پژوهشهای جدید نشان میدهند که ایجاد تغییرات ساده در محیط زندگی و رژیم غذایی میتواند کیفیت زندگی سگها و گربههای سالمند را به شکل چشمگیری بهبود دهد. به گفته متخصصان، مفهوم «سالمندی سالم» دیگر فقط به افزایش طول عمر محدود نمیشود بلکه به معنای تجربه سالهای پایانی زندگی با آسایش، تحرک و رضایت بیشتر است.
مطالعات انجامشده در فرانسه نشان میدهد که سگها و گربهها بهطور متوسط حدود 11.3 سال عمر میکنند. پیشرفتهای دامپزشکی در حوزه سالمندی باعث شده درک ما از نحوه مراقبت از حیوانات خانگی در سنین بالا بهسرعت افزایش یابد. حتی تغییرات ساده در محیط خانه میتواند راحتی و کیفیت زندگی یک سگ یا گربه سالمند را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد.
نکته کلیدی این است که صاحبان حیوانات خانگی نباید در روند سالمندی دوست خود صرفاً تماشاگر باشند.
سگ یا گربه من از چه سنی سالمند محسوب میشود؟
یک پژوهش گسترده که روی بیش از دو میلیون گربه و چهار میلیون سگ انجام شده، به تعریف دقیقتر مراحل مختلف زندگی این حیوانات کمک کرده است.
سالمندی در گربهها
گربهها معمولاً از حدود 10 سالگی وارد دوره سالمندی میشوند. این مرحله به سه بخش تقسیم میشود:
- بالغ
- سالمند
- بسیار سالمند
سالمندی در سگها
در سگها شرایط پیچیدهتر است زیرا روند سالمندی بهشدت به اندازه و وزن بدن وابسته است.
نژادهای کوچک
سگهای کوچکجثه مانند چیواوا یا کاوالیر کینگ چارلز اسپانیل که کمتر از 9 کیلوگرم وزن دارند، معمولاً از حدود 7 سالگی وارد سالمندی میشوند و در حدود 12 سالگی در گروه سالمندان پیشرفته قرار میگیرند.
نژادهای متوسط و بزرگ
نژادهایی مانند ولش کورگی، گلدن رتریور یا استرالیَن شپرد زودتر سالمند میشوند و معمولاً از حدود 6 سالگی وارد این مرحله میگردند.
این مرحله به معنای «آغاز پایان» نیست بلکه زمان افزایش توجه، تطبیق محیط، مراقبت و پشتیبانی پزشکی متناسب با سن است.
سالمندی سالم یعنی چه؟
سالمندی فرآیندی طبیعی، تدریجی و اجتنابناپذیر است. با گذر زمان، حیوانات در برابر استرسهای محیطی آسیبپذیرتر میشوند و سلولهای بدن آنها بهتدریج دچار فرسایش میگردند.
به گفته متخصصان، حیوانی که سالمندِ سالم محسوب میشود، توانایی پاسخگویی به نیازهای جسمی، رفتاری، اجتماعی و عاطفی خود را دارد و رابطهای متعادل و مثبت با انسانِ همراه خود حفظ میکند.
برخی تغییرات طبیعی هستند؛ سفید شدن موها، جرم خفیف دندان، نازک شدن پوست، کاهش جزئی بویایی یا شنوایی.
اما محدودیت حرکتی مانند مشکل در بالا رفتن از پله یا نرسیدن به ظرف غذا همچنین نشانههای افت شناختی مانند گمکردن مسیر یا پیدا نکردن ظرف غذا نباید بهعنوان سالمندی طبیعی تلقی شوند. این موارد نیازمند معاینه دامپزشکی هستند.
کیفیت زندگی حیوان خانگی، مهمترین معیار برای سنجش سالم پیش رفتن روند سالمندی است.
سندرم شکنندگی در حیوانات سالمند
بر اساس گزارشی از نشریه Independent، اگر دستکم 3 مورد از 5 شاخص زیر در یک حیوان مشاهده شود، آن حیوان «شکننده» تلقی میشود و نیازمند پیگیری نزدیک دامپزشکی است.
