افزایش تدریجی تمایل کشورها به استفاده از «نسل پنجم شبکه تلفن همراه» یا «نسل پنجم ارتباطات سیّار سلولی» موسوم به 5G این نگرانی را بوجود آورده که آیا استفاده از این سیستم خطری برای سلامتی انسان‌ها در پی دارد یا خیر. در ادامه تا جای امکان پاسخ‌های علمی به این نگرانی را ارائه خواهیم کرد.
سیستم 5G چیست؟
نسل پنجم شبکه تلفن همراه موسوم به 5G را یک تحول بزرگ در صنعت ارتباطات از راه دور می‌دانند. این فناوری، دسترسی سریع‌تر به محتوا و امکان گردش میلیاردها داده آنهم بدون ایجاد ازدحام را فراهم می‌کند و سرعتی بسیار بالاتر از سیستم 4G دارد.
5G اجازه می‌دهد که انواع تجهیزات الکترونیکی به یکدیگر متصل شوند که این امر امکان استفاده از فناوری‌هایی بسیار نوین را در آینده فراهم می‌کند؛ از جمله فناوری اتومبیل‌های خودکار، کارخانه‌های خودکار، انجام جراحی از راه دور و استفاده از ربات‌های هوشمند.
اما برای افزایش حجم داده‌ها، سیستم 5G از باند فرکانس بالاتری در مقایسه با تلفن‌های همراه کنونی استفاده می‌کند. این باند فرکانسی از ۳.۵ گیگاهرتز شروع می‌شود و در نهایت به بالاتر از ۲۶ گیگاهرتز می‌رسد.
باید توجه داشت که هرچه فرکانس بالاتر باشد، دامنه امواج کوتاه‌تر می‌شود و به همین دلیل برای استقرار 5G باید تعداد آنتن‌ها را افزایش داد و همین موضوع باعث نگرانی برخی سازمان های فعال در امور بهداشت و سلامت شده است.
فرکانس‌های رادیویی و سلامت: علم چه می‌گوید؟
تعداد فناوری‌هایی که برای عمل کردن نیاز به امواج رادیویی دارند بسیار زیاد است؛ ابزارهایی همچون تلویزیون، تلفن همراه، رادیو و شبکه وای فای بخشی از این فناوری‌ها هستند. همین موضوع نگرانی‌هایی را در میان کارشناسان از جمله متخصصان سازمان جهانی بهداشت بوجود آورده است.
اولیویه مرکل، متخصص آژانس Anses در فرانسه که در زمینه تضمین ایمنی محصولات برای انسان‌ها و حیوانات فعال است، با استناد به تحقیقاتی که در این باره تا ژانویه گذشته انجام شده، می‌گوید که آثار منفیِ استفاده کوتاه مدت از این فناوری‌ها بر انسان‌ها به اثبات نرسیده است.
با این وجود او به برخی مطالعات اشاره دارد که می‌گوید استفاده طولانی مدت از برخی از این فناوری‌های نوین ارتباطی از جمله استفاده زیاد و طولانی مدت از تلفن‌های همراه، خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش می‌دهد.
به همین دلیل نیز بود که آژانس Circ وابسته به سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۱ میلادی امواج رادیویی را در فهرست عوامل «احتمالا سرطان‌زا برای انسان» طبقه‌بندی کرد و پیشنهاد داد که کاربران تلفن‌های همراه از کیت‌های «هندز فری» استفاده کنند.
آژانس فرانسوی Anses هم در گزارش سال ۲۰۱۶ میلادی خود اعلام کرد که احتمالا امواج تلفن‌های همراه ، تبلت‌ها یا اسباب بازی‌های مجهز به فناوری‌های مشابه، می‌توانند بر عملکرد مغز کودکان بویژه بخش حافظه مغز تاثیر بگذارند. این آژانس بر همین اساس توصیه کرد که زمان قرار گرفتن در معرض این امواج محدود شود.
اثرات بیولوژیکی امواج رادیویی
بنا بر گزارش سازمان جهانی بهداشت، اصلی‌ترین اثر بیولوژیکی قرار گرفتن در میدان‌های الکترومغناطیسیِ امواج رادیویی، تاثیرات ماهیت گرمایی آن است. یعنی همان چیزی که منطق فعالیت مایکرو ویوهاست و می‌تواند بطور مثال بر خواب یا فشار خون افراد تاثیر بگذارد.
نکته این است که آیا تجمع این آثار بیولوژیک آن هم بیش از توان انطباقی بدن انسان، می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامتی او داشته باشد یا خیر؟ این موضوع همچنان در حال بررسی است و انتظار می‌رود آژانس Anses بتواند در اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی پاسخ آن را بیابد.
با این حال اولیویه مرکل به این موضوع اشاره دارد که در امواج رادیویی بالاتر از ۱۰ گیگاهرتز، امکان نفوذ انرژی الکترومغناطیسی به بدن انسان سخت‌تر است و این نوع انرژی عمدتا در سطح پوست متمرکز می‌شود. البته همین موضوع نیز نگرانی‌های دیگری را درباره آثار متفاوت این امواج بر سلامت انسان مطرح می‌کند.
او همچنین به گزارشی در سال ۲۰۱۲ میلادی درباره خطرات دستگاههای اسکنر فعال در فرودگاهها بر بدن انسان اشاره می‌کند که نشان داد این اسکنرها که با امواج میلی‌متری کار می‌کنند، خطری برای سلامت انسان‌ها ندارند.
با این وجود پژوهشگران اذعان دارند که با رواج استفاده از «نسل پنجم شبکه تلفن همراه» میزان مواجۀ مردم با یک نوع خاص از امواج، بطور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
نگرانی از تاثیرات اجتماعی 5G
فرای موضوع تاثیرات امواج‌ها، سازمان‌های بین‌المللی فعال در امور بهداشت و سلامت انسان‌ها از این موضوع نیز گرانند که 5G ما را به دنیایی خارج از کنترل سوق دهد. یعنی به سمت جامعه‌ای که در آن همه چیز خیلی سریع پیش می‌رود، مردمی که بیش از همیشه به یکدیگر متصل هستند و چشمانی که بیش از هر زمانی بر صفحه‌های نمایش میخکوب می‌شوند.
بررسی این موضوع نیز در دستور کار متخصصان آژانس Anses قرار دارد و آنها امیدوارند نتایج تحقیقات در این باره را دست‌کم تا دو سال دیگر منتشر کنند. آنها در چهارچوب این تحقیق علاوه بر بررسی اثرات 5G بر جامعه، اثرات حضور در دنیای دیجیتال بر سلامت انسان به معنای گسترده کلمه یعنی تندرستی، سلامت روان، وضعیتی چاقی و غیره را خواهند سنجید.
