بدن انسان پر از پیام‌هایی است که در سکوت رد و بدل می‌شوند. زیر هر ضربان قلب، هر دم و بازدم و هر واکنش ایمنی، گفت‌وگویی پنهان بین مغز و اندام‌های داخلی جریان دارد. این ارتباط دائمی است که ما را زنده نگه می‌دارد، هرچند به ندرت متوجه آن می‌شویم.
دانشمندان اکنون در حال رمزگشایی از این «حس ششم» به نام درون‌ادراکی (Interoception) هستند تا بفهمند مغز چگونه نیازهای بدن را درک و تنظیم می‌کند.
نقشه‌برداری از شبکه‌ای پنهان
تیمی از پژوهشگران در مؤسسه تحقیقات اسکریپس و مؤسسه آلن پروژه‌ای را آغاز کرده‌اند تا این شبکه اسرارآمیز را با جزئیات ترسیم کنند. این طرح که از سوی مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) پشتیبانی می‌شود، هدف دارد اولین اطلس عصبی از حس درون‌ادراکی را ایجاد کند.
این تحقیق می‌تواند درک ما از ارتباط مغز و بدن را متحول کرده و مسیرهای تازه‌ای برای درمان بیماری‌های پیچیده باز کند.
چشم‌اندازی فراتر از مرزها
این پروژه همکاری میان دانشمندان علوم اعصاب و ژنتیک است و دکتر آردم پاتاپوتیان، برنده جایزه نوبل و استاد عصب‌شناسی در مؤسسه اسکریپس، رهبری آن را بر عهده دارد.
مؤسسه ملی سلامت آمریکا متعهد شده طی پنج سال مبلغ ۱۴٫۲ میلیون دلار برای تحقق این هدف اختصاص دهد. این پروژه یکی از معدود همکاری‌هایی است که میان زیست‌شناسی ساختاری، مولکولی و عملکردی پل می‌زند.
«تیم ما مفتخر است که NIH از نوع علمی حمایت می‌کند که برای مطالعه چنین سیستم پیچیده‌ای ضروری است.» — دکتر آردم پاتاپوتیان
درک حس ششم بدن
درون‌ادراکی تفاوت زیادی با حواس آشنایی مانند بینایی یا شنوایی دارد. در حالی که آن‌ها وابسته به اندام‌های خاصی برای دریافت محرک‌های بیرونی هستند، درون‌ادراکی جهان درونی بدن را زیر نظر دارد. شبکه‌ای از نورون‌ها ضربان قلب، گوارش، فشار خون و فعالیت سیستم ایمنی را پیوسته رصد می‌کند.
این سیستم پیچیده بیشتر خارج از آگاهی ما عمل می‌کند و دانشمندان آن را حس ششم پنهان بدن می‌نامند؛ سیستمی که تعادل، آسایش و آمادگی بدن را حفظ می‌کند.
رازهای ناشناخته درون‌ادراکی
با وجود اهمیت این سیستم، مدت‌هاست که درک دقیقی از آن وجود ندارد. سیگنال‌هایی که از عمق بدن می‌آیند، ثبت و تفسیر دشواری دارند. نورون‌هایی که این پیام‌ها را منتقل می‌کنند، در سراسر اندام‌ها پراکنده‌اند و در بافت‌هایی قرار دارند که به‌سختی جدا می‌شوند.
دکتر پاتاپوتیان و تیمش امیدوارند با نقشه‌برداری دقیق بتوانند این وضعیت را تغییر دهند.
«امیدواریم یافته‌های ما به دانشمندان دیگر کمک کند تا پرسش‌های تازه‌ای درباره هماهنگی میان اندام‌های داخلی و سیستم عصبی مطرح کنند.» — دکتر لی یه، استاد مؤسسه اسکریپس
ردیابی پیوندهای مغز و بدن
این پژوهش در دو مرحله اصلی انجام می‌شود:
- مرحله نخست: نشانه‌گذاری نورون‌های حسی برای ردیابی مسیر آن‌ها از نخاع تا اندام‌های داخلی.