- ضعف بدنی: کاهش قدرت یا تحلیل توده عضلانی
- خستگی: تحمل کمتر فعالیت نسبت به دوران بزرگسالی
- کاهش فعالیت: افت تحرک عمومی در مقایسه با گذشته
- سوءتغذیه: کاهش وزن یا کاهش اشتها
- تحرک ضعیف: محدودیت حرکتی یا راه رفتن ناپایدار
اگر سه نشانه یا بیشتر وجود داشته باشد، حیوان شکننده محسوب میشود. مزیت مهم این تشخیص آن است که اگر زود شناسایی شود، در برخی موارد میتوان شدت آن را کاهش داد. به همین دلیل معاینات منظم اهمیت حیاتی دارند.
تنظیمات سادهای که تفاوت بزرگی ایجاد میکنند
اولین گام، در دسترسپذیر کردن محیط زندگی حیوان است.
ظرف غذا، آب، محل خواب، نقاط مخفی شدن و تماس باید بهراحتی قابل دسترسی باشند. حتی یک پله کوچک، تشک کمارتفاع یا ظرف غذای کمی بلندتر میتواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند.
- ایجاد چند نقطه دسترسی برای غذا و خواب
- استفاده از ظرف خاک کمارتفاع برای گربههای دچار درد مفاصل
- درک تغییرات رفتاری بهعنوان نشانه نیاز یا ناراحتی نه لجبازی
برای مثال، گربهای که فرش را چنگ میزند ممکن است به دنبال حالتی با درد کمتر باشد. در این شرایط، تنبیه راهحل نیست و باید از دامپزشک یا متخصص رفتارشناسی کمک گرفت.
تحریک ذهنی و جسمی متناسب با سن
فعالیت ذهنی و جسمی باید ادامه داشته باشد اما متناسب با توان حیوان سالمند.
- اسباببازیهای فکری ساده
- جلسات کوتاه اما منظم بازی یا آموزش
- تقویت مثبت با خوراکیهای خوشطعم مانند تکههای کوچک مرغ
در مورد سگها، میتوان پیادهرویها را با کیفهای حمل یا کولهپشتی در زمان خستگی تکمیل کرد. مهم این است که ارتباط با دنیای بیرون حفظ شود.
تغذیه؛ پایه سالمندی سالم
با افزایش سن، فرآیند هضم کندتر میشود و توده عضلانی کاهش مییابد. بنابراین:
- غذا باید هضم آسانی داشته باشد
- بو و طعم آن جذاب باشد
- بهطور اختصاصی برای حیوانات سالمند فرموله شده باشد
استفاده از گوشت خام توصیه نمیشود زیرا تعادل مواد معدنی آن معمولاً مناسب نیست و میتواند به کلیهها آسیب بزند. همچنین با تضعیف سیستم ایمنی، خطر آلودگی میکروبی افزایش مییابد.
ترکیب غذای خشک با غذای مرطوب اغلب اشتها را افزایش میدهد. غذاهای خانگی پختهشده با توصیه دامپزشک نیز میتوانند مفید باشند. یک ترفند ساده این است که غذای مرطوب را کمی گرم کنید تا بوی آن اشتها را تحریک کند.
هر چند وقت یکبار باید به دامپزشک مراجعه کرد؟
در حیوانات سالمند، معاینات منظم دامپزشکی ضروری است. به دلیل تضعیف سیستم ایمنی، واکسیناسیون و پیشگیری از انگلها نباید نادیده گرفته شود.
معاینات سالمندی با هدف پایش اختصاصی روند افزایش سن هر حیوان انجام میشود. اولین ویزیت معمولاً طولانیتر است و شامل گفتوگوی کامل همچنین آزمایشهای احتمالی میشود. این ارزیابی اولیه مبنای مقایسه مراجعات بعدی خواهد بود.
- در صورت وجود نشانههای شکنندگی: هر 6 ماه یکبار
- در شرایط پایدار: سالی یکبار
جمعبندی
سالمندی سگ و گربه مرحلهای حساس اما قابل مدیریت است. با آگاهی، تنظیمات ساده محیطی، تغذیه مناسب و پیگیری دامپزشکی میتوان این دوره را به بخشی آرام، فعال و باکیفیت از زندگی حیوان خانگی تبدیل کرد.
اگر تجربهای از مراقبت از حیوان سالمند دارید، آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید یا این مقاله را برای دیگر صاحبان حیوانات خانگی ارسال کنید.
