بیشتر مردم، کروکودیل‌ها را به‌عنوان بازماندگان دوران دایناسورها می‌شناسند؛ شکارچیانی پیشاتاریخی که در آب‌های گل‌آلود کمین کرده‌اند. اما داستان بقای آن‌ها بسیار پیچیده‌تر از چیزی‌ست که به نظر می‌رسد.
تحقیقات جدیدی از دانشگاه مرکزی اوکلاهما و دانشگاه یوتا نشان می‌دهد این جانوران صرفاً فسیل‌های زنده‌ای با دندان‌های تیز نیستند؛ آن‌ها دو انقراض بزرگ را پشت سر گذاشته‌اند و یکی از دلایل اصلی آن، توانایی بالای تطبیق‌پذیری‌شان است.
راز بقای کروکودیل‌ها
از کروکودیلیان‌های اولیه تا کروکودیل‌های امروزی
کروکودیلیان‌ها – که شامل کروکودیل‌ها، آلیگاتورها و گاویال‌ها هستند – تنها بازماندگان گروه بزرگ‌تری به نام “کروکودیلومورف‌ها” محسوب می‌شوند؛ گروهی که قدمت آن به ۲۳۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
این موجودات اولیه، گونه‌های مختلفی را شامل می‌شدند که در زیستگاه‌های گوناگونی زندگی می‌کردند؛ اما فقط تعداد معدودی از آن‌ها توانستند انقراض‌های عظیم را پشت سر بگذارند.
بررسی رژیم غذایی برای یافتن رمز بقا
برای اولین بار، در این تحقیق رژیم غذایی این موجودات منقرض‌شده به‌طور دقیق بررسی شده تا مشخص شود چه عواملی باعث بقای برخی گونه‌ها و نابودی دیگران شده است.
«گروه‌های زیادی از نزدیکان کروکودیلیان‌ها، متنوع‌تر، فراوان‌تر و دارای بوم‌شناسی‌های گوناگونی بودند، اما همه آن‌ها ناپدید شدند به جز تعداد کمی از کروکودیلیان‌های همه‌چیزخوار که امروز زنده مانده‌اند»، به گفته‌ی کیگان ملستروم، نویسنده اصلی مقاله و استادیار دانشگاه UCO.
پیامی برای دنیای امروز
درس‌هایی برای مواجهه با انقراض ششم
امروزه بسیاری از دانشمندان معتقدند زمین وارد ششمین انقراض بزرگ خود شده، که ناشی از نابودی زیستگاه‌ها، گونه‌های مهاجم و تغییرات اقلیمی است. بررسی بازماندگانی مانند کروکودیلیان‌ها می‌تواند سرنخ‌هایی برای نجات حیات‌وحش امروزی فراهم کند.
مقایسه کروکودیلیان‌ها با پستانداران
پستانداران، نمونه‌های محبوب مطالعات بقا
برای سال‌ها، پستانداران مورد علاقه پژوهشگران برای بررسی انقراض و بقا بودند؛ زیرا رژیم غذایی منعطف و توانایی زندگی در زیستگاه‌های مختلف را دارند. اما کروکودیلومورف‌ها اغلب در این گفتگوها نادیده گرفته می‌شدند. این تحقیق نگاه جدیدی به این موضوع می‌افکند.
«خطر اینجاست که بخواهیم از الگوهای میلیون‌ها سال پیش نتیجه‌گیری مستقیم برای حفاظت امروز داشته باشیم. باید محتاط بود»، به گفته‌ی رندی ایرمیس، نویسنده همکار مقاله.
«اما اگر مطالعات روی پستانداران و خزندگان الگوهای مشابهی از بقا را نشان دهند، می‌توان این‌طور پیش‌بینی کرد که گونه‌های دارای رژیم غذایی انعطاف‌پذیر شانس بقای بیشتری دارند.»
افول تنوع در نیاکان کروکودیل‌ها
کروکودیلومورف‌ها: از خشکی تا آب
کروکودیلیان‌های امروزی، بیشتر در آب زندگی می‌کنند و هر چیزی از ماهی و پستانداران کوچک گرفته تا هم‌نوعان خود را می‌خورند. اما این سبک زندگی تنها بخش کوچکی از گذشته‌ی آن‌ها را نشان می‌دهد.
