هشدارهای اکولوژیکی در قطب شمال طی دهه‌ها به صدا درآمده‌اند. تحقیقات جدید درباره گرمایش اقلیمی نشان می‌دهد که برخی از شدیدترین تغییرات در مناطق سیبری، مناطق شمال غربی کانادا و آلاسکا رخ می‌دهند.
این مطالعه که در مجله Geophysical Research Letters منتشر شده است، تصویری دقیق از تغییرات سریع و نگران‌کننده‌ای که در اکوسیستم‌های قطبی و بوریال رخ می‌دهند ارائه می‌دهد.
نقاط بحرانی گرمایش قطب شمال
تیم تحقیقاتی متشکل از دانشمندانی از مرکز تحقیقات اقلیمی وودول، دانشگاه اسلو، دانشگاه مونتانا، اسری و دانشگاه لییدا بیش از ۳۰ سال داده‌های جغرافیایی را تحلیل کردند.
کارشناسان با ارزیابی تغییرات دما، رطوبت و پوشش گیاهی، مناطقی را شناسایی کردند که با تنش شدید اقلیمی مواجه‌اند.
دکتر جنیفر واتس، مدیر برنامه قطب شمال در مرکز وودول و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت:
«گرمایش اقلیمی فشار زیادی بر اکوسیستم‌های عرض‌های بالا وارد کرده است، اما این فشار در مکان‌های مختلف به شکل‌های متفاوتی ظاهر می‌شود و ما قصد داشتیم این تفاوت‌ها را کمی‌سازی کنیم.»
تیم تحقیقاتی با استفاده از آمار مکانی، مناطق با تغییرات شدید را که به عنوان «نقاط بحرانی» شناخته می‌شوند شناسایی کرد. این مناطق طی دهه‌های اخیر دچار تغییرات قابل توجهی شده‌اند که وجه مشترک آنها وجود پرمافراست (لایه‌های یخ دائمی زیرزمینی) است.
نقش کلیدی پرمافراست در آسیب‌پذیری اقلیمی
پرمافراست، زمینی است که در طول سال یخ‌زده باقی می‌ماند و برای ثبات اکوسیستم‌های قطبی حیاتی است. با این حال، در دهه‌های اخیر این چشم‌اندازهای یخ‌زده دچار گرمایش و خشک‌شدن سریع شده‌اند. این مطالعه نشان داد که تمام ۲۰ منطقه آسیب‌پذیر شناسایی‌شده، دارای پرمافراست هستند.
دکتر سو ناتالی، مدیر پروژه مسیرهای پرمافراست در مرکز وودول، گفت:
«منطقه قطب شمال و بوریال از اکوسیستم‌های متنوعی تشکیل شده است و این مطالعه برخی از روش‌های پیچیده‌ای را که آنها به گرمایش اقلیمی پاسخ می‌دهند، آشکار می‌کند.»
وی افزود:
«اما وجه مشترک این مناطق وجود پرمافراست است. مناطق با بیشترین فشار اقلیمی همگی دارای پرمافراست هستند که با افزایش دما مستعد ذوب‌شدن است. این مسئله یک سیگنال بسیار نگران‌کننده است.»
مطالعه نشان داد که تأثیرات اقلیمی در مناطق مختلف تفاوت‌های چشمگیری دارند. در حالی که بخش‌هایی از سیبری و مناطق شمال غربی کانادا دچار خشکی شده‌اند، مناطقی مانند دلتای یوکون-کوسکوکویم در آلاسکا با افزایش آب‌های سطحی و سیلاب مواجه‌اند.
این تغییرات احتمالاً به دلیل ذوب پرمافراست است که می‌تواند اکوسیستم‌ها را بی‌ثبات کرده و کربن ذخیره‌شده را آزاد کند.
اهمیت داده‌های محلی
به جای اتکا به میانگین‌های گسترده منطقه‌ای، تیم تحقیقاتی بر اهمیت داده‌های محلی برای هدایت استراتژی‌های سازگاری اقلیمی تأکید کرد.
دکتر داون رایت، دانشمند ارشد در شرکت اسری، گفت:
«این مطالعه دقیقاً نشان می‌دهد چرا ما این ابزارهای آماری مکانی را در فناوری خود توسعه داده‌ایم.»