- مرحله دوم: استفاده از پروفایل ژنتیکی برای تشخیص انواع نورون‌هایی که پیام‌ها را از اندام‌هایی مانند روده، مثانه یا بافت چربی منتقل می‌کنند.
این تلاش‌ها منجر به ایجاد نخستین مرجع استاندارد برای درک ساختار و عملکرد مسیرهای حسی داخلی خواهد شد. اطلس عصبی حاصل، به‌عنوان نقشه‌ای پایه برای مطالعات مغز و بدن عمل می‌کند و درک تازه‌ای از چگونگی حفظ تعادل در بدن ارائه می‌دهد.
اهمیت حس ششم در سلامت
درون‌ادراکی تقریباً بر همه فرایندهای حیاتی بدن اثر دارد. هنگامی که این ارتباط دچار اختلال می‌شود، پیامدها می‌توانند شدید باشند.
مطالعات، اختلال در سیگنال‌های درون‌ادراکی را با بیماری‌های خودایمنی، درد مزمن، فشار خون بالا و حتی بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی مرتبط دانسته‌اند.
با نقشه‌برداری از این مسیرها، دانشمندان امیدوارند بفهمند چرا چنین بیماری‌هایی رخ می‌دهند و چگونه می‌توان آن‌ها را معکوس کرد.
«درون‌ادراکی پایه‌ای‌ترین عنصر در سلامت انسان است، اما هنوز یکی از ناشناخته‌ترین مرزهای علوم اعصاب محسوب می‌شود.» — دکتر شین جین، استاد مؤسسه اسکریپس
گامی به سوی درک تعادل درونی
به گفته دکتر جین، ایجاد اولین اطلس این سیستم، سنگ بنایی برای درک بهتر از این خواهد بود که مغز چگونه بدن را در تعادل نگه می‌دارد، این تعادل چگونه در بیماری‌ها برهم می‌خورد و چگونه می‌توان آن را بازیابی کرد.
گوش سپردن به پیام‌های خاموش بدن
ایجاد اطلس عصبی درون‌ادراکی تنها یک موفقیت علمی نیست، بلکه تلاشی برای درک تجربه درونی ما از زندگی است. هر احساس — از تپش خفیف قلب تا آرامش پس از نفس عمیق — حاصل پیام‌هایی است که مغز در سکوت تفسیر می‌کند.
با ترسیم این سیستم پنهان، دانشمندان امیدوارند این سکوت را به فهم بدل کنند و یاد بگیریم چگونه از درون خود درمان شویم.
نقشه‌برداری از حس ششم
جایزه Transformative Research Award مؤسسه ملی سلامت آمریکا، از پروژه‌هایی حمایت می‌کند که از مرزها عبور کرده و دیدگاه‌های رایج را به چالش می‌کشند. این جایزه از سال ۲۰۰۹ به پژوهش‌های میان‌رشته‌ای اختصاص یافته است که توانایی تغییر در سلامت انسان را دارند.
برای تیم‌های مؤسسه اسکریپس و آلن، این جایزه فرصتی است تا یک راز علمی را به نقشه‌ای قابل سنجش تبدیل کنند. هدف آن‌ها فراتر از مطالعه نورون‌ها و اندام‌هاست؛ در واقع تلاشی است برای فهم اینکه آگاهی چگونه از درون ما شکل می‌گیرد.
این پروژه می‌تواند توضیح دهد چرا احساسات، استرس و واکنش‌های جسمی تا این اندازه در هم تنیده‌اند و حتی در درمان‌هایی مؤثر باشد که تعادل درونی بدن را در شرایط اختلال ارتباط مغز و بدن بازمی‌گردانند.
آیا تاکنون به حس ششم بدن خود فکر کرده‌اید؟ در بخش نظرات دیدگاه خود را درباره این پژوهش شگفت‌انگیز بنویسید یا آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
