در پدیده‌ای بی‌سابقه، یک صاعقه عظیم موسوم به «مگافلش» به طول باورنکردنی ۸۲۹ کیلومتر (۵۱۵ مایل) از مرکز ایالات متحده عبور کرد. این رویداد که به‌تازگی مورد تحلیل علمی قرار گرفته، اکنون به عنوان طولانی‌ترین صاعقه ثبت‌شده در تاریخ شناخته می‌شود.
این صاعقه خارق‌العاده، در آسمان پنج ایالت مختلف آمریکا امتداد یافت و رکورد جهانی جدیدی را در کتاب‌های علمی به ثبت رساند.
مگافلش چیست و چگونه رخ می‌دهد؟
دانشمندان اصطلاح megaflash را برای صاعقه‌هایی به کار می‌برند که طول آن‌ها بیش از ۱۰۰ کیلومتر باشد. اما این صاعقه فراتر از هر انتظار بود و چندین برابر بیشتر از حداقل تعریف علمی خود امتداد یافت.
این پدیده درون یک سامانه همرفتی میان‌مقیاس (Mesoscale Convective System) رخ داد؛ نوعی ابر طوفانی عظیم که می‌تواند چندین ایالت را بپوشاند. در چنین سامانه‌هایی، ابرهای باردار الکتریکی گسترده می‌شوند و امکان حرکت بارهای الکتریکی در مسافت‌های عظیم را فراهم می‌کنند.
تحقیقات پشت رکورد جهانی
رهبری این مطالعه را مایکل جی. پیترسون از مؤسسه فناوری جورجیا (GTRI) بر عهده داشت. او و تیمش با بررسی داده‌های ماهواره‌ای، نشان دادند که این صاعقه به‌صورت پیوسته بخش‌های دوردست ابرها را در دشت‌های مرکزی آمریکا به هم متصل کرده است.
- اندازه‌گیری طول صاعقه با روش‌های ژئودزیکی دقیق انجام شد.
- از داده‌های انرژی و مراکز وزنی نوری ماهواره‌ها استفاده شد.
- روش‌های آماری جدید از شمارش اشتباه صاعقه‌های هم‌پوشان جلوگیری کردند.
به گفته پژوهشگران، این روش باعث شد استانداردهای اندازه‌گیری صاعقه در طول زمان قابل مقایسه بمانند.
تفاوت مگافلش با صاعقه‌های معمولی
در بیشتر موارد، مگافلش‌ها در بخش‌های بارانی و گسترده پشت جبهه فعال طوفان شکل می‌گیرند. در آن نواحی، لایه‌های وسیع بار الکتریکی در ابر وجود دارد که مسیر حرکت صاعقه را برای صدها کیلومتر فراهم می‌کند.
جالب است که ظاهر این پدیده معمولاً آرام و بی‌صدا به نظر می‌رسد، زیرا در زمانی رخ می‌دهد که بخش اصلی طوفان عبور کرده اما نواحی بارانی هنوز باقی مانده‌اند.
نقش ماهواره‌ها در ثبت این صاعقه غول‌آسا
ابزار Geostationary Lightning Mapper (GLM) که روی ماهواره GOES-16 نصب شده، توانست این صاعقه را از فضا رصد کند. این ماهواره کل نیمکره زمین را به‌صورت پیوسته زیر نظر دارد، قابلیتی که برای ثبت چنین رویدادهای نادری حیاتی است.
دانشمندان بعدتر داده‌ها را با الگوریتم‌های جدید بازپردازش کردند. نتیجه شگفت‌انگیز بود: تمام آنچه قبلاً چندین صاعقه مجزا تصور می‌شد، در واقع یک تخلیه الکتریکی واحد و پیوسته بود.
بهبود الگوریتم‌ها توانست «رکوردها را تغییر دهد» و نشان داد چگونه پیشرفت فناوری، درک ما از پدیده‌های طبیعی را متحول می‌کند.
برخلاف شبکه‌های زمینی که ممکن است صاعقه‌های بسیار بلند را از دست بدهند، دید وسیع ماهواره‌ای تمام مسیر مگافلش را آشکار می‌کند.
چرا دشت‌های آمریکا میزبان مگافلش‌ها هستند؟
طوفان‌های بزرگ در دشت‌های مرکزی آمریکا معمولاً در امتداد جبهه‌های هوای سرد شکل می‌گیرند و سپس در نواحی وسیع بارانی گسترش می‌یابند. در این مناطق، لایه‌های بار الکتریکی افقی ایجاد می‌شوند که به رشد جانبی صاعقه‌ها کمک می‌کند.
در واقع، این صاعقه‌ها بلندترند نه پرصدا‌تر. مگافلش‌ها با طول بی‌نظیر خود شناخته می‌شوند، نه شدت صدا.
درک این تفاوت برای پیش‌بینی و ایمنی جوی اهمیت دارد، زیرا نشان می‌دهد که خطر صاعقه می‌تواند بسیار دورتر از هسته فعال طوفان ادامه یابد.
اهمیت علمی و زیست‌محیطی این رکورد
صاعقه تنها یک نمایش بصری نیست؛ بلکه بخشی از مدار الکتریکی جهانی زمین است که بین سطح زمین و لایه‌های بالایی جو جریان دارد. هر مگافلش به دانشمندان کمک می‌کند تا نحوه کار این مدار عظیم را در مقیاس‌هایی که قبلاً قابل مشاهده نبودند، بهتر درک کنند.
افزون بر این، صاعقه‌های بسیار بزرگ می‌توانند در شیمی جو زمین نیز نقش داشته باشند، زیرا باعث تولید اکسیدهای نیتروژن می‌شوند؛ گازهایی که بر تعادل اوزون و اقلیم تأثیر می‌گذارند.
گرچه هر صاعقه سهم اندکی دارد، اما قدرت و اندازه مگافلش‌ها به مدل‌سازی دقیق‌تر اثرات طوفان‌ها در شبیه‌سازی‌های اقلیمی کمک می‌کند.
نکات ایمنی هنگام بروز مگافلش
بر اساس نتایج پژوهش، فاصله زیاد از باران یا مرکز طوفان، ایمنی را تضمین نمی‌کند. مگافلش‌ها می‌توانند از فواصل بسیار دور نیز اصابت کنند.
به گفته دکتر پیترسون، «یک صاعقه می‌تواند جان افراد زیادی را هم‌زمان تهدید کند.» توصیه او ساده و کاربردی است:
- به‌محض مشاهده صاعقه یا دریافت هشدار، به ساختمان‌های ایمن پناه ببرید.
- در صورت نبود پناهگاه، خودروهای فلزی با سقف بسته می‌توانند گزینه‌ای موقت باشند.
با پیشرفت فناوری‌های رصدی، انتظار می‌رود در آینده صاعقه‌های طولانی‌تری نیز شناسایی شوند. این یافته‌ها به بهبود سامانه‌های هشداردهنده و افزایش آگاهی عمومی کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری: آسمانی که هنوز شگفتی می‌آفریند
رکورد تازه مگافلش نه‌تنها نشان‌دهنده عظمت نیروهای طبیعی است، بلکه بازتابی از پیشرفت‌های فناوری در رصد ماهواره‌ای و تحلیل داده‌های جوی است. از این پس، هر بار که صاعقه‌ای در آسمان می‌درخشد، شاید در دل خود رکوردی تازه پنهان داشته باشد.
اگر این مقاله برایتان جالب بود، آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید یا در بخش نظرات بنویسید شما تا به‌حال شاهد چه پدیده‌های آسمانی شگفت‌انگیزی بوده‌اید؟
