هر فردی که در رشته حسابداری تحصیل کرده یا در این حوزه فعالیت دارد، به خوبی می‌داند که رعایت اصول و استانداردهای حسابداری بخش جدایی ناپذیر از این حرفه است. این استانداردها چارچوبی مشخص برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی فراهم می‌کنند و رعایت آن‌ها برای اعتباربخشی به اطلاعات مالی ضروری است. اگر حسابداری بدون توجه به این اصول اقدام به تهیه گزارش کند، اسناد و گزارش‌های تهیه‌شده ممکن است از سوی دیگر حسابداران و یا نهادهای نظارتی رد شده و فاقد اعتبار تلقی شوند. در ادامه این مقاله، به معرفی و آموزش استانداردهای حسابداری ایران خواهیم پرداخت.
استانداردهای حسابداری چیست؟
استانداردهای حسابداری مجموعه‌ای از اصول و قواعد مشخص هستند که به عنوان متر و معیار برای انجام امور حسابداری به کار می‌روند. این استانداردها مانند قوانین، راهنمایی می‌کنند که حسابداران وظایف خود را چگونه انجام دهند. با وجود این استانداردها، گزارش‌های مالی در سراسر کشور بر پایه معیارهایی یکسان تهیه می‌شوند و باعث می‌شوند تا هماهنگی و یکنواختی در فرآیند حسابداری به وجود آید.
استانداردهای حسابداری چه اهمیتی دارند؟
در صورت نبود استانداردهای حسابداری، مشکلات زیادی در روند حسابرسی شرکت‌ها و کسب و کارهای مختلف به وجود می‌آید. زیرا هیچ معیار مشخصی برای تهیه گزارش‌های مالی، نحوه محاسبه ارقام و بررسی درستی آن‌ها وجود نخواهد داشت. این موضوع باعث می‌شود گزارش‌ها از یکپارچگی لازم برخوردار نباشند و بررسی و ارزیابی آن‌ها برای ناظران یا حسابرسان بسیار دشوار شود.
برای مثال، هنگام محاسبه حقوق و دستمزد و تهیه گزارش مربوط به آن، باید اصول مشخصی رعایت شود تا گزارش نهایی شفاف، دقیق و قابل استناد باشد. رعایت این اصول نه تنها امکان رجوع و استفاده دوباره از گزارش‌ها را در آینده فراهم می‌کند، بلکه به شما کمک می‌کنند تا به درست‌ترین نحو از نرم افزار حسابداری محک خود استفاده کرده و همچنین به سازمان‌های نظارتی نیز این اطمینان را می‌دهد که اطلاعات ارائه شده قابل اعتماد هستند.
به همین دلیل، وجود استانداردهای حسابداری برای کسب و کارها و همچنین برای نهادهای نظارتی و بانک‌ها اهمیت بسیار بالایی دارد. این استانداردها باعث می‌شوند همه سازمان‌ها و نهادها با زبانی مشترک با گزارش‌های مالی مواجه شوند.
تاریخچه استانداردهای حسابداری ایران
کمیته تدوین استانداردهای حسابداری برای نخستین بار در سال ۱۳۷۱ توسط سازمان حسابرسی ایران تشکیل شد. هدف از ایجاد این کمیته، تدوین استانداردهای حسابداری متناسب با نیازهای داخلی کشور و در عین حال هم راستا با استانداردهای بین‌المللی بود.
در ابتدای فعالیت این کمیته، ۲۲ اصل کلی به عنوان چارچوب اولیه برای حسابداران کشور تدوین شد. اما با گذشت زمان و توسعه فعالیت‌های اقتصادی، قوانین مالی و پیچیدگی‌های حسابداری، نیاز به بازنگری و گسترش این اصول احساس شد. به همین دلیل، به مرور زمان این تعداد افزایش یافت و اکنون ۴۲ استاندارد حسابداری مصوب و لازم الاجرا در ایران وجود دارد که مبنای تهیه و گزارشگری مالی در سازمان‌ها و شرکت‌ها قرار گرفته‌اند.
