سرطان پروستات، دومین سرطان شایع در مردان، در غده پروستات (زیر مثانه) ایجاد می‌شود. این سرطان اغلب در مراحل اولیه بدون علامت است، اما با پیشرفت بیماری، علائمی مانند خون در ادرار یا منی، تکرر ادرار (به‌ویژه در شب)، مشکل در دفع ادرار و درد بروز می‌کنند. تشخیص با آزمایش PSA، معاینه و نمونه‌برداری انجام می‌شود. مراحل سرطان از 1 (محدود به پروستات) تا 4 (گسترش به سایر اندام‌ها) متغیر است. درمان شامل تحت نظر گرفتن، جراحی، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، شیمی‌درمانی، ایمونوتراپی و مهارکننده‌های PARP است. تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع، شانس بهبودی را به شدت افزایش می‌دهد. چشم‌انداز بیماری در مراحل اولیه بسیار خوب است.
سرطان پروستات
سرطان پروستات در مراحل اولیه معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما می‌تواند شامل وجود خون در ادرار یا مایع منی باشد. چشم‌انداز این بیماری اغلب بسیار خوب است، مخصوصاً اگر پزشکان آن را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
سرطان پروستات دومین سرطان شایع در میان مردان در ایالات متحده است.
در سال 2022، انجمن سرطان آمریکا (ACS) پیش‌بینی می‌کند که حدود 268490 نفر به تازگی به سرطان پروستات مبتلا شوند و حدود 34500 نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست بدهند.
چشم‌انداز سرطان پروستات معمولاً خوب است. در مراحل اولیه، سرطان پروستات به شدت قابل درمان و علاج‌پذیر است و بسیاری از افراد درمان مؤثری دریافت می‌کنند.
با این حال، اگر فردی در مراحل پایانی بیماری تشخیص داده شود، احتمال درمان کامل سرطان کم است اما معمولاً قابل کنترل است.
طبقه‌بندی مراحل سرطان پروستات
روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی مراحل سرطان، از جمله سرطان پروستات، وجود دارد. مرحله‌بندی زمانی است که پزشک تشخیص می‌دهد سلول‌های سرطانی چقدر پیشرفت کرده‌اند و چقدر ممکن است گسترش یافته باشند.
پزشکان مرحله را با استفاده از آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) و امتیاز گلیسون (Gleason score) تعیین می‌کنند.
PSA پروتئینی است که وقتی مشکلی در پروستات وجود دارد، در سطوح بالاتری در جریان خون ظاهر می‌شود. سیستم گلیسون همچنین می‌تواند با طبقه‌بندی سلول‌های سرطانی، که می‌توانند رفتار متفاوتی داشته باشند، به تعیین مرحله کمک کند.
برخی از مراحل تهاجمی‌تر هستند و می‌توانند راحت‌تر گسترش یابند. امتیاز گلیسون شامل محاسبه‌ای از میزان تهاجمی بودن سرطان است و می‌تواند نشان دهد که احتمال گسترش تومور چقدر است و با چه سرعتی این اتفاق می‌افتد. به این مورد، درجه (grade) گفته می‌شود.
در اینجا یک مرور کلی مختصر از هر مرحله از سرطان پروستات ارائه شده است.
| مرحله | گروه درجه (Grade Group) | PSA | امتیاز گلیسون (Gleason score) | محل سرطان |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 | کمتر از 10 نانوگرم در میلی‌لیتر | 6 یا کمتر | پروستات |
| 2A | 1 | 10 تا 20 نانوگرم در میلی‌لیتر | 6 یا کمتر | پروستات |
| 2B | 2 | 10 تا 20 نانوگرم در میلی‌لیتر | 7 (3 + 4) | پروستات |
| 2C | 3 یا 4 | 10 تا 20 نانوگرم در میلی‌لیتر | 7 (4 + 3) یا 8 | پروستات |
| 3A | 1 تا 4 | حداقل 20 نانوگرم در میلی‌لیتر | 8 یا کمتر | پروستات |
| 3B | 1 تا 4 | هر مقداری | 8 یا کمتر | پروستات و بافت‌های اطراف |
| 3C | 5 | هر مقداری | 9 یا 10 | پروستات و احتمالاً بافت‌های اطراف |
| 4A | هر گروهی | هر مقداری | هر امتیازی | پروستات، غدد لنفاوی و احتمالاً بافت‌های اطراف |
| 4B | هر گروهی | هر مقداری | هر امتیازی | پروستات، سایر قسمت‌های بدن و احتمالاً بافت‌های اطراف و غدد لنفاوی |
یک راه ساده‌تر برای مرحله‌بندی سرطان این است که ببینیم چقدر از محل اولیه خود گسترش یافته است. این مراحل عبارتند از:
- سرطان موضعی: سلول‌های سرطانی در همان ناحیه‌ای که شروع شده‌اند باقی می‌مانند. در این مورد، در داخل غده پروستات.
