فقر انرژی، شرایطی است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن مواجه هستند و زمانی رخ می‌دهد که خانوارها حداقل ۸ درصد از درآمد سالانه خود را صرف هزینه‌های انرژی کنند. پرداختن به این مشکل مهم کار آسانی نیست، اما تحقیقات جدید MIT نشان می‌دهد که ارائه داده‌ها و راهنمایی‌های بهتر می‌تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند.
یک آزمایش میدانی در آمستردام نشان داد که با اطلاعات و پشتیبانی مناسب، خانوارها می‌توانند به‌طور چشمگیری مصرف و هزینه‌های انرژی خود را کاهش دهند و بسیاری را از فقر انرژی رهایی بخشند.
«پروژه مشاوره انرژی ما به‌طور کلی ۷۵ درصد موفقیت در کاهش فقر انرژی را نشان داد.» این را جوزف لوولین، پژوهشگر آزمایشگاه شهر هوشمند MIT و یکی از نویسندگان این مطالعه بیان کرده است.
این مطالعه که در مجله Nature Scientific Reports منتشر شده است، نشان داد که خانوارها به‌طور متوسط ۵۳ درصد از هزینه‌های انرژی خود را کاهش داده‌اند. این تغییر قابل توجه، پتانسیل مداخلات رفتاری برای مبارزه با فقر انرژی را نشان می‌دهد.
دامنه فقر انرژی
فقر انرژی بخش بزرگی از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار داده است. تنها در هلند حدود ۵۵۰ هزار خانوار (۷ درصد از جمعیت) با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در اتحادیه اروپا، حدود ۵۰ میلیون نفر با این مسئله مواجه هستند و در ایالات متحده تقریباً ۳۰ درصد از خانوارها در پرداخت قبوض انرژی مشکل دارند.
با در نظر گرفتن این ارقام حیرت‌آور، تیم MIT با مقامات شهر آمستردام همکاری کردند تا آزمایشی طراحی کنند که به شناسایی روش‌های مؤثر برای کاهش فقر انرژی بپردازد.
کار آن‌ها نه تنها اهمیت پرداختن به موضوع هزینه‌های انرژی را نشان می‌دهد، بلکه الگویی برای گسترش مداخلات مشابه در سطح جهانی ارائه می‌دهد.
تغییرات رفتاری ساده و هزینه‌های انرژی
تیم پژوهش دو نسخه از یک برنامه مشاوره انرژی را اجرا کرد. گروه اول که شامل ۶۷ خانوار بود، یک گزارش دریافت کردند که جزئیات مصرف انرژی آن‌ها را همراه با توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده برای بهبود بهره‌وری انرژی ارائه می‌کرد.
گروه دوم شامل ۵۰ خانوار بود که علاوه بر دریافت همین مشاوره، به دستگاه هوشمندی مجهز شدند که اطلاعات مصرف انرژی را به‌صورت لحظه‌ای نمایش می‌داد. هر دو گروه همچنین از ارتقاء‌های کوچک صرفه‌جویی در انرژی مانند عایق‌بندی بهتر بهره‌مند شدند.
نتایج شگفت‌انگیز بود: مصرف برق به‌طور متوسط ۳۳ درصد و مصرف گاز ۴۲ درصد کاهش یافت. هزینه‌های کلی انرژی نیز بیش از نصف کاهش پیدا کرد و سهم درآمد خانوارها که صرف انرژی می‌شد، از ۱۰.۱ درصد به ۵.۳ درصد رسید.
لوولین توضیح داد که تغییرات رفتاری ساده، مانند گرم کردن فقط اتاق‌های مورد استفاده و جدا کردن وسایل بیکار از برق، از جمله مؤثرترین اقدامات بودند.
«میزان آگاهی از انرژی در بین خانه‌ها بسیار متفاوت بود.» او افزود که رویکرد آن‌ها بر همکاری تأکید داشت، نه قضاوت.
«من هرگز نگفتم: “شما بیش از حد انرژی مصرف می‌کنید.” همیشه به همراه خانوارها و بسته به نیازهای آن‌ها روی مشکل کار می‌کردیم.»
