آلودگی پلاستیکی تنها مشکلی برای اقیانوس‌ها و حیات‌وحش نیست. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که این آلودگی می‌تواند به غذایی که مصرف می‌کنیم نیز نفوذ کند. مطالعه‌ای تازه نشان داده است که نانوپلاستیک‌ها قادرند وارد بافت سبزیجات شوند و این موضوع نگرانی‌های جدی در مورد ایمنی غذایی و سلامت انسان ایجاد کرده است.
نفوذ نانوپلاستیک به سبزیجات خوراکی
دانشمندان برای نخستین‌بار نشان دادند که ذرات بسیار ریز پلاستیک می‌توانند وارد ریشه و سپس به بافت خوراکی سبزیجات منتقل شوند. این ذرات که ابعادی در حد یک میلیونیم سانتی‌متر دارند، تقریباً نامرئی‌اند اما بی‌خطر نیستند. چنین یافته‌ای نشان می‌دهد که مسیر تازه‌ای برای ورود نانوپلاستیک به بدن انسان و حیوانات وجود دارد؛ مسیری فراتر از آب آشامیدنی و غذاهای دریایی.
چگونه پلاستیک وارد سبزیجات می‌شود؟
تیمی از دانشگاه پلیموث انگلستان آزمایشی در یک سیستم هیدروپونیک طراحی کرد. آن‌ها تربچه‌ها را در محلولی حاوی نانوذرات پلی‌استایرن با کربن رادیواکتیو پرورش دادند و پس از پنج روز بررسی کردند که چه مقدار از ذرات جذب گیاه شده است.
- حدود ۵٪ از ذرات اولیه وارد گیاه شدند.
- میلیون‌ها نانوپلاستیک در ریشه‌ها تجمع یافتند.
- تقریباً یک‌چهارم ذرات وارد بخش‌های خوراکی تربچه شدند.
- حتی برگ‌ها نیز حاوی حدود ۱۰٪ از این ذرات بودند.
این نتایج به‌طور مستقیم نشان داد که نانوپلاستیک‌ها فقط روی سطح ریشه باقی نمی‌مانند، بلکه در سراسر سیستم گیاهی حرکت می‌کنند.
عبور پلاستیک از سدهای گیاهی
«گیاهان لایه‌ای در ریشه‌های خود دارند به نام نوار کاسپاری که باید همانند فیلتر عمل کند و مانع ورود ذرات مضر شود. این نخستین مطالعه‌ای است که نشان داد نانوپلاستیک می‌تواند از این سد عبور کند.» — دکتر ناتانیل کلارک
به گفته او، هیچ دلیلی وجود ندارد که این پدیده محدود به یک نوع سبزی باشد. بنابراین احتمال بالایی وجود دارد که نانوپلاستیک به محصولات کشاورزی گوناگون در سراسر جهان نفوذ کند.
پلاستیک فراتر از سبزیجات
این تحقیق ادامه‌ای بر مطالعات قبلی همین گروه است که نشان داده بودند نانوپلاستیک به‌سرعت در ماهی‌ها و صدف‌ها تجمع می‌کند. اکنون مشخص شده است که سبزیجات نیز می‌توانند بخشی از این چرخه باشند. بنابراین انسان‌ها از طریق رژیم غذایی گیاهی نیز ممکن است در معرض این ذرات قرار گیرند.
دانشگاه پلیموث بیش از دو دهه است که در زمینه میکروپلاستیک‌ها تحقیق می‌کند و رد این ذرات را از اعماق اقیانوس‌ها تا قله کوه‌ها دنبال کرده است. همچنین آن‌ها منابع اصلی تولید میکروپلاستیک مانند سایش لاستیک، الیاف لباس، رنگ و زباله‌های تجزیه‌شده را شناسایی کرده‌اند. یافته‌های این دانشگاه تأثیر چشمگیری بر سیاست‌های جهانی مقابله با آلودگی پلاستیکی داشته است.
پیامدهای بهداشتی
«این نتایج نشان می‌دهد که ذرات پلاستیکی نه تنها در آبزیان بلکه در سبزیجات هم تجمع پیدا می‌کنند. این کشف بخش مهمی از درک ما درباره تأثیرات بالقوه نانوپلاستیک بر سلامت انسان است.» — پروفسور ریچارد تامپسون
زنجیره غذایی به هم متصل است. وقتی گیاهان نانوپلاستیک جذب کنند، این ذرات می‌توانند به دام و طیور منتقل شوند و در نهایت دوباره به سفره انسان بازگردند. بر خلاف پلاستیک‌های بزرگ‌تر، نانوپلاستیک‌ها تقریباً غیرقابل شناسایی و حذف از بافت‌های زنده هستند. این یعنی ممکن است بدن انسان هر روز به میزان کم اما مداوم در معرض آن‌ها قرار گیرد.
چگونه سبزیجات را از آلودگی پلاستیکی نجات دهیم؟
این مطالعه به‌وضوح نشان می‌دهد که آلودگی پلاستیکی فقط به دریاها و رودخانه‌ها محدود نمی‌شود. این ذرات می‌توانند وارد گیاهان شوند، به رژیم غذایی ما راه یابند و سلامتی انسان را تهدید کنند. با توجه به رشد تولید جهانی پلاستیک، ضرورت بررسی پیامدهای بلندمدت آن بر ایمنی غذایی هر روز بیشتر می‌شود.
گام‌های آینده پژوهش باید بررسی کنند که کدام محصولات بیشتر مستعد جذب نانوپلاستیک هستند و این موضوع چه تأثیری بر ارزش غذایی و خطرات سلامتی دارد. درک این مسیرها ضروری است تا بتوانیم از میزان قرارگیری در معرض این ذرات بکاهیم و هم انسان و هم اکوسیستم‌ها را محافظت کنیم.
این مطالعه در مجله Environmental Research منتشر شده است.
جمع‌بندی
یافته‌های جدید نشان می‌دهد که نانوپلاستیک‌ها نه تنها در دریا بلکه در سبزیجات نیز تجمع می‌کنند. این موضوع ایمنی غذایی و سلامت انسان را به چالشی جدی تبدیل کرده است.
✅ اکنون زمان آن است که هم مصرف‌کنندگان و هم سیاست‌گذاران درباره آینده پلاستیک در زنجیره غذایی بیندیشند. شما چه فکر می‌کنید؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید و این مقاله را با دوستان خود منتشر کنید.
