هنگامی که پس از یک خشکسالی طولانی و سخت باران می‌بارد، معمولاً هجوم ناگهانی پشه‌ها رخ می‌دهد که به نظر می‌رسد از هیچ کجا ظاهر شده‌اند.
با وجود دوره‌های خشکسالی طاقت‌فرسا که هفته‌ها طول می‌کشد، پشه‌ها به‌طور شگفت‌آوری زنده می‌مانند و با اولین بارش به‌سرعت بازمی‌گردند. اما این موجودات کوچک چگونه توانایی چنین بازگشتی سریع را دارند؟
یافته‌های جدید درباره پشه‌ها
در یک مطالعه اخیر، دانشمندان دانشگاه سینسیناتی به پاسخ‌های جالبی درباره این پدیده عجیب دست یافته‌اند.
پشه‌ها برای بقا نیش می‌زنند
پشه‌ها حشرات مقاومی هستند که برخی از آن‌ها به بدنامی در انتقال بیماری‌هایی مانند مالاریا به انسان مشهورند.
شاید تصور کنید که جمعیت پشه‌ها در دوران خشکسالی کاهش می‌یابد زیرا منابع آبی خشک می‌شوند، اما واقعیت خلاف این است.
پشه‌ها یک استراتژی خاص برای بقا دارند: رفع تشنگی با خون. آن‌ها برای حفظ آب بدنشان بیشتر نیش می‌زنند.
کریستوفر هولمز، نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «متوجه شده‌ایم که پشه‌ها بیشتر از چیزی که تصور می‌کردیم مردم را نیش می‌زنند، متأسفانه.»
تغییرات اقلیمی نیز این چالش را پیچیده‌تر می‌کند، زیرا زمستان‌های ملایم‌تر به نفع جمعیت پشه‌ها است.
چرخه حیاتی پشه‌ها
معمولاً پشه‌های ماده برای تولید تخم‌ها از خون تغذیه می‌کنند. آن‌ها چهار روز پس از تغذیه تخم‌گذاری کرده و سپس دوباره به دنبال قربانی جدیدی برای خون می‌گردند. اما در دوران خشکسالی، این چرخه تغییر می‌کند.
پشه‌ها به جای انتظار برای تخم‌گذاری، بیشتر تغذیه می‌کنند تا آب بدنشان را تأمین کنند. این رفتار احتمال انتقال بیماری‌هایی مانند دنگی، زیکا یا مالاریا را افزایش می‌دهد. این تکنیک بقا، اگرچه شگفت‌انگیز است، اما نگران‌کننده نیز هست.
تأثیر خشکسالی بر جمعیت پشه‌ها
پژوهشگران دریافته‌اند که برخلاف تصور عموم، خشکسالی باعث کاهش جمعیت پشه‌ها نمی‌شود. در واقع، این شرایط می‌تواند به گسترش بیشتر بیماری‌ها منجر شود.
راز بقای پشه‌ها در دوران خشکسالی
برای بررسی چگونگی بقای پشه‌ها در دوران خشکسالی، تیم پژوهشی پشه‌هایی با تغییرات ژنتیکی را مورد مطالعه قرار دادند. در این پشه‌ها برخی حواس، مانند توانایی تشخیص دی‌اکسید کربن، مختل شده بود.
پشه‌ها از دی‌اکسید کربن برای یافتن قربانیان خود استفاده می‌کنند. پژوهشگران مشاهده کردند که اگر پشه‌ها نتوانند دی‌اکسید کربن را تشخیص دهند، قادر به یافتن میزبان برای نیش زدن نبوده و در نتیجه از خشکسالی جان سالم به در نمی‌برند.
تخم‌های مقاوم در برابر خشکی
سوویک چاکرابورتی، دانشجوی دکتری دانشگاه سینسیناتی، به یک ویژگی شگفت‌انگیز در تخم‌های پشه اشاره کرد:
«پشه آئدس آیجیپتی نسبت به خشک شدن مقاوم است. تخم‌های آن گاهی تا یک سال زنده می‌مانند و به محض برخورد با آب باران فوراً شکافته می‌شوند.»
همچنین پژوهشگران دریافتند که برخی گونه‌های پشه می‌توانند دماهای سرد را تحمل کنند. آن‌ها قبل از زمستان شهد مصرف کرده، چربی‌های زیادی ذخیره می‌کنند و به محض گرم شدن هوا تخم‌گذاری می‌کنند.
بازماندگان باستانی با نیشی کشنده
قدیمی‌ترین پشه‌های شناخته‌شده مربوط به دوره کرتاسه اولیه، حدود ۱۲۵ میلیون سال پیش هستند.
در طول این مدت طولانی، مکانیسم‌های بقای پشه‌ها تکامل یافته تا جایگاه آن‌ها در زنجیره غذایی حفظ شود. آن‌ها غذایی برای موجوداتی مانند ماهی‌ها، پرندگان و خفاش‌ها هستند.
اما بقای آن‌ها برای انسان‌ها هزینه زیادی دارد. هر ساله بیماری‌های منتقل‌شده توسط پشه‌ها بیش از ۷۰۰ هزار قربانی می‌گیرند.
بنوآ، یکی از پژوهشگران، معتقد است که درک زیست‌شناسی پشه‌ها برای شناخت مکانیزم‌های بقای آن‌ها ضروری است.
کاهش تهدید پشه‌ها
پژوهش دانشگاه سینسیناتی بر اهمیت مقابله با بیماری‌های منتقله توسط پشه‌ها در شرایط تغییر اقلیم تأکید می‌کند.
با تطبیق پشه‌ها با شرایط سخت‌تر و گسترش قلمرو آن‌ها به دلیل زمستان‌های ملایم‌تر، استراتژی‌های بهداشتی عمومی نیز باید متناسب با این تغییرات توسعه یابند.
روش‌های جدید کنترل پشه، مانند دافع‌های دوست‌دار محیط‌زیست یا مداخلات ژنتیکی، می‌توانند جمعیت آن‌ها و نرخ انتقال بیماری‌ها را کاهش دهند.
همچنین سیستم‌های پیشرفته پیش‌بینی هجوم پشه‌ها بر اساس الگوهای اقلیمی می‌توانند به جوامع کمک کنند تا قبل از شیوع بیماری‌ها اقدامات پیشگیرانه انجام دهند.
با ادامه تحقیقات، دانشمندان امیدوارند راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای حفاظت از سلامت انسان و درک بهتر مقاومت این حشرات پیدا کنند.
این مطالعه به‌طور کامل در مجله iScience منتشر شده است.
