گاو و بوقلمون، لوبیا، موز، سیب‌زمینی، ماهی، مرغ و اسفناج از مواد غذایی مؤثر برای کاهش میزان پرولاکتین هستند.
- هایپرپرولاکتینمی چیست؟
بالا بودن سطح پرولاکتنین خون سبب این بیماری می‌شود که مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد می‌کند. شایع‌ترین دلیل آن تشکیل نوعی تومور در غدهٔ هیپوفیز است.
کلام آخر
پرولاکتین یکی از هورمون‌های ترشح‌شده از غدهٔ هیپوفیز است که افزایش یا کاهش آن می‌تواند سبب بروز عوارضی در بدن شود. در صورت بروز نشانه‌هایی مانند سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، ترشح شیر از سینه، ناباروری، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای بررسی میزان این هورمون آزمایش خون تجویز می‌کند. برای انجام این آزمایش و دوری از استرس، می‌توانید نمونه گیری در منزل انجام دهید و سپس با برگهٔ جواب آزمایش به پزشک مراجعه کنید.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
