داستان شهری که روزی پایتخت بود؛ اکنون زیارتگاهی برای تاریخ و معنویت

شهری که زمانی پایتخت کامبوج بود، امروز به «شهر مردگان» شهرت دارد؛ اما در نگاه بسیاری از راهنمایان محلی، همچنان یکی از ناشناخته‌ترین و ارزشمندترین مقصدهای گردشگری این کشور است.

ناو سُک، راهنمای باتجربه تورهای کامبوج، پس از سال‌ها همراهی با مسافران، همیشه یک پاسخ قطعی برای سؤال «کم‌اهمیت‌ترین مقصد گردشگری کامبوج» دارد: اودونگ. این شهر که حدود ۳۵ کیلومتر با پنوم‌پن، پایتخت فعلی کشور، فاصله دارد، از سال ۱۶۱۸ تا اواسط دهه ۱۸۶۰، مرکز حکمرانی کامبوج بود.

نام اودونگ از واژه سانسکریت اوتونگا گرفته شده و به معنای «بلند»، «رفیع» یا «برتر» است. نام رسمی آن در نقشه‌ها فنوم اودونگ به‌معنای «تپه اودونگ» ثبت شده است.

با اینکه پایتخت بیش از ۱۵۰ سال پیش جابه‌جا شد، اودونگ همچنان برای خاندان سلطنتی کامبوج جایگاه ویژه‌ای دارد. این مجموعه تپه‌ای شامل چندین استوپای بودایی با تزیینات پیچیده، مجموعه‌ای از اشیای مقدس، مجسمه‌ها و یادگارهای شاهانه است. در مجموع ۱۶ استوپا در این منطقه قرار دارد که بقایای پادشاهان کامبوج در آن‌ها دفن شده است.

راه رسیدن به بالای تپه بیش از ۵۰۰ پله دارد؛ مسیری که با پرچم‌های بودایی، میوه‌ها و گل‌های اهدایی مردم و حضور راهبان نارنجی‌پوش میان شالیزارها، رنگ و زیبایی خاصی دارد. در دوران شکوفایی، اودونگ را «شهر هزار صومعه» می‌نامیدند.

بر فراز تپه‌ای به ارتفاع ۹۳ متر، چشم‌نوازترین سازه اودونگ قرار دارد؛ معبدی نقره‌ای رنگ با طرح‌هایی به‌قدری ظریف که گویی از تور و حریر ساخته شده است. روی این سازه نقش‌های فیل دیده می‌شود که در فرهنگ کامبوج نماد قدرت و طول عمر هستند. درون معبد، مجسمه بودایی زرین و باشکوهی قرار دارد.

کمی آن‌سوتر، پاگودایی سنگی دیده می‌شود که ستونی بلند با چهار چهره بودا در چهار جهت اصلی دارد. این چهره‌ها که از میان درختان سر به فلک کشیده دیده می‌شوند، در روزهای مه‌آلود حال‌وهوایی مرموز و ماورایی به منطقه می‌دهند. در روزهای صاف، بازدیدکنندگان از بالای اودونگ چشم‌اندازی گسترده از روستاهای اطراف را پیش رو خواهند داشت.

اگرچه مردم پنوم‌پن معمولاً برای یک گردش کوتاه‌مدت به اودونگ می‌روند، این منطقه میان گردشگران خارجی چندان شناخته‌شده نیست. بسیاری از مسافران پس از گذر از پنوم‌پن، مستقیم راهی انگکور وات یا کشورهایی مانند ویتنام می‌شوند.

زمانی که کامبوج تحت‌الحمایه فرانسه شد، شاه نورودوم پایتخت را از اودونگ به پنوم‌پن منتقل کرد. در قرن بیستم، جنگ داخلی مرتبط با جنگ ویتنام بخش‌هایی از کشور را ویران کرد و همه مناطق به یک اندازه بازسازی نشدند. به همین دلیل هنوز همه گنجینه‌های اودونگ کشف نشده است.

برخلاف انگکور وات که روزها زمان برای بازدید می‌طلبد، اودونگ را می‌توان در چند ساعت دید. بازدید از این منطقه به مسافران کمک می‌کند حلقه گمشده‌ای میان میراث کهن انگکور و شلوغی مدرن پنوم‌پن را بهتر درک کنند. اودونگ برخلاف بسیاری از آثار تاریخی، هنوز یک مکان زنده است و سازه‌های جدید همچنان در حال ساخت‌اند.

پژوهشگران با استفاده از رادارهای زیرزمینی، آثار بیشتری از سازه‌های قدیمی را در اطراف تپه شناسایی کرده‌اند، اما مرمت آن‌ها بسیار کند پیش می‌رود. اگرچه کامبوج در سال ۲۰۲۰ اودونگ را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو معرفی کرد، این درخواست هنوز پذیرفته نشده است.

بااین‌حال برخی متخصصان معتقدند اوضاع در سال‌های آینده تغییر خواهد کرد؛ زیرا دولت کامبوج سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زمینه گردشگری انجام داده و کسب عنوان‌های یونسکو را بخشی مهم از این برنامه می‌داند. فرودگاه جدید پنوم‌پن نیز که پروژه‌ای ۲ میلیارد دلاری است، نقش مهمی در جذب گردشگر به مناطق کمتر شناخته‌شده خواهد داشت.

تجربه بازدید از اودونگ چگونه است؟

سفر به اودونگ معمولاً با توصیه به ورود در اوایل صبح یا هنگام غروب آغاز می‌شود؛ نه فقط برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای کامبوج، بلکه برای لذت بردن از چشم‌انداز طلوع و غروب خورشید بر فراز مجموعه. بازدید از مرکز بودایی ویپاسانا، قدم‌زدن در بازار اودونگ و صرف غذا در خانه‌های روستایی، بخش‌هایی از تجربه اصیل زندگی مردم منطقه است.

برخلاف انگکور وات، در اودونگ خبری از فروشگاه‌ها، غرفه‌های سوغاتی یا دستگاه‌های فروش نیست. ورودی رایگان است اما راهنما، نقشه یا علائم راهنمایی وجود ندارد و آنتن‌دهی موبایل هم ضعیف است. شرکت‌های گردشگری محلی با خودروهای مجهز و راهنمای انگلیسی‌زبان، آب و خوراکی همراه دارند و کار را آسان‌تر می‌کنند. برای ورود به معابد یا مراکز مدیتیشن، پوشاندن شانه‌ها و زانوها الزامی است، حتی در روزهای بسیار گرم.

یکی از بخش‌های کمتر دیده‌شده اودونگ، یادبود قربانیان خمرهای سرخ است؛ رژیمی که در دهه ۱۹۷۰ جان بیش از ۱.۷ میلیون کامبوجی را گرفت. بسیاری از بازدیدکنندگان معتقدند دیدن این مکان نشانه احترامی است که باید به گذشته تلخ این کشور گذاشت.

در نهایت، سفر به اودونگ برای گردشگران فرصتی فراهم می‌کند تا بدون ازدحام گردشگران خارجی، با مردم محلی تعامل داشته باشند و در عین حال، تکه‌ای پرمعنا از تاریخ کامبوج را کشف کنند.