مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا، کشف قابل‌توجهی انجام داده است: بزرگ‌ترین ترکیبات آلی که تاکنون در سیاره سرخ شناسایی شده‌اند.
این مولکول‌ها در سال ۲۰۱۳ از نمونه‌ای سنگی حفاری‌شده به دست آمدند و دیدگاه‌های جدیدی درباره توان بالقوه مریخ برای پشتیبانی از حیات ارائه می‌دهند.
یافته‌های جدید نشان می‌دهند که مریخ ممکن است واکنش‌های شیمیایی پیش‌زیستی پیچیده‌تری از آنچه پیش‌تر تصور می‌شد، داشته باشد.
مولکول‌های آلی شناسایی‌شده در مریخ
درون آزمایشگاه کوچک SAM که روی کنجکاوی قرار دارد، دانشمندان موفق به شناسایی سه مولکول آلی شدند:
- دکان (Decane)
- آندکان (Undecane)
- دودکان (Dodecane)
این ترکیبات به ترتیب دارای ۱۰، ۱۱ و ۱۲ اتم کربن هستند و پژوهشگران معتقدند که آن‌ها باقی‌مانده اسیدهای چرب هستند.
نقش اسیدهای چرب در حیات
اسیدهای چرب یکی از اجزای اساسی حیات روی زمین محسوب می‌شوند. آن‌ها به همراه پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و اسیدهای نوکلئیک، نقش مهمی در شکل‌گیری و پایداری موجودات زنده ایفا می‌کنند.
یکی از وظایف اصلی اسیدهای چرب، ایجاد غشای سلولی است. آن‌ها در کنار مولکول‌های دیگر فسفولیپیدها را تشکیل می‌دهند که مانند یک لایه محافظ انعطاف‌پذیر، از سلول‌ها محافظت می‌کنند.
بدون اسیدهای چرب، سلول‌ها فاقد ساختار و محافظت مناسب خواهند بود و حیات – آن‌گونه که می‌شناسیم – امکان‌پذیر نخواهد بود.
نمونه‌برداری از مریخ؛ کشف غیرمنتظره
در ۱۹ می ۲۰۱۳، مریخ‌نورد کنجکاوی از صخره‌ای به نام “کامبرلند” (Cumberland) در دهانه گِیل (Gale Crater) نمونه‌برداری کرد.
در آن زمان، دانشمندان بر این باور بودند که این منطقه شباهت زیادی به بستر یک دریاچه باستانی دارد که این فرضیه درست از آب درآمد.
تحلیل‌های انجام‌شده روی نمونه نشان داد که این صخره حاوی مقادیر زیادی رس، گوگرد و نیترات است؛ موادی که به حفظ ترکیبات آلی کمک می‌کنند.
علاوه بر این، مقداری متان با امضای کربنی یافت شد که روی زمین معمولاً نشانه وجود حیات است.
آیا این ترکیبات نشانه‌ای از حیات گذشته هستند؟
یکی از نکات جالب‌توجه این است که اسیدهای چرب شناسایی‌شده در مریخ، طولانی‌تر از ترکیباتی هستند که معمولاً در فرایندهای زمین‌شناسی ایجاد می‌شوند.
فرآیندهای غیرزیستی معمولاً زنجیره‌های کربنی کوتاه‌تر از ۱۲ اتم تولید می‌کنند، اما ترکیبات کشف‌شده در نمونه کامبرلند بین ۱۱ تا ۱۳ اتم کربن دارند.
این یافته‌ها می‌توانند نشان‌دهنده یک فرایند شیمیایی منحصر به فرد یا حتی شواهدی از حیات گذشته باشند. البته، ابزارهای SAM قادر به تشخیص زنجیره‌های کربنی بلندتر نیستند، بنابراین هنوز نمی‌توان به نتیجه قطعی رسید.
اهمیت این کشف برای آینده مأموریت‌های مریخ
این پژوهش نشان می‌دهد که مولکول‌های آلی می‌توانند در برابر شرایط سخت مریخ، از جمله تابش‌های کیهانی و فرآیندهای اکسیداسیون، مقاوم بمانند.
نمونه‌برداری از کامبرلند، امید دانشمندان را برای کشف ترکیبات زیستی در مریخ بیشتر کرده است. اما ابزارهای مریخ‌نورد کنجکاوی محدودیت‌هایی دارند و نمی‌توانند ترکیبات پیچیده‌تر را به‌طور دقیق تحلیل کنند.
به همین دلیل، دانشمندان مشتاق‌اند تا نمونه‌های مریخی را به زمین بازگردانند تا بررسی‌های پیشرفته‌تری انجام دهند.
“ما آماده‌ایم تا گام بعدی را برداریم و نمونه‌های مریخ را به زمین بیاوریم تا یک‌بار برای همیشه به این پرسش پاسخ دهیم: آیا در مریخ حیات وجود داشته است؟” – دانیل گلاوین، دانشمند ارشد ناسا.
ادامه کاوش برای یافتن نشانه‌های حیات
مریخ‌نورد کنجکاوی همچنان به کاوش در دهانه گیل ادامه می‌دهد و هر نمونه‌ای که بررسی می‌شود، قطعه‌ای از پازل بزرگ تاریخ مریخ را آشکار می‌کند.
این مأموریت یکی از مهم‌ترین تلاش‌ها برای پاسخ به یکی از قدیمی‌ترین و عمیق‌ترین پرسش‌های بشریت است:
“آیا حیات هرگز در مریخ وجود داشته است؟ و اگر چنین بوده، چه نشانه‌هایی از آن در سطح این سیاره باقی مانده است؟”