- سرطان منطقه‌ای: سرطان به بافت‌های اطراف و احتمالاً غدد لنفاوی نزدیک گسترش یافته است، اما به سایر قسمت‌های بدن نرسیده است.
- سرطان متاستاتیک: سرطان در سراسر بدن گسترش یافته و اندام‌های دیگر مانند استخوان، ریه‌ها یا کبد را تحت تأثیر قرار داده است.
علائم سرطان پروستات
تشخیص علائم خاص سرطان پروستات بر اساس مرحله دشوار است. بسیاری از افراد ممکن است تا مراحل پایانی بدون علامت باشند. گاهی اوقات، بیماری‌های دیگری مانند بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند.
علائم همچنین به این بستگی دارد که آیا سرطان به فراتر از پروستات گسترش یافته و کدام قسمت از بدن را تحت تأثیر قرار داده است.
با این حال، هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، احتمالاً بسیار خاص هستند. اگر فردی هر یک از موارد زیر را تجربه کرد، باید برای ارزیابی به پزشک مراجعه کند:
- نیاز به دفع ادرار مکرر، به خصوص در شب
- افزایش فوریت ادرار
- تغییرات در جریان ادرار
- احساس تخلیه نشدن کامل مثانه
- خون در ادرار یا مایع منی
در ادامه مقاله، جزئیات بیشتری در مورد هر مرحله از سرطان پروستات ارائه شده است.
کارسینوم درجا (Carcinoma in situ)
از نظر فنی، قبل از ایجاد سرطان پروستات، می‌تواند یک مرحله پیش‌ساز وجود داشته باشد.
تقریباً 50 درصد از مردان تا سن 50 سالگی به بیماری‌ای به نام نئوپلازی داخل اپیتلیال پروستات (PIN) یا کارسینوم درجا مبتلا می‌شوند. PIN زمانی رخ می‌دهد که تغییراتی در سلول‌های پوشاننده غده پروستات ایجاد شود.
PIN سرطان نیست، اما این سلول‌ها می‌توانند در آینده سرطانی شوند. به همین دلیل، پزشک ممکن است برای برداشتن این سلول‌ها، درمان را توصیه کند.
سرطان پروستات مرحله ۱
در این مرحله از سرطان پروستات، سلول‌های سرطانی وجود دارند، اما تومور کوچک است و فقط یک ناحیه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سطح PSA در این مرحله کمتر از 10 نانوگرم در میلی‌لیتر (ng/mL) است. امتیاز گلیسون 6 با درجه 1 است.
معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) یا سونوگرافی، تومور را نشان نمی‌دهد. با این حال، غربالگری معمول می‌تواند سرطان را در این مرحله تشخیص دهد و درمان زودهنگام را ممکن سازد.
علائم سرطان پروستات مرحله ۱
در این مرحله اغلب علائم قابل توجهی وجود ندارد. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است شبیه به BPH (بزرگی خوش‌خیم پروستات) باشند، وضعیتی که با بزرگ شدن غده پروستات مشخص می‌شود.
سرطان پروستات مرحله ۲
در سرطان پروستات مرحله 2، سرطان به فراتر از غده پروستات گسترش نیافته است و آزمایش‌های پزشکی ممکن است تومور را نشان ندهند. با این حال، با پیشرفت این مرحله، پزشک ممکن است تغییراتی را در طول معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) یا سونوگرافی رکتال تشخیص دهد.
مقدار PSA بین 10 تا 20 نانوگرم در میلی‌لیتر است. تومور مرحله 2 اولیه درجه 1 است که در مراحل بعدی مرحله 2 به 3 افزایش می‌یابد. امتیاز گلیسون 6 است و به 7 یا 8 می‌رسد.
علائم سرطان پروستات مرحله ۲
زمانی که سرطان به اندازه‌ای بزرگ شود که فشار بیشتری بر مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی منتقل می‌کند) وارد کند، احتمال بروز علائم بیشتر می‌شود.
سرطان پروستات مرحله ۳
در این مرحله، سرطان به فراتر از غده پروستات گسترش یافته است. ممکن است به وزیکول‌های منی (غددی که مایعی ترشح می‌کنند که به تشکیل مایع منی کمک می‌کند) رسیده باشد. با این حال، به مثانه یا رکتوم نرسیده است.
PSA می‌تواند هر مقداری بیش از 20 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد. گروه درجه در ابتدا 1 تا 4 و در انتهای مرحله 3 تا 9-10 است.
علائم سرطان پروستات مرحله ۳
اگر فردی در این مرحله برای خود پروستات درمانی دریافت نکرده باشد، ممکن است بسیاری از علائم معمول، از جمله تغییر در جریان و دفعات ادرار را تجربه کند.
