یک نظرسنجی جهانی که در ۶۸ کشور انجام شده، نشان داده است که اعتماد عمومی به دانشمندان همچنان بالا است. این مطالعه که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه زوریخ و مؤسسه فناوری زوریخ (ETH Zurich) هدایت شده، بزرگترین تحلیل پس از همه‌گیری درباره اعتماد به علم، انتظارات اجتماعی و اولویت‌های پژوهشی است.
اعتماد به علم همچنان بالا است
این نظرسنجی که پاسخ‌های نزدیک به ۷۲ هزار نفر را بررسی کرده است، تصور رایجی را که اعتماد عمومی به دانشمندان در حال کاهش است، به چالش می‌کشد.
مطالعه نشان داد که به طور میانگین، مردم در سراسر جهان سطح نسبتاً بالایی از اعتماد به دانشمندان دارند.
ویکتوریا کولونیا، پژوهشگر اصلی از ETH Zurich، اظهار داشت:
«نتایج ما نشان می‌دهد که بیشتر مردم در بیشتر کشورها سطح نسبتاً بالایی از اعتماد به دانشمندان دارند و می‌خواهند دانشمندان نقش فعالی در جامعه و سیاست ایفا کنند.»
در مقیاسی از ۱ (اعتماد بسیار کم) تا ۵ (اعتماد بسیار بالا)، میانگین سطح اعتماد ۳.۶۲ بود که نشان می‌دهد اکثر پاسخ‌دهندگان همچنان دید مثبتی نسبت به دانشمندان دارند.
علاوه بر این، ۷۸ درصد از شرکت‌کنندگان دانشمندان را واجد شرایط می‌دانند، ۵۷ درصد آنها را صادق تلقی می‌کنند، و ۵۶ درصد معتقدند که آنها به رفاه عمومی اهمیت می‌دهند. این یافته‌ها ادعای مکرر درباره بحران اعتماد به علم را نقض می‌کنند.
شکاف رو به رشد بین دانشمندان و عموم مردم
با وجود اینکه اعتماد کلی به دانشمندان همچنان قوی است، این مطالعه نگرانی‌هایی را نیز نشان می‌دهد. یکی از مسائل کلیدی، احساس فاصله بین دانشمندان و عموم مردم است.
تنها ۴۲ درصد از پاسخ‌دهندگان باور داشتند که دانشمندان به نظر عموم مردم توجه می‌کنند. این امر نشان می‌دهد که با وجود اعتماد به دانشمندان، مردم احساس می‌کنند که پژوهشگران همیشه دیدگاه‌ها و اولویت‌های عموم مردم را در نظر نمی‌گیرند.
نیلز جی. مده، نویسنده همکار از دانشگاه زوریخ، گفت:
«نتایج ما همچنین نشان می‌دهد که بسیاری از مردم در بسیاری از کشورها احساس می‌کنند اولویت‌های علمی همیشه با اولویت‌های آنها همسو نیست.»
وی افزود: «ما توصیه می‌کنیم دانشمندان این نتایج را جدی بگیرند و راه‌هایی برای پذیرش بهتر بازخوردها و گفت‌وگوی بیشتر با عموم مردم پیدا کنند.»
این فاصله ادراکی ممکن است در برخی حوزه‌های پژوهش و سیاست به شک و تردید منجر شود. زمانی که دانشمندان نتوانند به‌طور مؤثر با عموم مردم ارتباط برقرار کنند یا در بحث‌های معنادار شرکت کنند، اعتماد ممکن است با گذر زمان کاهش یابد.
یافته‌ها نشان می‌دهد که برای پر کردن این شکاف و تضمین همسویی تحقیقات علمی با نیازها و انتظارات عمومی، تلاش‌های بیشتری لازم است.
قطبش سیاسی و تفاوت‌های منطقه‌ای
این مطالعه همچنین تفاوت‌های قابل‌توجهی را در سطح اعتماد به علم بر اساس گرایش سیاسی و زمینه‌های منطقه‌ای برجسته کرده است.
در کشورهای غربی، افرادی با دیدگاه‌های سیاسی راست‌گرا تمایل کمتری به اعتماد به دانشمندان دارند نسبت به افرادی با دیدگاه‌های چپ‌گرا. این روند نشان‌دهنده قطبش سیاسی فزاینده در نگرش به علم است، به ویژه در موضوعاتی مانند تغییرات اقلیمی، بهداشت عمومی و پیشرفت‌های فناوری.
با این حال، مطالعه نشان داد که در بیشتر کشورها، ایدئولوژی سیاسی به‌طور قوی بر اعتماد به دانشمندان تأثیر نمی‌گذارد. این نشان می‌دهد که با وجود اختلافات سیاسی در برخی مناطق، این اختلافات لزوماً یک روند جهانی را نمایندگی نمی‌کنند.
در عوض، اعتماد به علم ترکیبی از عوامل فرهنگی، اقتصادی و تاریخی خاص هر کشور است.
نقش فعال‌تر برای دانشمندان
نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که اکثر مردم می‌خواهند دانشمندان به طور فعال‌تری در زندگی عمومی و سیاست‌گذاری مشارکت کنند.
به‌طور جهانی، ۸۳ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که دانشمندان باید کارهای خود را به عموم مردم معرفی کنند، که اهمیت ارتباط علمی را در ایجاد اعتماد و درک بیشتر نشان می‌دهد.
علاوه بر ارتباط، ۵۲ درصد از پاسخ‌دهندگان از مشارکت بیشتر دانشمندان در سیاست‌گذاری حمایت کردند. این موضوع نشان‌دهنده تمایل قوی عمومی برای تصمیم‌گیری مبتنی بر علم در حوزه‌هایی مانند سلامت، محیط زیست و سیاست اجتماعی است.
با این حال، نظرات درباره حمایت مستقیم از سیاست‌ها متفاوت است. در حالی که بخش قابل‌توجهی از مردم معتقد بودند که دانشمندان باید در شکل‌دهی سیاست‌ها مشارکت کنند، تنها ۲۳ درصد معتقد بودند که آنها باید به‌طور فعال از سیاست‌های خاص حمایت کنند.
اولویت‌های علمی همیشه همسو نیستند
این مطالعه همچنین برداشت عمومی از اولویت‌های پژوهشی را بررسی کرد. شرکت‌کنندگان، حوزه‌های سلامت، راه‌حل‌های انرژی و کاهش فقر را به‌عنوان مهم‌ترین زمینه‌های پژوهش علمی رتبه‌بندی کردند.
این یافته‌ها نشان‌دهنده حمایت گسترده از علمی است که به‌طور مستقیم کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد و به چالش‌های جهانی پاسخ می‌دهد.
برعکس، پژوهش در زمینه فناوری‌های دفاعی و نظامی در میان پاسخ‌دهندگان اولویت کمتری داشت. بسیاری معتقدند که علم در حال حاضر بیش از حد بر پیشرفت‌های نظامی تأکید دارد و به مسائل مفیدی که به‌طور مستقیم به جامعه سود می‌رساند، توجه کمتری دارد.
این ناهماهنگی بین انتظارات عمومی و اولویت‌های علمی نشان می‌دهد که شفافیت بیشتری در تصمیم‌گیری‌های مالی و برنامه‌های پژوهشی لازم است.
تقویت اعتماد به علم
با وجود یافته‌های مثبت درباره اعتماد عمومی، این مطالعه بر نیاز دانشمندان به تعامل فعال با عموم تأکید کرده است. اعتماد ثابت نیست – بلکه نیازمند تلاش مداوم از سوی جامعه علمی برای حفظ و تقویت آن است.
از طریق ترویج بحث‌های آزاد، گوش دادن به نگرانی‌های عمومی و اطمینان از همسویی تحقیقات با نیازهای اجتماعی، دانشمندان می‌توانند اعتبار و ارتباط خود را در دنیای مدرن تقویت کنند.
همان‌طور که پیشرفت‌های علمی همچنان جوامع را شکل می‌دهند، رابطه بین پژوهشگران و عموم مردم حیاتی باقی خواهد ماند. تقویت اعتماد از طریق ارتباط، شفافیت و پاسخگویی کمک می‌کند که علم همچنان به نیازهای مردم جهان خدمت کند.
این مطالعه در مجله Nature Human Behaviour منتشر شده است.
