اگرچه ما اغلب به اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) به‌عنوان یک بیماری که بیشتر بزرگسالان را درگیر می‌کند، نگاه می‌کنیم اما بین ۱ تا ۳ درصد از کودکان به وسواس فکری-اجباری مبتلا می‌شوند. میانگین سن شروع تقریبا ۱۰ سالگی است اما کودکان ۵ یا ۶ ساله نیز ممکن است علائم وسواس فکری را نشان دهند و اطرافیان متوجه آن نشوند.
بسیاری از کودکان نوپا دوست دارند اشیا را بر اساس رنگ، شکل و اندازه مرتب کنند. همچنین رفتارهای تکراری و تفکر جادویی می‌تواند بخشی از رشد طبیعی کودکان زیر ۵ سال باشد، اما اگر همین رفتارها باعث ایجاد مشکل در امور جاری او شود، نیاز به پیگیری جدی دارد. بنابراین تشخیص علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال از نشانه‌های طبیعی رشد آن‌ها امر مهمی است که باید به آن دقت کرد. کودکان زیر ۵ سال اغلب از وسواس‌های فکری و اجباری خود خجالت می‌کشند یا می‌ترسند و راه‌هایی برای توضیح این رفتارها پیدا می‌کنند. در این مطلب قصد داریم علائم وسواس فکری-اجباری در کودکان زیر ۵ سال را بیان کنیم. اگر کودک هر یک از رفتارهای زیر را نشان داد، احتمال وجود OCD را در نظر بگیرید و این موضوع را با روانشناس کودک در میان بگذارید.
۱- نیاز شدید به شمارش و بازشماری مکرر با دلایل غیرمنطقی
علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال ممکن است به این صورت بروز پیدا کند که کودک به‌طور مداوم تعدادی از اشیا یا رفتاری را می‌شمارد و برای این کار دلیلی غیرمنطقی دارد. به‌عنوان مثال قبل از سوارشدن در ماشین تعداد موزائیک‌ها را می‌شمارد، زیرا معتقد است که این کار مانع از تصادف خودرو می‌شود.
۲- مشکل خروج به‌موقع از خانه
نشانه‌های وسواس فکری در کودکان گاهی در رفتارهایی مانند چک‌کردن خودش را نشان می‌دهد. برای نمونه کودکان نوپای وسواسی ممکن است به دلیل این که دائما در حال بررسی مجدد هر چیزی هستند، برای خارج‌شدن از خانه مشکل پیدا کنند. مثلا چندین بار چک کنند که تمام وسایلشان را در کوله خود گذاشته‌اند یا خیر.
۳- سوال‌های مکرر درباره یک موضوع
علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال ممکن است به این صورت ظاهر شود که کودک نوپای شما نتواند به پاسخ یک سوال اطمینان کند و چندین بار سوال مشابهی درباره موضوع مشخصی بپرسد. انگار حتی بارها پرسیدن یک سوال به او اطمینان خاطر یا آرامش لازم را نمی‌دهد. این موضوع حتی کودک را در محیط مهدکودک درگیر می‌کند. یعنی کودک ۵ ساله اغلب از مربی در مورد صحیح‌بودن یک کار یا رفتار بارها سوال می‌کند.
۴- نیاز شدید به برقراری نظم یا تقارن
وسواس فکری کودکان زیر ۵ سال ممکن است به این صورت خود را نشان دهد که کودک به‌طور مداوم اسباب‌بازی‌های خود را بر اساس ویژگی خاصی مرتب کند یا در محل خاصی قرار دهد. همچنین اگر چیزی جابه‌جا شود یا در موقعیت دیگری قرار گیرد، آن را به موقعیت اولیه خود برگرداند
۵- داشتن روتین برای کارهای مختلف
کودکان نوپا ممکن است به‌طور طبیعی برای انجام کارهای مختلف آداب و اصول خاص خود را داشته باشند. درحالی که علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال به این صورت ظاهر می‌شود که آن‌ها برای کارهای روزمره مثل خوابیدن، نقاشی‌کشیدن، صبحانه‌خوردن، بازی‌کردن، لباس‌پوشیدن و… روالی را در نظر می‌گیرند که در طول زمان حتی پیچیده‌تر یا مفصل‌تر می‌شود. برای مثال ممکن است فرزند نوپای شما بگوید باید همیشه لباس‌هایش از سمت سر به سمت پا پوشانده شوند. یعنی اول کلاهش را سرش کنید و سپس شالگردن و به همین ترتیب بلوز و شلوار و کفش. خاصیت ویژه این روتین‌ها طوری است که وقتی به هم بریزد، کودک نیاز دارد همه چیز را از ابتدا شروع کند.
۶- ترس شدید از آلودگی یا میکروب‌ها
کودکان زیر ۵ سال دارای علائم وسواس، ممکن است نسبت به آلودگی ترس شدید نشان دهند. مثلا برای جلوگیری از دست‌دادن با مربی مهدکودک یا کودکان دیگر، از مسیر صف خارج شوند. همچنین ممکن است برای جلوگیری از این اشتغال فکری، ساعات زیادی را به حفظ نظافت اختصاص دهند. برای نمونه ممکن است این کودکان برای کارهایی مثل شستن دست‌ها، حمام‌رفتن و مسواک‌زدن زمان زیادی را اختصاص دهند.
ظهور علائم وسواس فکری در کودکان خطرناک است؟
علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال با چهره‌های متفاوتی ظاهر می‌شود و گاهی اوقات می‌تواند به‌خوبی خود را پنهان کند. فراموش نکنید OCD دو بخش دارد: وسواس (افکار ناخواسته که باعث ناراحتی کودک می‌شود) و اجبار (اعمال یا رفتارهایی که برای کاهش پریشانی یا اضطرابش انجام می‌دهد). افکار وسواسی می‌توانند حول محور ایمنی یا سلامت باشند یا می‌توانند یک فکر ناخواسته و نامناسب باشند که باعث ایجاد احساس بد در کودک می‌شود. داشتن برخی از این علائم به این معنی نیست که کودک شما مبتلا به وسواس فکری است، اما ممکن است نشان‌دهنده نیاز به ارزیابی بیشتر توسط روانشناس کودک باشد. در واقع این اختلال خطرناک نیست اما نادیده‌گرفتن آن می‌تواند خطرناک شود. درمان وسواس فکری در کودکان هر چه زودتر شروع شود می‌تواند موثرتر واقع شود. می‌توان گفت بروز علائم وسواس فکری در کودکان زیر ۵ سال زنگ خطری برای مراجعه و ارزیابی بیشتر به‌منظور جلوگیری از آسیب‌های بعدی به شمار می‌آید.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