نقش نظارت لحظه‌ای
خانوارهایی که به دستگاه‌های هوشمند مجهز شده بودند، معمولاً فقط سه تا چهار هفته پس از دریافت مشاوره از آن‌ها استفاده کردند. با وجود این مدت کوتاه، دستگاه‌ها تأثیر ماندگاری بر رفتار داشتند.
تیتوس ونورلو، یکی از نویسندگان و پژوهشگران آزمایشگاه شهر هوشمند MIT، گفت: «تحقیقات ما نشان می‌دهد که دستگاه‌های هوشمند باید با درک نزدیک از عوامل محرک تغییر رفتار خانواده‌ها همراه باشند.»
استفاده محدود از این دستگاه‌ها نشان می‌دهد که در حالی که داده‌های لحظه‌ای می‌توانند تغییرات رفتاری را تسریع کنند، تغییرات بلندمدت بیشتر به مشاوره اولیه و درک روش‌های صرفه‌جویی در انرژی متکی است.
راه‌حل‌های ساختاری فراتر از رفتار
اگرچه این مطالعه پتانسیل مداخلات رفتاری را نشان می‌دهد، اما همچنین اذعان دارد که تغییرات ساختاری برای رفع جامع فقر انرژی ضروری است. این تغییرات شامل سیاست‌هایی برای کاهش قیمت انرژی، بهبود کارایی ساختمان‌ها و ارائه حمایت مالی برای بازسازی خانه‌ها می‌شود.
لوولین در حال حاضر با مقامات آمستردام روی پروژه‌ای جدید کار می‌کند تا مزایای بازسازی ساختمان‌های مسکونی را بررسی کند. چالش این است که مطمئن شوند هزینه‌های این ارتقاء‌ها از طریق افزایش اجاره‌بها به مستاجران منتقل نمی‌شود.
او توضیح داد: «ما نمی‌خواهیم یک خانوار با صرفه‌جویی در قبوض انرژی، با افزایش اجاره‌بها مواجه شود، زیرا در این صورت فقط هزینه‌ها از یک بخش به بخش دیگر منتقل شده است.»
هزینه‌های انرژی به‌عنوان یک بار پنهان
برای خانوارهای کم‌درآمد، سرمایه‌گذاری در اقدامات صرفه‌جویی انرژی مانند عایق‌بندی بهتر، اغلب غیرممکن به نظر می‌رسد. لوولین خاطرنشان کرد: «این یک هزینه اولیه بزرگ برای خانواده‌ای است که حتی ۱۰۰ یورو هم برای خرج کردن ندارد.»
هزینه‌های انرژی اغلب کمتر از نیازهایی مانند غذا و لباس احساس می‌شوند و برای خانواده‌های درگیر مشکلات مالی اولویت کمتری دارند.
«انرژی همیشه چیزی نامرئی خواهد بود که پشت دیوارها پنهان است و تغییر آن آسان نیست.» او بر نیاز به آگاهی و حمایت بیشتر برای کمک به خانواده‌ها در رفع این بار پنهان تأکید کرد.
پیامدهای سیاست‌گذاری جهانی
یافته‌های این مطالعه پیامدهای گسترده‌ای برای سیاست‌گذاران دارد. با ترکیب بینش‌های مبتنی بر داده با مشاوره عملی، دولت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند خانوارها را توانمند سازند تا هزینه‌های انرژی را به‌طور قابل توجهی کاهش دهند.
علاوه بر این، ابتکارات ساختاری مانند بازسازی یارانه‌ای و قیمت‌گذاری انرژی مقرون‌به‌صرفه می‌توانند این تلاش‌ها را تقویت کرده و راه‌حل‌های بلندمدتی برای فقر انرژی ایجاد کنند.
فابیو دوآرته، یکی دیگر از نویسندگان و مدیر همکار آزمایشگاه شهر هوشمند MIT، نتیجه‌گیری کرد: «فقر انرژی خانواده‌ها را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. با شواهد تجربی درباره اینکه کدام سیاست‌ها مؤثرند، دولت‌ها می‌توانند تلاش‌های خود را مؤثرتر متمرکز کنند.»
