ارزیابی جهانی اکسید نیترو 2024 که توسط سازمان ملل متحد انجام شده و در COP29 در باکو، آذربایجان رونمایی شد، تاثیر رو به افزایش انتشار گاز N₂O بر تغییرات اقلیمی و لایه اوزون را برجسته می‌کند.
این گزارش که توسط برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) تهیه شده است، نگرانی‌های جدی درباره افزایش سریع انتشار N₂O را بیان کرده و تاکید می‌کند که اقدام فوری برای کاهش پیامدهای شدید زیست‌محیطی و بهداشتی آن ضروری است.
قوی‌تر از دی‌اکسید کربن
اکسید نیترو، یک گاز گلخانه‌ای است که حدود ۲۷۰ برابر قوی‌تر از دی‌اکسید کربن در گرمایش زمین عمل می‌کند و در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از گرمایش جهانی خالص از زمان آغاز عصر صنعتی را به خود اختصاص داده است.
اگرچه عمدتاً از طریق فعالیت‌های کشاورزی مانند استفاده از کودهای مصنوعی و فضولات دامی منتشر می‌شود، همچنین توسط صنایع شیمیایی انتشار می‌یابد و به سومین گاز گلخانه‌ای با بیشترین تاثیر و مهم‌ترین ماده مخرب لایه اوزون که همچنان وارد جو می‌شود، تبدیل شده است.
انتشار N₂O اهداف اقلیمی را به خطر می‌اندازد
گزارش تاکید دارد که افزایش انتشار N₂O توانایی محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد را به خطر می‌اندازد و هشدار می‌دهد که عدم کاهش این انتشارها می‌تواند تلاش‌ها برای دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس را منحرف کند.
این گزارش بیان می‌کند که بدون اقدامات فوری برای کاهش انتشار N₂O، هیچ راه‌حل عملی برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد وجود ندارد و پیشنهاد می‌کند که کاهش انتشار می‌تواند بیش از ۴۰ درصد از سطح فعلی کاهش یابد.
تاثیرات احتمالی بر سلامت در صورت ادامه انتشار N₂O نیز به همین اندازه نگران‌کننده هستند. ادامه انتشار می‌تواند باعث افزایش مواجهه جهانی با اشعه ماوراءبنفش شود که به نوبه خود منجر به افزایش موارد سرطان پوست و آب مروارید می‌شود.
مواجهه فعالانه با انتشار N₂O همچنین به بهبود لایه اوزون کمک می‌کند، که از سلامت انسان با کاهش مواجهه با اشعه مضر ماوراءبنفش محافظت می‌کند.
“پرداختن به انتشار گاز اکسید نیترو برای تضمین کشاورزی پایدار، فراگیر و مقاوم ضروری است که به طور همزمان به کشورها کمک می‌کند تا به اهداف اقلیمی و امنیت غذایی خود دست یابند.” این جمله از کاوه زاهدی، مدیر دفتر تغییرات اقلیمی، تنوع زیستی و محیط زیست FAO است.
کاهش انتشار N₂O می‌تواند از میلیون‌ها مرگ پیشگیری کند
علاوه بر تاثیرات اقلیمی، کاهش انتشار N₂O می‌تواند مزایای عمده‌ای برای سلامت عمومی داشته باشد. گزارش تخمین می‌زند که کاهش همزمان N₂O، اکسیدهای نیتروژن و آمونیاک می‌تواند از تا ۲۰ میلیون مرگ زودرس در سراسر جهان تا سال ۲۰۵۰ جلوگیری کند که عمدتاً به دلیل بهبود کیفیت هوا خواهد بود.
با تغییر روش‌های کشاورزی و کاهش استفاده بیش از حد از نیتروژن، جوامع همچنین می‌توانند کیفیت آب و خاک را که برای سلامت اکوسیستم ضروری است، بهبود بخشند.
دکتر A.R. راویشنکارا، رئیس مشترک ارزیابی و دانشمند جو در دانشگاه ایالتی کلرادو توضیح می‌دهد: “رویکرد مدیریت پایدار نیتروژن نه تنها انتشار گاز اکسید نیترو را کاهش می‌دهد، بلکه از انتشار سایر ترکیبات مضر نیتروژن نیز جلوگیری می‌کند.”
