مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که جنگل‌زدایی در مناطق گرمسیری، نه‌تنها یک مسئله زیست‌محیطی بلکه یک بحران جدی برای سلامت انسان‌هاست. این تحقیق نشان می‌دهد که هر ساله بیش از ۲۸,۳۳۰ نفر در آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی، آفریقا و جنوب‌شرقی آسیا بر اثر گرمای ناشی از نابودی جنگل‌ها جان خود را از دست می‌دهند.
افزایش مرگ‌ومیر ناشی از گرمای جنگل‌زدایی
براساس مطالعه‌ای که توسط دانشگاه لیدز در بریتانیا انجام شده، بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰، حدود ۳۴۵ میلیون نفر در مناطق گرمسیری در معرض دماهای بالاتر ناشی از جنگل‌زدایی قرار گرفته‌اند.
این پژوهش به رهبری دکتر کارلی ردینگتون و پروفسور دومینیک اسپراکلن، با همکاری محققان برزیل و غنا انجام شده است.
به گفته محققان:
«جنگل‌زدایی تنها یک موضوع اقلیمی یا تنوع زیستی نیست؛ بلکه یک بحران انسانی است که مستقیماً بر سلامت میلیون‌ها نفر تأثیر می‌گذارد.»
چگونه جنگل‌زدایی گرما را افزایش می‌دهد؟
تعریف جنگل‌زدایی
جنگل‌زدایی به معنای حذف دائمی پوشش درختان در یک منطقه است. در این مطالعه، محققان مناطقی که درختان آن‌ها از بین رفته را شناسایی و سپس افزایش دمای سطح زمین را در همان مناطق اندازه‌گیری کردند.
آن‌ها این مناطق را با نقاطی که درختان خود را حفظ کرده بودند، مقایسه کردند و دریافتند که رابطه مستقیمی بین از دست رفتن درختان و افزایش دما وجود دارد.
آمار کلیدی
- افزایش میانگین دما در مناطق جنگل‌زدایی‌شده: ۰.۸۱ درجه فارنهایت
- مرگ‌ومیر سالانه ناشی از گرما: ۲۸,۳۳۰ نفر
- بیشترین آمار مرگ‌ومیر در جنوب‌شرقی آسیا به دلیل جمعیت بیشتر و آسیب‌پذیری بالاتر
نقش خنک‌کنندگی درختان
درختان از طریق فرآیندی به نام تبخیر-تعرق (Evapotranspiration) گرما را از محیط می‌گیرند و با ایجاد سایه، از گرم‌شدن سطح زمین جلوگیری می‌کنند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که از بین رفتن درختان موجب می‌شود:
- افزایش دمای هوا در مناطق اطراف
- نوسانات شدید دمایی در طول روز
- افزایش فشار گرمایی بر جمعیت‌های محلی
مناطق جنوب‌شرقی آسیا که بخش‌های وسیعی از جنگل خود را از دست داده‌اند، بالاترین نرخ مرگ‌ومیر مرتبط با گرما را تجربه می‌کنند.
مطالعه موردی: اندونزی
در منطقه بِراو (Berau) اندونزی، مطالعه‌ای بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۸ نشان داد:
- جنگل‌زدایی باعث افزایش ۱.۵۵ درجه فارنهایت در میانگین دمای محلی شده است.
- در سال ۲۰۱۸، حدود ۷.۳٪ تا ۸.۵٪ از کل مرگ‌ومیرها در این منطقه، ناشی از ترکیب جنگل‌زدایی و تغییرات اقلیمی بوده است.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که بیش از یک‌سوم مرگ‌ومیرهای مرتبط با گرما در این مناطق، مستقیماً ناشی از حذف جنگل‌ها است.
اثر بر کار و معیشت مردم
گرمای ناشی از جنگل‌زدایی تنها باعث مرگ نمی‌شود؛ بلکه بر بهره‌وری نیروی کار، به‌ویژه در مشاغل فضای باز مانند کشاورزی و ساخت‌وساز نیز تأثیر می‌گذارد.
طبق تحقیقات مستقل، جنگل‌زدایی موجب شده است:
- کاهش زمان امن برای کار در فضای باز برای ۲.۸ میلیون کارگر در مناطق گرمسیری
- افزایش خطر بیماری‌های ناشی از گرما
- کاهش درآمد خانوارها به دلیل کم‌شدن ساعت کار
اثرات محلی و جهانی جنگل‌زدایی
تأثیرات محلی
برخلاف تصور رایج که جنگل‌ها فقط به‌عنوان ذخیره‌گاه کربن شناخته می‌شوند، این مطالعه نشان می‌دهد که درختان خدمات خنک‌کنندگی فوری و محلی برای جوامع اطراف خود فراهم می‌کنند.
تأثیرات جهانی
طبق یک مطالعه جهانی، بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ حدود ۵.۰۸ میلیون مرگ سالانه با دماهای نامناسب در ارتباط بوده است. از بین رفتن جنگل‌ها، این خطر را در مناطقی که جزو داغ‌ترین و مرطوب‌ترین نقاط زمین هستند، تشدید می‌کند.
راهکارهای کاهش بحران
۱. توقف جنگل‌زدایی
حفظ پوشش جنگلی می‌تواند در کوتاه‌مدت، استرس گرمایی را در مناطق محلی کاهش دهد.
۲. ایجاد زیرساخت‌های محافظتی
- ساخت سایه‌بان‌ها در مناطق عمومی
- دسترسی به آب آشامیدنی کافی
- اختصاص زمان استراحت برای کارگران
- ایجاد سیستم‌های هشدار زودهنگام در برابر گرمای شدید
۳. استفاده از فناوری‌های خنک‌کننده پایدار
دسترسی به تجهیزات خنک‌کننده مؤثر می‌تواند سلامت جمعیت‌های آسیب‌پذیر را حفظ کند، بدون اینکه باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای شود.
نتیجه‌گیری
جنگل‌زدایی فقط یک بحران زیست‌محیطی نیست؛ بلکه یک تهدید مستقیم برای سلامت انسان‌ها، اقتصاد و آینده سیاره محسوب می‌شود.
این مطالعه، که در ژورنال Nature Climate Change منتشر شده است، هشدار می‌دهد که اگر اقدامی فوری برای توقف جنگل‌زدایی انجام نشود، میلیون‌ها نفر در معرض گرمای مرگبار قرار خواهند گرفت.