در اواخر دوره تریاس، نیاکان آن‌ها بیشتر زمینی بودند، با اندازه‌ای کوچک تا متوسط و رژیمی شکارچیانه بر پایه حیوانات کوچک. در آن زمان، گروه‌های خزنده دیگر غالب بودند.
انقراض تریاس و ظهور انعطاف‌پذیرها
با وقوع انقراض انتهای تریاس، بسیاری از گروه‌های غالب از بین رفتند و تنها کروکودیلومورف‌هایی که رژیم غذایی منعطف‌تری داشتند زنده ماندند.
«بعد از آن، اوضاع به‌کلی تغییر می‌کند»، به گفته‌ی ملستروم. «شکارچیان گوشت‌خوار آبی، همه‌چیزخوارهای زمینی، گیاه‌خوارهای زمینی – کروکودیلومورف‌ها نقش‌های بوم‌شناختی گسترده‌ای را تجربه کردند.»
در یک بازه زمانی، آن‌ها تقریباً در همه زیست‌بوم‌ها حضوری فعال داشتند. اما در اواخر دوره کرتاسه، تنوع آن‌ها رو به کاهش گذاشت. با برخورد شهاب‌سنگی که به دوران دایناسورها پایان داد، تنها چند دودمان نیمه‌آبی و همه‌چیزخوار باقی ماندند.
فرگشت (تکامل) کروکودیلیان‌ها
تشخیص رژیم غذایی از روی فسیل‌ها
برای درک بهتر تغذیه‌ی این جانوران، پژوهشگران به بررسی شکل دندان‌ها و جمجمه‌های فسیل‌شده پرداختند. دندان‌های نوک‌تیز نشانه رژیم گوشت‌خواری و دندان‌های صاف و پهن، نشانه گیاه‌خواری بودند. ساختار جمجمه نیز سرنخ‌هایی درباره نحوه شکار به دست داد.
بررسی وسیع در چهار قاره
در این تحقیق گسترده، پژوهشگران به موزه‌هایی در هفت کشور و چهار قاره سفر کردند.
آن‌ها جمجمه‌های ۹۹ گونه منقرض‌شده از کروکودیلومورف‌ها و ۲۰ گونه زنده از کروکودیلیان‌ها را بررسی کردند. برای مقایسه، رژیم غذایی ۸۹ پستاندار و ۴۷ مارمولک نیز تحلیل شد. این فسیل‌ها که تاریخ آن‌ها به بیش از ۲۳۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد، نشان دادند که چگونه این جانوران در طول تاریخ به اشکال مختلف تکامل یافته‌اند.
برخی شکارچیان سریع‌الحرکت زمینی بودند، برخی دیگر گیاه‌خوار، و بسیاری نیز به آب بازگشتند. اما امروزه، این گذشته‌ی متنوع در پس لبخند دندان‌نمای کروکودیل‌ها پنهان شده است.
آیا کروکودیل‌ها در آینده هم دوام خواهند آورد؟
تهدیدها و امیدها
هرچند کروکودیلیان‌های امروزی هنوز در رودخانه‌ها و مرداب‌ها فعال‌اند، اما بسیاری از آن‌ها در معرض خطر جدی قرار دارند. گاویال در دامنه‌های هیمالیا و کروکودیل کوبایی در مرداب زاپاتا، در آستانه انقراض قرار دارند. بقاء آن‌ها احتمالاً همچنان به یکی از قدیمی‌ترین ویژگی‌هایشان – رژیم غذایی منعطف – وابسته است.
«وقتی به کروکودیل‌ها و آلیگاتورها نگاه می‌کنیم، امیدوارم مردم به‌جای دیدن حیواناتی وحشی یا کیف‌های گران‌قیمت، به فرگشت شگفت‌انگیز ۲۰۰ میلیون ساله آن‌ها توجه کنند و این‌که چطور از حوادث سهمگین تاریخ زمین جان سالم به در برده‌اند»، به گفته‌ی ایرمیس.
«کروکودیلیان‌ها آمادگی رویارویی با بسیاری از تغییرات آینده را دارند – البته اگر ما هم بخواهیم زیستگاه‌هایشان را حفظ کنیم.»