علت تفاوت استانداردهای حسابداری در ایران و جهان چیست؟
شرکت‌های بین‌المللی برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی خود ملزم به رعایت مجموعه‌ای از قواعد مشخص هستند که به آن‌ها استانداردهای حسابداری بین‌المللی گفته می‌شود. این استانداردها با هدف یکسان سازی گزارش‌های مالی در سطح جهانی تدوین شده‌اند تا امکان مقایسه، تحلیل و ارزیابی اطلاعات مالی در کشورهای مختلف فراهم شود. به همین دلیل، به عنوان یک معیار جهانی مورد پذیرش اکثر کشورها شناخته می‌شوند.
با این حال، هر کشور می‌تواند با توجه به قوانین مالی و سیاست‌های حسابداری خود و با ایجاد تغییرات، نسخه‌ای از این استانداردها را تدوین کند. برای مثال در ایران، استانداردهای حسابداری بر اساس چارچوب‌های بین‌المللی تنظیم شده‌اند اما با در نظر گرفتن الزامات داخلی، توسط سازمان حسابرسی تصویب و اجرا می‌شوند.
انواع استانداردهای حسابداری
استانداردهای حسابداری به‌طور کلی در سه دسته اصلی طبقه بندی می‌شوند که هر کدام نقش مهمی در فرآیند حسابرسی و تهیه گزارش‌های مالی دارند. این استانداردها به حسابداران کمک می‌کنند تا فعالیت‌های خود را به شکلی دقیق، حرفه‌ای و منطبق با اصول پذیرفته شده انجام دهند:
۱. استانداردهای عمومی
اولین دسته، استانداردهای عمومی هستند که بیشتر به ویژگی‌های فردی و حرفه‌ای حسابدار یا حسابرس مربوط می‌شود. این استانداردها بر داشتن صلاحیت علمی کافی، پایبندی به اصول اخلاقی حرفه‌ای و حفظ استقلال تاکید دارند. استقلال حرفه‌ای به این معناست که حسابرس باید در طول انجام وظایف خود، نه‌تنها در عمل بلکه در ظاهر نیز بی طرف باقی بماند. چرا که تنها در این صورت می‌توان به نتایج حسابرسی اعتماد عمومی داشت و از ایجاد تضاد منافع جلوگیری کرد.
۲. استانداردهای میدانی (اجرایی)
دسته دوم، استانداردهای میدانی یا اجرایی هستند که به نحوه اجرای عملیات حسابرسی در عمل می‌پردازند. این استانداردها به حسابدارها کمک می‌کنند تا با برنامه ریزی دقیق، مدیریت صحیح تیم حسابرسی و نظارت بر اجرای فرآیندها، بررسی‌های مالی را به صورت منظم و هدفمند پیش ببرد. همچنین در این مرحله، استفاده از کنترل‌های داخلی اهمیت دارد تا از بروز خطا، تقلب یا تخلفات مالی جلوگیری شود. رعایت این استانداردها باعث می‌شود عملیات حسابرسی از نظم، دقت و اثربخشی بیشتری برخوردار باشد.
۳. استانداردهای گزارشگری
استانداردهای گزارشگری بر تهیه و ارائه گزارش نهایی پس از پایان عملیات حسابرسی تمرکز دارند. در این مرحله، حسابرس باید گزارشی شفاف، دقیق و مبتنی بر شواهد معتبر ارائه دهد تا تصویر روشنی از وضعیت مالی شرکت در اختیار مدیران، سهامداران، سرمایه گذاران و سایر افراد مربوطه قرار گیرد. گزارش نهایی باید به گونه‌ای تنظیم شود که امکان تحلیل و تصمیم گیری آگاهانه را برای مخاطبان فراهم کند و نشان دهنده درستی و اعتبار اطلاعات مالی منتشرشده باشد.
