گاهی در هنگام عوض کردن گلدان متوجه می‌شویم ریشه مدت‌ها است تمام گلدانش را پر کرده است. اگر دیر متوجه این حالت بشویم گیاه به شدت ضعیف می‌شود. اما از کجا بدانیم؟!
مقدار زیادی از سرحالی و شادابی گیاه به وضعیتی که درون گلدانش برقرار است بستگی دارد. خاک، مواد غذایی و زهکشی باید مطابق خواست گیاه باشند تا گیاه بتواند به رشد سالم خود ادامه دهد. از میان تمام این فاکتورها، خاک مهمترین است. ممکن است تصور کنید تا زمانی که من همه این فاکتورها را برای گیاه فراهم کنم، گیاه باید به رشد مداوم خود ادامه دهد. اما متاسفانه این طور نیست!
همانطور که شاخسار گیاه رشد می‌کنند و گسترده می‌شوند، ریشه گیاه هم درون خاک رشد کرده و پراکنده می‌شود. ریشه‌ها در هنگام رشد خود درون گلدان، ساختار خاک را می‌شکنند. این مسئله دو مشکل به وجود می‌آورد. اول اینکه ذرات خاک سست و آب آبیاری به راحتی از میان خاک عبور کرده و شسته می‌شود. یعنی آب به مدت کافی در خاک نمی‌ماند تا ریشه‌ها فرصت برای جذب آن داشته باشند. در این صورت گیاه‌تان شروع به نشان دادن علائم پژمردگی می‌کند. حتی اگر شما مثل همیشه به آن آب بدهید.
مشکل دوم این است که ریشه‌ها به دنبال فضای خالی برای رشد و گسترده شدن می‌کنند و مانند دایره‌ای در دور خود می‌پرخند. این کار باعث شکسته شدن خاک بیشتری می‌شود و بدتر از آن اینکه ریشه‌ها خود را احاطه می‌کنند. در این هنگام است که می‌گوییم ریشه تمام گلدانش را پر کرده است.
دیر یا زود هر گیاه خانگی سالمی شروع به رشد بیش از حد می‌کند وریشه‌ها تمام گلدان را پر می‌کنند. وقتی که گیاه بزرگ تر از حد گلدانش شد و ریشه‌ها شروع به حرکات دایره وار در خاک کردند، رشد گیاه محدود می‌شود. اگر خاک گلدان گیاه زودتر از همیشه خشک شد اما خود گیاه سالم به نظر می‌رسد، احتمالا ریشه‌های گیاه تمام گلدان آن را پر کرده اند.
در این حالت ریشه زیادی در گلدان وجود دارد و خاک به اندازه کافی نیست تا آب را در گلدان نگه دارد. در بعضی موارد ریشه‌ها حتی از سوراخ‌های زهکش گلدان بیرون می‌زنند. این هم نشانه خوب دیگری برای فهمیدن این مسئله است.
چه طور این مشکل را حل کنیم؟
خوشبختانه حل کردن این مسئله کاری ندارد. گیاه‌تان را از گلدان فعلی‌اش خارج کنید و در گلدانی یک سایز بزرگ تر بکارید. این کار نه تنها فضای رشد کافی به گیاه شما می‌دهد. بلکه خاک تازه و جدید هم در اختیار او می‌گذارد.
البته می‌توانید از مقدار از خاک قدیمی هم استفاده کنید، فقط مطمئن شوید به آن مقدار کافی خاک جدید اضافه کرده اید.
سایز گلدان را تنها یک یا ۲ سایز بزرگ تر کنید. کاشت گیاه در گلدانی چند سایز بزرگ تر مشکلات باز هم بیشتری برای گیاه‌تان به وجود می‌آورد. خاک اضافی و خالی زیاد باعث می‌شود آب به جای خارج شدن از گلدان بیش از حد در خاک باقی بماند و در نتیجه ریشه‌های گیاه در حالت غرقاب بمانند و شروع به پوسیده شدن کنند.
اگر فضایی برای گلدانی بزرگ تر ندارم چه کنم؟
گاهی ما جای اضافه‌ای برای قرار دادن گلدان بزرگ تر و در نتیجه گیاهی بزرگ تر در خانه نداریم. اگر شما هم این مشکل را دارید می‌توانید با هرس ریشه و شاخسار گیاه انداز آن را در حد کوچکتری نگه دارید و گیاه را دوباره در گلدان قبلی‌اش بکارید. البته در این مورد حتما خاک گیاه را عوض کنید و خاکی تازه برای گیاه‌تان تهیه کنید. هرس ریشه و شاخسار استرسی به گیاه وارد می‌کند که البته برطرف شدن آن خیلی طول نمی‌کشد و گیاه باید بعد از مدتی دوباره به حالت عادی خود بازگردد. بعد از هرس، مطمئن شوید که به گیاه‌تان آب کافی می‌دهید و آن را در معرض آفتاب مستقیم نمی‌گذارید، تا زمانی که رشد جدید را ببینید.
رشد جدید گیاه به این معنی است که با شرایط جدیدش کنار آمده و خود را وفق داده است.
مقداری کود اضافه کنید
وقتی که دارید خاک گیاه را تازه می‌کنید، زمان خوبی برای اضافه کردن کودهایی است که مواد غذایی را آرام و به تدریج در خاک آزاد می‌کنند. چون خاک‌هایی که برای کاشت گیاهان خانگی استفاده می‌کنیم، معمولا فاقد مواد غذایی هستند، باید به گیاه کود بدهید.
البته می‌توانید برای این کار از کودهای دیگر هم استفاده کنید. اما خوبی این کودها این است که هر هفته نیاز به کود دهی ندارید.
