گوگل طی یک سال گذشته، دو دعوی بزرگ ضدانحصار را باخته و اکنون با فشارهای فزاینده‌ای از سوی دادگاه‌ها و قانون‌گذاران مواجه است. در حالی که کسب‌وکار اصلی آن یعنی موتور جستجو تحت تهدید قرار گرفته و ارزش سهام آن با افت مواجه شده، گزینه‌ای پیش روی این غول فناوری قرار دارد: آیا باید منتظر حکم دادگاه بماند یا خودش پیش‌قدم شود و ساختار خود را تغییر دهد؟
استراتژی احتمالی: پیش‌دستی در تجزیه
خودت را پیش از آنکه مجبور شوی، تکه‌تکه کن
تحلیل‌گر فناوری، «گیل لوریا» از شرکت سرمایه‌گذاری D.A. Davidson & Co. در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز عنوان می‌کند که گوگل می‌تواند با تجزیه داوطلبانه خود به شرکت‌های مستقل، هم ارزش کلی خود را افزایش دهد، هم از فشارهای سیاسی فرار کند. این حرکتی کلاسیک در سیلیکون ولی خواهد بود: پیش از آنکه توسط دادگاه‌ها تجزیه شوی، خودت این کار را انجام بده.
یک حرکت محبوب در فضای سیاسی فعلی
در دورانی که شرکت‌های بزرگ فناوری با سوء‌ظن عمومی مواجه‌اند، این اقدام می‌تواند تحسین از طیف گسترده‌ای از بازیگران سیاسی را به‌دنبال داشته باشد. گوگل که زمانی شعار «بد نباش» را یدک می‌کشید، ممکن است با چنین حرکت «رهایی‌بخشی»، دوباره وجهه‌ای مثبت به‌دست آورد.
خواسته‌های وزارت دادگستری ایالات متحده
فروش بخش‌هایی از گوگل
وزارت دادگستری خواستار آن است که گوگل برای رفع نگرانی‌های انحصاری، مرورگر Chrome، شبکه تبلیغاتی‌اش و شاید حتی سیستم‌عامل Android را واگذار کند. اما لوریا پیشنهاد بلندپروازانه‌تری دارد: تبدیل گوگل به یک هلدینگ واقعی.
گوگل: یک هلدینگ با برندهای متنوع
خدمات متعدد، ساختاری پراکنده
لوریا در گزارش تحلیلی خود که در ۱۲ می منتشر شد، گوگل را یک هلدینگ نامید؛ اما نه به‌عنوان ستایش، بلکه به‌عنوان نقد. گوگل اکنون شامل مجموعه‌ای از خدمات و محصولات مستقل است: سرویس تاکسی خودران Waymo، پلتفرم ویدیویی YouTube، فضای ذخیره‌سازی ابری، موتور جستجو و شبکه تبلیغاتی.
وابستگی نگران‌کننده به درآمد جستجو
کاهش سهم جستجو در سودآوری
ارزش بازار ۲ تریلیون دلاری گوگل عمدتاً بر پایه تبلیغات جستجو استوار است که بیش از نیمی از درآمد آن را تشکیل می‌دهد. اما با گسترش هوش مصنوعی و پاسخ‌گویی مستقیم آن به پرسش‌ها، این منبع درآمدی در معرض خطر قرار گرفته است. در آوریل گذشته، میزان جستجوهای انجام‌شده با گوگل در مرورگر Safari اپل برای نخستین بار کاهش یافت. افت بیش از ۹ درصدی سهام گوگل در سال جاری نیز به همین علت است.
پتانسیل نهفته در بخش‌های دیگر گوگل
Waymo و YouTube؛ ستاره‌هایی نادیده گرفته‌شده
لوریا معتقد است اگر Waymo به‌عنوان یک شرکت مستقل وارد بورس می‌شد، ممکن بود به ارزش‌گذاری‌هایی مشابه تسلا نزدیک شود؛ حتی در حالی که هدف تسلا برای تاکسی‌های خودران هنوز در مرحله ایده‌پردازی است. همین مسئله در مورد YouTube نیز صادق است، مخصوصاً در مقایسه با شرکت‌هایی مانند Netflix که در بورس درخشش خاصی دارند.
تخمین شگفت‌انگیز: ارزش واقعی گوگل
گوگل تجزیه‌شده، ارزشمندتر است
لوریا محاسبه کرده که اگر تمام بخش‌های گوگل به‌طور مستقل فعالیت کنند، مجموع ارزش آن‌ها می‌تواند به ۳٫۷ تریلیون دلار برسد؛ تقریباً دو برابر ارزش فعلی شرکت. به‌زعم او، سرمایه‌گذاران دیگر به دنبال جداسازی‌های جزیی نیستند، بلکه خواهان یک تجزیه گسترده و کامل‌اند.