استاندارد های حسابداری ایران
در این بخش شما را با مجموعه‌ای از استانداردهای حسابداری ایران آشنا می‌کنیم که تاکنون به تصویب رسیده‌اند و لازم الاجرا هستند.
- نحوه ارائه صورت‌های مالی
- صورت وجوه جریان نقد
- درآمد عملیاتی
- حسابداری ذخایر، بدهی‌های احتمالی و دارایی‌های احتمالی
- رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه
- گزارش عملکرد مالی (حذف شده است)
- حسابداری مخارج تحقیق و توسعه (حذف شده است)
- حسابداری موجودی مواد و کالا
- حسابداری پیمان‌های بلند مدت
- حسابداری کمک‌های بلاعوض دولت
- دارایی‌های ثابت مشهود
- افشای اطلاعات در خصوص اشخاص وابسته
- حسابداری مخارج تأمین مالی
- نحوه ارائه دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری
- حسابداری سرمایه‌گذاری‌ها
- تسعیر ارز
- حسابداری دارایی‌های نامشهود
- صورت‌های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی
- حسابداری ترکیب واحدهای تجاری
- سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته
- حسابداری اجاره‌ها
- گزارشگری میان دوره‌ای
- حسابداری مشارکت‌های خاص
- گزارشگری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری
- گزارشگری بر حسب قسمت‌های مختلف
- فعالیت‌های کشاورزی
- طرح‌های مزایای بازنشستگی
- فعالیت بیمه‌های عمومی
- فعالیت اجاره املاک
- سود هر سهم
- دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده
- کاهش ارزش دارایی‌ها
- مزایای بازنشستگی کارکنان
- رویه‌های حسابداری، تغییر در برآورد حسابداری و اشتباهات
- مالیات بر درآمد
- ابزارهای مالی – ارائه
- ابزارهای مالی – افشاء
- ترکیب‌های تجاری (تجدیدنظر شده ۱۳۹۷)
- صورت‌های مالی تلفیقی (تجدیدنظر شده ۱۳۹۷)
- مشارکت‌ها
- افشای منافع در واحدهای تجاری دیگر
- اندازه‌گیری ارزش منصفانه
- درآمد عملیاتی حاصل از قرارداد با مشتریان (لازم‌الاجرا از 1/1/1404)
برای آموزش استانداردهای حسابداری ایران و دسترسی به فایل PDF هر یک از این استانداردها، می‌توانید با کلیک بر روی لینک به مقاله آموزش استانداردهای حسابداری سایت محک مراجعه کنید. در این صفحه علاوه بر آموزش جامع و کاربردی استانداردهای حسابداری، امکان دانلود مستقیم هر استاندارد به صورت فایل PDF فراهم شده است تا بتوانید به راحتی به منابع مورد نیاز خود دسترسی داشته باشید.
همچنین با مراجعه به لینک معرفی شده می‌توانید با یکی از جامع و کامل‌ترین ابزارهای حسابداری، یعنی نرم افزار حسابداری محک نیز آشنا شوید؛ نرم افزاری که با امکانات متنوع و طراحی کاربرپسند، به مدیریت دقیق و هوشمند امور مالی کمک می‌کند.
جمع بندی
آشنایی و پایبندی به استانداردهای حسابداری، نه تنها ضامن درستی و شفافیت اطلاعات مالی است بلکه نشانه‌ای از حرفه‌ای بودن حسابدار در انجام وظایف خود به شمار می‌رود. این استانداردها مانند زبان مشترکی هستند که ارتباط میان حسابداران، مدیران، نهادهای نظارتی و سرمایه‌گذاران را آسان می‌کنند. اگر به دنبال ارتقای دانش حسابداری خود و ارائه گزارش‌های مالی دقیق و معتبر هستید، آموزش استانداردهای حسابداری ایران گامی اساسی و ضروری در مسیر موفقیت حرفه‌ای شما خواهد بود.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
