گل‌های رنگارنگ آیس پلنت (Ice Plant) که سواحل را به رنگ‌های صورتی و زرد درخشان نقاشی می‌کنند، در ظاهر زیبا هستند اما پشت این جلوه چشمگیر، یک اشغال‌گری اکولوژیک آرام در جریان است. پژوهش جدیدی نشان می‌دهد این گیاهان گوشتی بومی آفریقای جنوبی با تغییر زمان‌بندی گل‌دهی خود در مناطق جدید، فرصت‌های بیشتری برای گسترش پیدا کرده‌اند.
استفاده از هزاران عکس عمومی برای آشکار کردن الگوی حمله
پژوهشگران با تحلیل بیش از ۱۷۰۰ عکس عمومی دارای موقعیت جغرافیایی، کشف کردند که این گیاه مهاجم با تغییر زمان گل‌دهی در مناطق مختلف، توانسته حضور خود را تثبیت کند. در کالیفرنیا، اروپا و نیوزیلند، زمان گل‌دهی به شکل قابل‌توجهی مشابه بود. آیس پلنت‌ها درست زمانی به اوج رنگ‌آمیزی می‌رسند که اکوسیستم‌های محلی تازه فعال می‌شوند. این موضوع به آن‌ها برتری رقابتی نسبت به گونه‌های بومی می‌دهد.
وقتی سلفی‌ها تبدیل به داده‌های اکولوژیک می‌شوند
این پژوهش به سرپرستی دکتر «سوزان کاناوان» از دانشگاه گالوی انجام شد. او بر اکولوژی تهاجمی تمرکز دارد و بررسی می‌کند چگونه داده‌های دیجیتال می‌توانند چرخه‌های زندگی گیاهان را آشکار کنند.
تیم او با استخراج داده‌ها از اینستاگرام، iNaturalist و گوگل مپس، عکس‌های معمولی را به رکوردهای فصلی تبدیل کردند. مکان‌های گردشگری کالیفرنیا تقریباً سه برابر سایر مناطق عکس قابل‌استفاده تولید کردند، در حالی که سواحل دورافتاده بیشتر به تلاش طبیعت‌دوستان متکی بودند.
«فهمیدیم هزاران نفر بدون این‌که بدانند، این تهاجم‌ها را در پس‌زمینه سلفی‌های ساحلی یا عکس‌های غروب صخره‌ای خود ثبت کرده‌اند.» — دکتر کاناوان
این رویکرد بخشی از حوزه نوظهور iEcology است. حوزه‌ای که داده‌های دیجیتال آنلاین را برای ردیابی موجودات زنده و اکوسیستم‌ها به کار می‌برد و روش‌هایی کم‌هزینه در مقیاس بزرگ برای مطالعه طبیعت فراهم می‌کند.
گل‌دهی مهاجمان در نقشه‌ها قابل مشاهده شد
عکس‌ها الگوی روشنی در فنولوژی گل‌دهی نشان دادند. در هر نیمکره، اوج گل‌دهی در فصل بهار رخ داد. نیوزیلند در ماه اکتبر به بیشترین سطح گل‌دهی رسید، در حالی که کالیفرنیا و اروپا از ماه مه تا ژوئن به اوج می‌رسیدند.
نقش ژنتیک؛ کمتر از آنچه تصور می‌شد
مطالعات پیشین سه خوشه ژنتیکی مجزا را در این گیاه شناسایی کرده بودند. این موضوع برای ردیابی منشأ و مسیر گسترش اهمیت دارد. اما تحلیل جدید نشان داد که پس از در نظر گرفتن تفاوت‌های مکانی، شرایط محلی نه ژنتیک، عامل تعیین‌کننده زمان گل‌دهی است.
این گیاهان به دلیل انتشار همزمان از طریق بذر و قطعات جداشده، کنترل‌پذیری بسیار کمی دارند. اما دانستن زمان دقیق گل‌دهی در مناطق مختلف به مدیران محیط‌زیست اجازه می‌دهد قبل از تولید هزاران بذر جدید، با آن‌ها مقابله کنند.
تراکم گل‌ها و رنگ‌ها؛ تقویت‌کننده جذابیت برای گرده‌افشان‌ها
پژوهشگران همچنین تفاوت‌های رنگی و گل‌دهی انبوه را در مناطق تهاجمی ثبت کردند. این ویژگی‌ها می‌توانند گرده‌افشان‌ها را جذب کنند و تولید بذر را افزایش دهند.