وی افزود:
«ما بسیار افتخار می‌کنیم که با مرکز وودول همکاری نزدیکی داریم تا این نقاط آسیب‌پذیری را شناسایی و منتشر کنیم که نیازمند اقدامات فوری سازگاری اقلیمی و سیاست‌های بلندمدت هستند. این همان چیزی است که ما از آن به عنوان “علم مکان” یاد می‌کنیم.»
نقشه‌برداری دقیق برای مدیریت اکوسیستم‌ها
نقشه‌ای که مناطق دچار تنش اقلیمی در منطقه قطب شمال و بوریال را بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۰ نشان می‌دهد، با استفاده از متغیرهای مختلفی مانند داده‌های ماهواره‌ای و سوابق دمایی بلندمدت تهیه شده است.
پژوهشگران امیدوارند با استفاده از این نقشه‌برداری دقیق، اطلاعات بیشتری را در اختیار مدیران اراضی قرار دهند، مشابه داده‌های ردیابی کووید-۱۹ که در میان جوامع متفاوت بود.
تمرکز بر الگوهای اقلیمی محلی به تصمیم‌گیرندگان امکان می‌دهد استراتژی‌های هدفمند برای سازگاری و حفاظت ارائه دهند.
نجات قطب شمال از گرمایش سریع
یکی از یافته‌های نگران‌کننده مطالعه، گرمایش قابل توجه در منطقه جنگل‌های بوریال سیبری بود.
این جنگل‌ها که در گذشته دی‌اکسید کربن را جذب و ذخیره می‌کردند، اکنون تحت فشار شدید اقلیمی قرار دارند. این وضعیت خطر آتش‌سوزی و انتشار کربن را افزایش داده و چالش‌های اقلیمی جهانی را تشدید می‌کند.
دکتر واتس گفت:
«این مناطق جنگلی که در گذشته دی‌اکسید کربن را ذخیره می‌کردند، اکنون نشانه‌هایی از فشار اقلیمی شدید و خطر فزاینده آتش‌سوزی را نشان می‌دهند.»
وی افزود:
«ما به عنوان یک جامعه جهانی باید برای حفاظت از این اکوسیستم‌های بوریال مهم و آسیب‌پذیر همکاری کنیم، در عین حال انتشار سوخت‌های فسیلی را کاهش دهیم.»
چرا اقدام ضروری است؟
این تحقیقات نیاز فوری به اقدام را برجسته می‌کند. اکوسیستم‌های قطب شمال به سرعت در حال دگرگونی هستند و ثبات آنها برای تعادل اقلیمی سیاره حیاتی است.
ردیابی دقیق این تغییرات به شکل‌گیری سیاست‌ها و تلاش‌های حفاظتی مؤثر کمک خواهد کرد. با این حال، بدون همکاری جهانی و اقدام فوری، این هشدارها ممکن است به زودی به آسیب‌های جبران‌ناپذیر منجر شوند.
اگر اقدامی نکنیم چه می‌شود؟
در صورت ادامه گرمایش قطب شمال، پیامدهای آن شدید خواهد بود. ذوب پرمافراست مقادیر زیادی متان، یک گاز گلخانه‌ای قوی، را آزاد کرده و گرمایش جهانی را تسریع خواهد کرد.
افزایش دما منجر به آتش‌سوزی‌های بیشتر شده، جنگل‌های بوریال را تخریب کرده و کربن ذخیره‌شده را آزاد می‌کند. سیل و فرسایش ساحلی نیز جوامع قطب شمال را تهدید کرده و مردم را مجبور به جابجایی خواهد کرد.
فراتر از تغییرات فیزیکی، گرمایش قطب شمال پیامدهای جدی برای حیات‌وحش و جوامع بومی دارد.
حیوانات نمادینی مانند خرس‌های قطبی، فوک‌ها و والروس‌ها که برای شکار، زاد و ولد و حفاظت به یخ وابسته‌اند، با کاهش زیستگاه‌های خود برای بقا تلاش می‌کنند. این امر منجر به کاهش جمعیت آنها و حتی انقراض در برخی موارد می‌شود.
جوامع بومی که قرن‌ها در هماهنگی با محیط قطب شمال زندگی کرده‌اند نیز با چالش‌هایی مواجه‌اند، زیرا شیوه‌های سنتی زندگی آنها مختل می‌شود.
دانشمندان هشدار می‌دهند که نادیده گرفتن این تغییرات ممکن است سیاره را به نقطه بی‌بازگشت برساند و بازگشت اقلیمی را تقریباً غیرممکن کند.
بی‌تفاوتی در برابر این مسئله، راه‌حلی نیست.