“این می‌تواند کیفیت هوا و آب را بهبود بخشد، از اکوسیستم‌ها محافظت کند و سلامت انسان را تضمین کند، در حالی که امنیت غذایی حفظ می‌شود.”
راهکارهایی برای کاهش انتشار
ارزیابی سازمان ملل مجموعه‌ای از راهبردهای بین بخشی برای کاهش قابل توجه انتشار N₂O را تشریح می‌کند، از جمله بهینه‌سازی استفاده از نیتروژن در کشاورزی و اتخاذ شیوه‌های پاک‌تر در صنعت شیمیایی.
پروفسور دیوید کانتر، رئیس مشترک ارزیابی و استادیار دانشگاه نیویورک بیان می‌کند: “کاهش انتشار N₂O می‌تواند از انتشار تا ۲۳۵ میلیارد تن معادل CO₂ تا سال ۲۱۰۰ جلوگیری کند – این برابر با شش سال انتشار جهانی کنونی دی‌اکسید کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی است.”
برای دستیابی به این کاهش‌ها، گزارش خواستار یک رویکرد جامع به مدیریت نیتروژن است. با کاهش استفاده از نیتروژن و استفاده از روش‌های هدفمند در استفاده از کود، بخش کشاورزی می‌تواند انتشار N₂O را کاهش داده و همزمان بهره‌وری را حفظ کند.
این نه تنها به تثبیت اقلیم کمک می‌کند، بلکه از جریان مازاد مواد مغذی که به اکوسیستم‌های آبی و زمینی آسیب می‌رساند، جلوگیری می‌کند.
تضمین لایه اوزون
گزارش تاکید می‌کند که کاهش انتشار N₂O به بهبود لایه اوزون کمک می‌کند، که از آغاز پروتکل مونترال مورد توجه محافظت‌های جهانی قرار گرفته است.
مگومی سکی، دبیر اجرایی دبیرخانه پروتکل اوزون مونترال می‌گوید: “لایه اوزون برای همه موجودات زنده زمین حیاتی است.”
“دهه‌هاست که طرفین پروتکل مونترال برای حفظ آن تلاش کرده‌اند. این ارزیابی سازمان ملل نیاز به هوشیاری، تعهد و اقدام مستمر برای بهبود لایه اوزون را نشان می‌دهد.”
آلاینده فوق‌العاده نسبتاً فراموش‌شده
مارتینا اوتو، رئیس دبیرخانه ائتلاف اقلیمی و هوای پاک UNEP، تاکید می‌کند که اقدامات فوری می‌تواند مزایای گسترده‌ای در حوزه اقلیم، کیفیت هوا و سلامت داشته باشد.
“این ارزیابی زنگ هشدار را برای یک آلاینده فوق‌العاده نسبتاً فراموش‌شده که به شدت به تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا کمک می‌کند، به صدا در می‌آورد.” اوتو می‌گوید: “با استفاده از ابزارهای کاهش که در ارزیابی برجسته شده و هم‌اکنون در دسترس ما هستند، می‌توانیم مزایای متعددی را در حوزه اقلیم، هوای پاک و سلامت داشته باشیم.”
ارزیابی بر اجرای فوری این استراتژی‌ها تاکید می‌کند و بیان می‌کند که اقدام هماهنگ برای کاهش انتشار N₂O می‌تواند پیشرفت‌های قابل‌توجهی در سلامت جهانی و ثبات زیست‌محیطی به همراه داشته باشد.
با ابزارها و دانشی که اکنون در دسترس است، دولت‌ها، صنایع و افراد می‌توانند برای دستیابی به سیاره‌ای پاک‌تر و سالم‌تر تلاش کنند و هماهنگی تلاش‌ها برای تحقق اهداف حیاتی اقلیمی، امنیت غذایی و سلامت را فراهم آورند.
گزارش کامل در اینجا قابل دسترسی است.