سواحل در حال از دست دادن پوشش بومی
فرش‌های ضخیم آیس پلنت‌ها می‌توانند پوشش گیاهی بومی را حذف کنند، خاک را تغییر دهند و زیستگاه‌های تپه‌های ماسه‌ای را دگرگون کنند. مطالعات متعدد کاهش تنوع و پوشش گونه‌های بومی را در حضور این گیاه مهاجم تأیید کرده‌اند.
گل‌های چشمگیر آن‌ها گرده‌افشان‌ها را به سمت خود می‌کشند و گونه‌های بومی را از نظر جذب گرده‌افشان‌ها در وضعیت ضعف قرار می‌دهند. در جزایر بالئاریک، کاهش قابل‌توجه موفقیت گرده‌افشانی گیاهان بومی در نزدیکی لکه‌های متراکم آیس پلنت مشاهده شده است.
گل‌دهی طولانی‌مدت در بیشتر سال، سبب ایجاد بانک بذر بزرگ‌تری می‌شود. این بانک بذر شانس گسترش پس از هر اختلال محیطی را افزایش می‌دهد. همچنین توانایی ریشه‌زدن از قطعات شکسته، حذف آن‌ها را دشوارتر می‌کند.
استفاده از نقشه‌های گل‌دهی برای مدیریت مؤثر
زمان‌بندی دقیق گل‌دهی، ابزار ارزشمندی در مدیریت تهاجم‌های گیاهی است. اگر گروه‌های حفاظتی پیش از اوج گل‌دهی، گیاهان را برش دهند یا جمع‌آوری کنند، می‌توانند تولید بذر همان سال را به‌شدت کاهش دهند.
در تپه‌های ماسه‌ای مدیترانه، ترکیب حذف دستی با استفاده هدفمند از علف‌کش، در صورت زمان‌بندی مناسب، نتایج موفقی داشته است. نقشه‌های جدید گل‌دهی کمک می‌کنند که این اقدامات در بهترین زمان انجام شوند.
عکس‌ها همچنین نشان می‌دهند که کدام مناطق توجه کمی دریافت می‌کنند. سواحل دورافتاده پست‌های کمتری دارند، بنابراین مدیران باید این داده‌های دیجیتال را با بازدیدهای میدانی ترکیب کنند.
تهاجم‌هایی که از چشم دور می‌مانند
داده‌های رسانه‌های اجتماعی در مکان‌های گردشگری بسیار دقیق هستند اما در مناطق کم‌رفت‌وآمد غایب‌اند. این یعنی ممکن است برخی تهاجم‌ها تا رسیدن به مرحله خطرناک دیده نشوند.
با وجود این سوگیری، یافته‌ها تصویر تقریبا زنده و در مقیاس قاره‌ای از گسترش آیس پلنت‌ها ارائه می‌کنند. تصویری که جمع‌آوری آن با روش‌های سنتی بسیار پرهزینه خواهد بود.
درس‌هایی از تهاجم آیس پلنت‌ها
گسترش گونه‌های جنس Carpobrotus نشان می‌دهد چگونه فعالیت انسانی، گردشگری و داده‌های دیجیتال می‌توانند چهره اکوسیستم‌ها را سریع تغییر دهند. همان عکس‌هایی که زیبایی سواحل را ثبت می‌کنند، به آرامی زوال تنوع زیستی زیر آن را نیز نشان می‌دهند.
هر شکوفه جدید ثبت‌شده در شبکه‌های اجتماعی، نشانه تغییر کوچکی در تعادل اکولوژیک است. تغییری که طی آن، گیاهان بومی جای خود را به مهاجمی می‌دهند که در زیستگاه‌های جدید بیش از حد موفق است.
دانشمندان تأکید می‌کنند که تغییرات محیطی اغلب آشکار هستند، نه پنهان. تهاجم‌ها رویدادهای ناگهانی نیستند؛ بلکه دگرگونی‌های آرامی‌اند که هر کس می‌تواند با کمی دقت آن‌ها را ببیند.
زیبایی این گیاهان همان چیزی است که خطر را پنهان می‌کند. ثبت این مناظر در شبکه‌های اجتماعی، در واقع تبدیل می‌شود به سندی آرام از یک تغییر اکولوژیک گسترده.
این مطالعه در مجله Ecological Solutions and Evidence منتشر شده است.