علاوه بر این، بسته به میزان گسترش سرطان و نواحی خاصی که تحت تأثیر قرار داده است، ممکن است فرد علائم دیگری را نیز تجربه کند.
این علائم می‌تواند شامل کاهش وزن ناخواسته و احساس خستگی یا ضعف باشد.
سرطان پروستات مرحله ۴
در مرحله 4، سرطان به سایر نواحی از جمله اندام‌های مجاور مانند مثانه، رکتوم یا غدد لنفاوی گسترش یافته است. همچنین ممکن است به اندام‌های دوردست مانند استخوان‌ها یا کبد گسترش یافته باشد.
هنگامی که سرطان پروستات به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد، سرطان پروستات متاستاتیک نامیده می‌شود.
گروه درجه، امتیاز گلیسون و سطوح PSA در این مرحله می‌تواند هر عددی باشد.
علائم سرطان پروستات مرحله ۴
علائم سرطان پروستات متاستاتیک به اندازه تومور و سایر نواحی آسیب‌دیده بستگی دارد. ممکن است فرد شروع به تجربه درد در قسمت‌های مختلف بدن کند، به خصوص اگر سرطان به استخوان‌ها گسترش یافته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فردی هر یک از علائم سرطان پروستات، مانند تغییر در جریان یا دفعات ادرار را تجربه کرد، مهم است که با پزشک صحبت کند. برای اخذ نوبت همین امروز با مطب دکتر احسان کرباسی متخصص درمان سرطان پروستات در تهران با شماره 02188627420 تماس بگیرید.
درمان سرطان پروستات
- تحت نظر گرفتن فعال (مراقبت هوشیارانه): فرد برای نظارت بر تغییرات بعدی، به طور منظم معاینات پزشکی انجام می‌دهد و پزشک آزمایش‌های دوره‌ای از سطح PSA فرد را انجام می‌دهد.
- جراحی: ممکن است برداشتن غده پروستات ضروری باشد.
- پرتودرمانی: این روش می‌تواند به کاهش اندازه تومور و کشتن سلول‌های سرطانی به عنوان جایگزینی برای جراحی یا همراه با جراحی (اگر بعد از عمل، سلول‌های سرطانی باقی مانده باشند) کمک کند. روش‌ها شامل هدایت پرتو تابش خارجی به ناحیه آسیب‌دیده یا وارد کردن مواد رادیواکتیو در ناحیه‌ای است که سرطان در آن وجود دارد.
- هورمون‌درمانی: هورمون تستوسترون در مردان باعث تحریک و رشد سرطان پروستات می‌شود. مسدود کردن این هورمون‌ها می‌تواند به کند کردن یا توقف رشد، به ویژه در سرطان‌های پیشرفته پروستات کمک کند.
- شیمی‌درمانی: پزشکان داروهایی را تجویز می‌کنند که سلول‌های سرطانی را در سراسر بدن یا در یک ناحیه خاص از بین می‌برند. شیمی‌درمانی یک درمان موثر است، اما هم سلول‌های سالم و هم سلول‌های ناسالم را هدف قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به عوارض جانبی شدید شود.
- ایمونوتراپی: یک درمان واکسنی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند یا آن را برای حمله به سلول‌های سرطانی هدایت کند.
- مهارکننده‌های PARP: این داروها عملکرد آنزیم‌های خاصی را که به سلول‌های سرطانی در ترمیم و رشد کمک می‌کنند، مسدود می‌کنند. پزشکان معمولاً از این داروها در سرطان پروستات متاستاتیک مرحله 4 استفاده می‌کنند.
سوالات متداول سرطان پروستات
چگونه می‌توان فهمید که سرطان پروستات در چه مرحله‌ای است؟
پزشک می‌تواند مرحله سرطان پروستات را با در نظر گرفتن چندین عامل، از جمله سطح PSA، گروه درجه، وسعت تومور اولیه، ساختار تومور بر اساس تجزیه و تحلیل میکروسکوپی، و اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی یا سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است، تعیین کند.
سرطان پروستات با چه سرعتی پیشرفت می‌کند؟
در بیشتر موارد، سرطان پروستات در طول سالیان متمادی به کندی رشد می‌کند. با این حال، این ممکن است بسته به عوامل زیادی، از جمله مرحله و گروه درجه سرطان، متفاوت باشد.
سرطان پروستات چگونه باعث مرگ می‌شود؟
هنگامی که سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده شود، چشم‌انداز عالی دارد و پزشکان اغلب می‌توانند آن را با موفقیت درمان کنند. با این حال، سرطان پروستات پیشرفته می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن مانند استخوان‌ها، غدد لنفاوی، کبد یا ریه‌ها گسترش یابد. این امر می‌تواند در توانایی عملکرد فرد اختلال ایجاد کند، که در نهایت می‌تواند کشنده باشد.
این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد
