پروانه‌های شهریار مدت‌ها نماد تحول و استقامت بوده‌اند. مهاجرت ظریف اما مصمم آن‌ها در سراسر آمریکای شمالی دانشمندان و علاقه‌مندان به طبیعت را مجذوب خود کرده است.
هر ساله، این حشرات بال‌نارنجی و مشکی در سفری شگفت‌انگیز هزاران مایل را طی می‌کنند تا به مناطق زمستانی خود برسند. با این حال، یافته‌های اخیر تصویری نگران‌کننده ارائه می‌دهند.
تعداد پروانه‌های شهریار در غرب ایالات متحده به دومین میزان کمترین سطح خود در نزدیک به ۳۰ سال گذشته رسیده است. ترکیبی از تخریب زیستگاه، قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها و تغییرات آب‌وهوایی بقای این گونه نمادین را تهدید می‌کند.
فعالان محیط‌زیست و پژوهشگران در تلاشند تا دلایل این کاهش شدید را شناسایی کرده و راهکارهایی برای محافظت از این گرده‌افشان‌های ارزشمند بیابند.
بررسی جمعیت پروانه‌های شهریار
دهه‌هاست که دانشمندان تعداد پروانه‌های شهریار را رصد می‌کنند تا تغییرات جمعیتی آن‌ها را دنبال کنند. پروانه‌های شهریار ساکن شرق ایالات متحده به سمت مکزیک مهاجرت کرده و هر سال توسط محققان صندوق جهانی طبیعت (WWF) شمارش می‌شوند.
اما پروانه‌های شهریار ساکن غرب رشته‌کوه راکی مسیر متفاوتی را دنبال کرده و در امتداد سواحل کالیفرنیا زمستان‌گذرانی می‌کنند.
از سال ۱۹۹۷، انجمن حفاظتی زرسیس (Xerces Society) به‌طور سالانه جمعیت این پروانه‌ها را سرشماری کرده است. این بررسی‌ها مناطق مختلفی ازجمله سواحل کالیفرنیا، شمال باخا کالیفرنیا و بخش‌های داخلی کالیفرنیا و آریزونا را در بر می‌گیرد.
در سال ۱۹۹۷، پژوهشگران بیشترین جمعیت ثبت‌شده را گزارش کردند – مجموعاً ۱.۲ میلیون پروانه. اما این تعداد در سال‌های بعدی به‌شدت کاهش یافت و در سال ۲۰۲۰ به پایین‌ترین میزان یعنی تنها ۱,۹۰۱ پروانه رسید.
علیرغم افزایش کوتاه‌مدت در سال‌های اخیر، نتایج جدید سرشماری بسیار نگران‌کننده هستند. در سال ۲۰۲۴، تنها ۹,۱۱۹ پروانه شمارش شدند – یعنی ۹۶ درصد کاهش نسبت به ۲۳۳,۳۹۴ پروانه ثبت‌شده در سال ۲۰۲۳. این دومین کمترین شمار ثبت‌شده از زمان آغاز این بررسی‌ها است.
کاهش جمعیت در زیستگاه‌های زمستانی کلیدی
یکی از چشمگیرترین کاهش‌ها در یک زیستگاه زمستانی کلیدی متعلق به سازمان حفاظت از طبیعت (The Nature Conservancy) در سانتا باربارا مشاهده شد.
این منطقه در زمستان گذشته ۳۳,۲۰۰ پروانه شهریار را میزبانی می‌کرد، اما در سال ۲۰۲۴ این تعداد به تنها ۱۹۸ عدد کاهش یافت. چنین افت شدیدی نگرانی‌ها درباره ثبات آینده جمعیت پروانه‌های شهریار را افزایش داده است.
درحالی‌که دلایل این کاهش ناگهانی به‌طور کامل مشخص نیست، کارشناسان به چند عامل کلیدی اشاره می‌کنند. از بین رفتن گیاه ابریشمک (milkweed) – گیاه میزبان اصلی لاروهای پروانه شهریار – یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است.
زیستگاه این گیاه به دلیل گسترش کشاورزی، توسعه شهری و خشکسالی‌های طولانی‌مدت به‌شدت کاهش یافته است. علاوه بر این، آفت‌کش‌ها نیز نقش مهمی دارند، زیرا باعث آلودگی ابریشمک و مسمومیت لاروها قبل از تبدیل شدن به پروانه‌های بالغ می‌شوند.
تأثیر گرمای شدید بر پروانه‌های شهریار
شرایط آب‌وهوایی نیز تأثیر زیادی بر جمعیت این پروانه‌ها دارد. درحالی‌که تخریب زیستگاه و مواجهه با آفت‌کش‌ها تهدیدات همیشگی هستند، موج‌های شدید گرما ممکن است در کاهش امسال نقشی اساسی داشته باشند.
اما پلتون، زیست‌شناس متخصص گونه‌های در معرض خطر در انجمن زرسیس، می‌گوید پروانه‌های شهریار در دمای ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۷.۷ درجه سانتی‌گراد) دچار مشکل می‌شوند و قرار گرفتن طولانی در دمای بالاتر از ۱۰۸ درجه فارنهایت (۴۲.۲ درجه سانتی‌گراد) می‌تواند مرگبار باشد.
“جمعیت پروانه‌های شهریار از قبل کوچک بوده است.” پلتون افزود: “گرمای سه‌رقمی در ایالت‌های غربی سال گذشته ممکن است باعث کاهش زادآوری شده باشد.”
تابستان ۲۰۲۳ موج‌های گرمای متعددی را در غرب ایالات متحده تجربه کرد. در ماه ژوئیه، پالم اسپرینگز رکورد دمای ۱۲۴ درجه فارنهایت (۵۱.۱ درجه سانتی‌گراد) را ثبت کرد.
موج دوم گرمای شدید در اوایل اکتبر شمال کالیفرنیا را تحت تأثیر قرار داد و باعث شد چندین شهر رکوردهای دمایی خود را بشکنند. این شرایط ممکن است میزان موفقیت تولیدمثل را کاهش داده و جمعیت آسیب‌پذیر پروانه‌های شهریار را بیش از پیش تضعیف کرده باشد.
تاریخچه نوسانات شدید جمعیتی
اگرچه کاهش جمعیت در سال ۲۰۲۴ شدید است، اما پروانه‌های شهریار غربی پیش‌تر نیز توانایی خود را در بازیابی نشان داده‌اند. در سال ۲۰۲۰، زمانی که جمعیت به کمترین میزان خود یعنی ۱,۹۰۱ پروانه رسید، بسیاری تصور کردند که این گونه در آستانه انقراض قرار دارد.
اما سال بعد، تعداد آن‌ها به ۲۴۷,۲۴۶ افزایش یافت – جهشی نزدیک به ۱۳,۰۰۰ درصد! روند صعودی در سال ۲۰۲۲ نیز ادامه یافت و شمارش آن سال ۳۳۵,۴۷۹ پروانه را نشان داد.
پلتون می‌گوید: “این خبر بدی است. اما ما شاهد بهبودهای چشمگیری بوده‌ایم. این به این معنا نیست که دیگر پروانه‌های شهریار غربی نخواهیم داشت. امیدوارم این یک زنگ هشدار باشد که یک سال بد می‌تواند آن‌ها را به‌شدت عقب بیندازد.”
نوسانات شدید جمعیتی نشان می‌دهد که پروانه‌های شهریار پتانسیل بازیابی سریع را دارند، البته درصورتی‌که شرایط بهبود یابد. بااین‌حال، فعالان محیط‌زیست هشدار می‌دهند که بدون تلاش‌های پایدار برای محافظت از زیستگاه‌ها و منابع غذایی آن‌ها، بازگشت این جمعیت ممکن است دشوار باشد.
اقدامات فدرال برای حفاظت از پروانه‌های شهریار
در واکنش به این کاهش مداوم، سازمان ماهیگیری و حیات‌وحش ایالات متحده در دسامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد که در حال بررسی امکان اضافه کردن این پروانه‌ها به فهرست گونه‌های در معرض تهدید است.
در صورت تصویب، این وضعیت حمایت‌های قانونی حیاتی را برای این گونه فراهم خواهد کرد. کشتن یا جابه‌جایی پروانه‌های شهریار و یا تخریب زیستگاه‌های آن‌ها طبق قانون فدرال ممنوع خواهد شد.
این طرح همچنین شامل ۴,۳۹۵ هکتار زمین در هفت شهرستان ساحلی کالیفرنیا می‌شود که به‌عنوان مناطق زمستان‌گذرانی کلیدی پروانه‌های شهریار محسوب می‌شوند.
درخواست برای مقررات سختگیرانهتر در مورد آفت‌کش‌ها
علاوه بر از بین رفتن زیستگاه‌ها، آفت‌کش‌ها نیز تهدید بزرگی برای پروانه‌های شهریار و سایر گرده‌افشان‌ها محسوب می‌شوند. در دسامبر ۲۰۲۴، Earthjustice، یک موسسه حقوقی زیست‌محیطی، از آژانس حفاظت از محیط‌زیست آمریکا درخواست کرد که مقررات آفت‌کش‌ها را سختگیرانهتر کند.
سرنوشت پروانه‌های شهریار
آینده پروانه‌های شهریار غربی نامشخص باقی مانده است. تلاش برای احیای زیستگاه‌های ابریشمک، حفاظت از مناطق زمستان‌گذرانی و تنظیم استفاده از آفت‌کش‌های مضر باید ادامه یابد.
در حال حاضر، مشاهده آسمان پر از پروانه‌های شهریار همچنان در خطر است. سال‌های آینده مشخص خواهند کرد که آیا این گرده‌افشان‌های نمادین می‌توانند در برابر فشارهای فزاینده مقاومت کنند یا به خاطره‌ای از جهانی در حال تغییر تبدیل خواهند شد.