-
- Sarah Mazzetti/New York Times
بازگشت به ریشه‌ها: فضای باز برای نوآوری
فرصتی برای مهندسان
لوریا می‌گوید اگر مهندسان گوگل آزاد شوند، می‌توانند پروژه‌هایی نظیر موتور جستجوی ابتدایی گوگل را خلق کنند که ۲۵ سال پیش همه را شگفت‌زده کرد. هرچند احتمال عملی شدن این پیشنهاد را کمتر از ۱۰ درصد می‌داند، اما تأکید می‌کند که این احتمال هر روز بیشتر می‌شود.
مبارزات قانونی گوگل ادامه دارد
دادگاه‌ها و روند فرسایشی
این تحلیل در زمانی منتشر شد که گوگل در حال دفاع از خود در دادگاهی در واشنگتن بود. این شرکت تلاش داشت قاضی را قانع کند که به دلیل نقض قوانین ضدانحصار در حوزه جستجوی آنلاین، جریمه‌ای سبک در نظر گرفته شود. احتمال می‌رود رأی نهایی تا تابستان صادر شود، اما گوگل اعلام کرده در صورت شکست، آن را به دادگاه تجدیدنظر خواهد برد.
پرونده دوم: انحصار در تبلیغات دیجیتال
دعوی تازه در آوریل
گوگل در ماه آوریل، در پرونده‌ای دیگر مربوط به سلطه بر فناوری تبلیغات نیز شکست خورد. جلسات مربوط به تعیین مجازات برای این پرونده قرار است اواخر سال برگزار شود و گوگل باز هم قصد دارد این پرونده را به مرحله تجدیدنظر ببرد.
افزایش تمایل به تجزیه
سرمایه‌گذاران به دنبال شفاف‌سازی
برخی دیگر از مدیران دارایی نیز با لوریا هم‌عقیده‌اند. «جین مانستر» از شرکت Deepwater Asset Management می‌گوید که تجزیه شرکت‌ها معمولاً در عمل شکست می‌خورد، اما در مورد گوگل می‌تواند یک استثنا باشد و ارزش واقعی را آشکار کند.
نمونه تاریخی: AT&T در دهه ۱۹۸۰
درس‌هایی از گذشته
در دهه ۱۹۸۰، شرکت مخابراتی AT&T پس از سال‌ها کشمکش با وزارت دادگستری آمریکا، داوطلبانه خود را تجزیه کرد. این شرکت بخش خدمات بین‌شهری را حفظ کرد، اما از هفت شرکت منطقه‌ای محلی دست کشید. نتیجه این تصمیم، افزایش رقابت طی دست‌کم یک دهه بود.
استدلال مخالفان: اندازه اهمیت دارد
گوگل باید بزرگ بماند؟
«آدام کوواچویچ»، مدیرعامل گروه تجاری Progress Chamber که توسط شرکت‌های فناوری تأمین مالی می‌شود، معتقد است گوگل باید همچنان بزرگ باقی بماند تا بتواند در رقابت با غول‌هایی مثل اپل، متا و آمازون موفق عمل کند. او می‌گوید فقط شرکت‌هایی در این ابعاد می‌توانند فرصت‌هایی مثل هوش مصنوعی را به‌طور کامل بهره‌برداری کنند.
مانع نهایی: ساختار مالکیت غیرمعمول
نقش کلیدی بنیان‌گذاران
گوگل ساختار سهامی متفاوتی دارد که اعمال تغییرات عمده را بدون موافقت بنیان‌گذارانش یعنی لری پیج و سرگئی برین دشوار می‌سازد. این دو به‌شدت به ساختاری که خلق کرده‌اند دلبسته‌اند. با این حال، کوواچویچ تأکید دارد که هیچ‌وقت نباید گفت «هرگز». به گفته او، لری و سرگئی اهل تصمیمات جسورانه و غیرمنتظره‌اند و ممکن است روزی به این نتیجه برسند که تجزیه، بهترین تصمیم برای آینده شرکت است.
جمع‌بندی
تجزیه داوطلبانه: تهدید یا فرصت؟
در حالی که گوگل تحت فشار قانونی و اقتصادی بی‌سابقه‌ای قرار دارد، تجزیه داوطلبانه می‌تواند به جای تهدید، یک فرصت باشد. این اقدام می‌تواند ارزش پنهان بخش‌های مختلف شرکت را آشکار کند، نوآوری را احیا کند و چهره عمومی گوگل را در عصر تردیدهای ضدانحصاری ترمیم نماید.
