ایران سرزمین پهناوری است که در آن انواع مختلفی از مارها، از جمله گونه سمی و خطرناک کبری، زندگی می‌کنند. اگرچه مواجهه با مار کبری در مناطق شهری نادر است، اما آگاهی از خطرات ناشی از آن و اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان گزیدگی ضروری است. پس کلاه خود را بردارید و با ما همراه شوید تا سفری به دنیای این خزندگان مرموز و راهکارهای مقابله با نیش کبری را کشف کنیم.
شناخت کبری، شناخت دشمن
مار کبری گونه‌ای از مارهای سمی است که در مناطق مختلفی از آسیا و آفریقا یافت می‌شود. سم این مار حاوی نوروتوکسین‌هایی است که می‌تواند باعث فلج شدن عضلات تنفسی و در نهایت منجر به مرگ شود. در ایران دو گونه اصلی کبری وجود دارد: کبرای مصری و کبرای عینک‌دار. این مارها جثه بزرگی دارند (تا بیش از دو متر طول) و به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند. کبرای مصری بدنی به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای با الگوی الماسی شکل دارد، درحالی‌که کبرای عینک‌دار دارای یک علامت مشخص “عینک” روی سر خود است.
کبرای عینک‌دار
Padmang Chaudhari/EyeEm/Getty Images
پیشگیری، بهترین دفاع در برابر نیش کبری
قدم اول در مواجهه با مار کبری، پیشگیری است. هنگام رفتن به طبیعت، به‌خصوص در مناطقی که احتمال وجود مار وجود دارد، نکات ایمنی زیر را رعایت کنید:
- کفش و شلوار بلند بپوشید: این کار از تماس مستقیم پوست با مار در صورت مواجهه ناگهانی جلوگیری می‌کند.
- از چراغ‌قوه استفاده کنید: مارها شبگرد هستند، بنابراین استفاده از چراغ‌قوه در تاریکی به شما کمک می‌کند آنها را زودتر ببینید.
- سروصدا ایجاد کنید: با زدن عصا به زمین یا صحبت‌کردن با صدای بلند، مارها را از حضور خودآگاه کنید و آنها را بترسانید.
- هرگز به مار نزدیک نشوید یا سعی نکنید آن را بگیرید: حتی اگر مار بی‌حرکت به نظر می‌رسد، به آن نزدیک نشوید. مارها می‌توانند به‌سرعت حمله کنند.
- مراقب لانهٔ مار باشید: اگر لانهٔ ماری را دیدید، به‌سرعت و بدون سروصدا دور شوید. مارهای ماده که از تخم‌های خود محافظت می‌کنند، بسیار تهاجمی هستند.
اگر مورد گزش قرار گرفتید، چه باید بکنید؟
اگر متأسفانه مورد گزش مار کبری قرار گرفتید، وحشت نکنید و خونسردی خود را حفظ کنید. انجام اقدامات فوری می‌تواند شانس زنده‌ماندن شما را به طور چشمگیری افزایش دهد. اقدامات ضروری عبارت‌اند از:
- محل گزش را بی‌حرکت نگه دارید: این کار از انتشار سم در بدن جلوگیری می‌کند.
- هر گونه جواهرات یا لباس تنگ را از اطراف محل گزش خارج کنید: تورم ناشی از گزش می‌تواند جریان خون را محدود کند.
- با اورژانس تماس بگیرید: هرگز سعی نکنید خودتان را درمان کنید. کمک پزشکی فوری ضروری است.
- اگر امکان‌پذیر است، مار را شناسایی کنید: دانستن نوع مار به پزشکان کمک می‌کند تا پادزهر مناسب را تجویز کنند.
مهم: هرگز محل گزش را مک نزنید، نبض نکنید، تورنیکت نبندید و هیچ‌گونه دارو یا نوشیدنی به فرد گزیده شده ندهید. این اقدامات می‌تواند وضعیت را بدتر کند.
Riadi Pracipta/Getty Images
کمک‌های اولیه و درمان نیش کبری
در بیمارستان، پزشکان اقدامات لازم برای خنثی‌کردن سم و درمان علائم ناشی از گزش را انجام خواهند داد. این اقدامات ممکن است شامل تزریق پادزهر، داروهای ضددرد، و حمایت از تنفس باشد. بهبودی فرد گزیده شده به‌شدت سم و سرعت دریافت درمان بستگی دارد.
افسانه‌ها و حقایق دربارهٔ مار کبری
اطلاعات نادرست زیادی در مورد مار کبری وجود دارد. در اینجا به برخی از باورهای غلط رایج و حقایق مربوط به آنها اشاره می‌کنیم:
- افسانه: کبری‌ها همیشه قبل از حمله کلاه خود را باز می‌کنند.
- واقعیت: باز شدن کلاه مار کبری نشانه‌ای از تهاجم نیست، بلکه به تنظیم دمای بدن آنها کمک می‌کند.
- افسانه: خوردن موز بعد از گزش مار کبری مفید است.
- واقعیت: هیچ ماده غذایی نمی‌تواند سم مار کبری را از بین ببرد.
- افسانه: مار کبری ها فقط در شب فعال هستند.
- واقعیت: کبری‌ها می‌توانند در طول روز نیز فعال باشند، به‌خصوص در هوای گرم.
- افسانه: مار کبری‌ها می‌توانند انسان را از راه دور طلسم یا هیپنوتیزم کنند.
- واقعیت: این باور خرافه‌ای بیش نیست. مار کبری‌ها هیچ قدرتی برای طلسم‌کردن انسان‌ها ندارند.
نتیجه‌گیری
مار کبری خزندگانی شگفت‌انگیز و البته خطرناک هستند. آگاهی از خطرات ناشی از گزش مار کبری و اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان آن، می‌تواند جان شما را نجات دهد. در طبیعت مراقب باشید، به نکات ایمنی توجه کنید و در صورت مواجهه با مار، خونسردی خود را حفظ کنید و به‌سرعت از محل دور شوید.
نکته: این مقاله فقط برای اطلاع‌رسانی است و جایگزین مشاوره پزشکی نمی‌باشد. در صورت گزش مار کبری، به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.
