با گذر زمان، یا حتی به طور ذاتی، برخی برنامه‌ها که در ابتدا کاربردی و ساده بودند، به مرور آن‌قدر با ویژگی‌های اضافی و غیرضروری پر می‌شوند که جذابیت اولیه خود را از دست می‌دهند. این برنامه‌های «سنگین شده» یا به اصطلاح bloated در ویندوز باعث می‌شوند کاربر دلتنگ اپلیکیشن‌های ساده‌تری شود که تعداد قابلیت‌های کمتری دارند اما همان‌ها را بهتر و روان‌تر ارائه می‌دهند.
وقتی از «برنامه‌های سنگین» صحبت می‌کنیم، منظور اپ‌هایی است که در اثر اضافه شدن بیش از حد قابلیت‌ها، تمرکز اصلی خود را از دست داده‌اند. این موضوع با اصطلاح «bloatware ویندوز» متفاوت است؛ bloatware به نرم‌افزارهای از پیش نصب‌شده و غیرضروری روی سیستم اشاره دارد.
۴. Microsoft 365 / Office
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که برنامه‌هایی مثل Word و Excel چه تعداد قابلیت دارند؟ در حالی که این اپلیکیشن‌ها ستون فقرات بسیاری از محیط‌های کاری و خانگی محسوب می‌شوند، اغلب کاربران حتی از نیمی از امکانات آن‌ها هم استفاده نمی‌کنند.
از نوارهای ابزار (Ribbon) گرفته تا منوهای متعدد و حالا ادغام شدن هوش مصنوعی Copilot، همه این‌ها موجب می‌شوند کاربر میان انبوهی از گزینه‌ها سردرگم شود. در حقیقت، بسیاری حتی از قابلیت‌های پایه مثل Styleها یا Section Breakها خبر ندارند.
بخشی از این ویژگی‌ها قدیمی‌اند و همچنان کاربران خاصی به آن‌ها وابسته‌اند، اما واقعیت این است که حجم زیاد قابلیت‌ها و دشواری دسترسی به آن‌ها باعث شده Office در لیست برنامه‌های سنگین شده قرار گیرد.
جایگزین بهتر: Google Docs یا نسخه تحت وب Microsoft 365 گزینه‌های عالی و رایگانی هستند که با حذف شلوغی‌ها، امکانات ضروری را دردسترس‌تر می‌گذارند.
۳. بسته‌های امنیتی (Security Suites)
ابزارهای امنیتی مثل AVG، Avast و Norton در گذشته تنها روی آنتی‌ویروس تمرکز داشتند. اما از وقتی ویندوز به طور پیش‌فرض Microsoft Defender را اضافه کرد، شرکت‌های ثالث برای جلب مشتری شروع کردند به پر کردن محصولات خود با امکانات جانبی بی‌شمار.
اکنون این نرم‌افزارها پر شده‌اند از لایه‌های مختلف اشتراک پولی: VPN، ابزارهای پاک‌سازی، بکاپ ابری، مدیریت رمز عبور، کنترل والدین، محافظت در برابر سرقت هویت و ده‌ها مورد دیگر. مشکل اینجاست که چنین حجم عظیمی از امکانات، منابع سیستم را مصرف می‌کند، به آپدیت‌های مداوم نیاز دارد و بعضی ابزارها حتی نصب اضافه مثل افزونه مرورگر می‌طلبند.
جایگزین بهتر: Microsoft Defender برای محافظت اصلی کافی است. سپس می‌توانید یک VPN معتبر و سبک به طور جداگانه انتخاب کنید. برای مدیریت رمز عبور، Bitwarden یکی از بهترین گزینه‌هاست و حتی نسخه رایگان آن برای اکثر افراد کافی خواهد بود.
۲. ShareX
اگر ShareX را «سنگین» می‌نامیم، به معنای بد بودن آن نیست. برعکس، شاید بهترین ابزار رایگان برای اسکرین‌شات در ویندوز باشد. مشکل اینجاست که قدرت و قابلیت‌های بسیار زیاد آن می‌تواند برای تازه‌کارها یا کسانی که فقط یک ابزار ساده می‌خواهند، گیج‌کننده باشد.
ShareX انواع گزینه‌های گرفتن تصویر و یک ویرایشگر قوی دارد، اما در عین حال فهرستی بلندبالا از ویژگی‌هایی ارائه می‌دهد که اغلب افراد هیچ‌وقت از آن‌ها استفاده نمی‌کنند. از ابزارهای ناشناخته آپلود عکس گرفته تا منوی ابزارهایی مثل ویرایشگر متادیتا یا تست مانیتور، همگی فراتر از نیاز یک اپ اسکرین‌شات ساده‌اند.
جایگزین بهتر: PicPick که امکانات مناسب‌تری دارد و کاربر را سردرگم نمی‌کند. همچنین ابزار داخلی Snipping Tool در ویندوز (Win + Shift + S) برای نیازهای ساده بهترین انتخاب است.
۱. PC Manager
مایکروسافت در سال ۲۰۲۴ PC Manager را معرفی کرد تا به کاربران در بهینه‌سازی سیستم کمک کند. گرچه این ابزار از بسیاری برنامه‌های جانبی شخص ثالث امن‌تر است، اما خودش نیز بیش از حد شلوغ و پر قابلیت طراحی شده است.
از آزادسازی رم گرفته تا اسکن امنیتی، مدیریت پاپ‌آپ‌ها، بررسی شبکه، جستجوی فایل‌های حجیم و تکراری، پاک‌سازی حافظه و حتی بازگرداندن تنظیمات پیش‌فرض ویندوز، همه چیز در یک جا جمع شده است. نتیجه؟ یک اپلیکیشن پر از قابلیت‌های تکراری که بسیاری از آن‌ها پیش‌تر در ابزارهای داخلی ویندوز وجود دارند. همچنین جای تعجب نیست که این برنامه کاربران را تشویق می‌کند تا دوباره Bing را به‌عنوان موتور جست‌وجوی پیش‌فرض انتخاب کنند!
جایگزین بهتر: استفاده مستقیم از ابزارهای داخلی ویندوز مانند Disk Cleanup یا Storage Sense بدون نیاز به بار اضافه.
اشاره افتخاری: Notion
برنامه Notion هم به‌مرور زمان آن‌قدر امکانات اضافه کرده، از تقویم و قالب‌های متنوع گرفته تا ادغام‌های بی‌شمار که در حال تبدیل شدن به یک «اپلیکیشن همه‌کاره» است. و این دقیقاً همان تعریفی است که یک برنامه سنگین دارد.
سخن پایانی
برنامه‌های سنگین لزوماً بد نیستند، اما وقتی تعداد بیش از حدی قابلیت در یک نرم‌افزار جمع شود، نتیجه برعکس خواهد شد. به جای آنکه ابزارها بهتر عمل کنند، پیدا کردن همان ویژگی‌های اصلی سخت‌تر می‌شود. در این شرایط، اپلیکیشن‌های سبک‌تر و هدفمند می‌توانند تجربه کاربری بسیار روان‌تری فراهم کنند.
