مطالعه اخیر به رهبری دانشگاه Guelph کانادا نشان داده است که گرمایش زمین به طور فزاینده‌ای تهدیدی جدی برای جمعیت زنبورعسل در سراسر جهان ایجاد می‌کند.
به گفته کارشناسان، خطرات ناشی از افزایش دما برای بقای لانه زنبورعسل و رشد لاروها باید برای محافظت از این حشرات به‌طورجدی در نظر گرفته شود.
کاهش جمعیت زنبورعسل
«کاهش جمعیت و محدوده گونه‌های مختلف زنبورعسل ممکن است با مسائلی مانند گرم‌شدن بیش از حد لانه‌ها و نوزادان توضیح داده شود. محدودیت‌های بقای نوزادان زنبورعسل نشان می‌دهد که گرما احتمالاً عامل اصلی است، به‌طوری‌که گرم‌شدن لانه به بالای ۳۵ درجه سانتیگراد کشنده است، علی‌رغم توانایی قابل‌توجه زنبورها در تنظیم دمای بدن.»، پیتر روان، متخصص علوم محیط‌زیست در Guelph، توضیح داد.
محدوده دمای مطلوب برای لانه‌های زنبورعسل
زنبورهای عسل که از نظر گونه‌ای متنوع و در اقلیم‌های مختلف پراکنده هستند، به طور مداوم محدوده دمای مطلوب لانه را بین ۲۸ تا ۳۲ درجه سانتیگراد نشان داده‌اند. این شباهت در بین گونه‌ها نشان‌دهنده توانایی محدود برای سازگاری با افزایش دما خارج از منطقه خنثی حرارتی آنها است، جایی که آنها می‌توانند بدون صرف انرژی زیاد، دمای بدن خود را حفظ کنند.
روان گفت: «دمای بیش از حد بالا برای اکثر جانوران و گیاهان مضرتر از دمای خنک است. هنگامی که شرایط خنک است، ارگانیسم‌هایی که دمای بدن خود را به‌صورت متابولیک تنظیم نمی‌کنند به‌سادگی کند می‌شوند، اما زمانی که دما خیلی بالا می‌رود، فرایندهای متابولیک شروع به تجزیه و توقف می‌کنند. مرگ به سرعت فرامی‌رسد.»
محققان با بررسی گسترده‌ای که ۱۸۰ سال را در بر می‌گیرد، دریافته‌اند که زنبورهای عسل می‌توانند تا دمای ۳۶ درجه سانتیگراد زنده بمانند و در حدود ۳۰ تا ۳۲ درجه سانتیگراد بهترین عملکرد را داشته باشند، اگرچه این مقدار بسته به گونه و شرایط جغرافیایی متفاوت است. بااین‌حال، توانایی ذاتی آنها برای تنظیم دما ممکن است در برابر چالش‌های روبه‌رشد ناشی از گرمایش زمین کافی نباشد.
سلامت کلونی زنبورعسل
این مطالعه همچنین بر مفهوم کلونی زنبورعسل به‌عنوان یک «ابر ارگانیسم» تأکید می‌کند و خاطرنشان می‌کند که موفقیت تولیدمثل کلونی به‌سلامت و بقای کل اعضای آن و نه فقط زنبورهای منفرد بستگی دارد؛ بنابراین، دمای بالای لانه، با احتمالاً کاهش سلامت و بقای فرزندان جدید، کل آینده کلونی را به خطر می‌اندازد.
روان اظهار داشت: «تأثیر دمای بالای لانه به‌اندازه کافی موردمطالعه قرار نگرفته است که جای تعجب دارد. می‌توانیم حدس بزنیم که دمای لانه بالای اواسط دهه ۳۰ سانتیگراد به‌احتمال زیاد بسیار مضر خواهد بود و بالای ۳۵ درجه سانتیگراد احتمالاً به سرعت منجر به مرگ می‌شود.»
دمای بالای لانه
یافته‌های مشابه در مورد زنبورهای عسل نشان داده است که دمای بالای لانه می‌تواند ملکه زنبورها را ضعیف کند و منجر به زنبورهای کارگر کوچک‌تر و ضعیف‌تر شود. تأثیر مشابهی بر روی زنبورهای عسل می‌تواند مستقیماً به کاهش آنها کمک کند که نشان‌دهنده نیاز مبرم به تحقیقات بیشتر است.
دانشمندان خواستار بررسی عمیق‌تر در زمینه‌های کم تحقیق بوم‌شناسی زنبورعسل مانند مورفولوژی لانه، خواص مواد و استراتژی‌های تنظیم دما هستند. روش‌های نوآورانه‌ای مانند رادار نفوذ به زمین و تجزیه و تحلیل تنفس‌سنجی جریان‌دار ممکن است نشان دهد که کلونی‌ها و گونه‌های مختلف چگونه با استرس حرارتی مقابله می‌کنند و پتانسیل کشف مناطق خنثی حرارتی وسیع‌تر در برخی گونه‌ها را دارد که می‌تواند مقاومت بیشتری ایجاد کند.
روان در پایان گفت: «امیدواریم دانشمندان آینده ایده‌هایی را که ارائه می‌دهیم بگیرند و آنها را در تحقیقات خود در مورد سلامت و حفاظت زنبورعسل به کار گیرند.»
لانه‌های زنبورعسل
لانه‌های زنبورعسل سازه‌های منحصربه‌فرد و جذابی هستند که معمولاً در زیر زمین یا در علف‌های انبوه یافت می‌شوند. بر خلاف زنبورهای عسل که کندوهای وسیعی می‌سازند، زنبورهای عسل اغلب سوراخ‌های جوندگان متروکه یا توده‌های علف ضخیم را برای ساخت خانه‌های خود بازسازی می‌کنند. این لانه‌ها کمتر پرجمعیت هستند و معمولاً بین ۵۰ تا ۴۰۰ زنبور را در خود جای می‌دهند که به طور قابل‌توجهی کوچک‌تر از کندوهای زنبورعسل است.
ملکه زنبورعسل لانه را با گذاشتن اولین دسته تخم‌ها که با بدن خود آنها را جوجه‌کشی می‌کند، آغاز می‌کند. با بیرون آمدن و بالغ‌شدن این تخم‌ها به زنبورهای کارگر، آنها وظایف گسترش لانه، جستجوی غذا و مراقبت از لاروهای بعدی که توسط ملکه گذاشته می‌شوند را بر عهده می‌گیرند. داخل لانه زنبورعسل شامل گلدان‌های مومی است که توسط کارگران برای ذخیره غذا و پرورش زنبورهای جوان ساخته می‌شود.
این لانه‌ها عمر نسبتاً کوتاهی دارند. آنها معمولاً فقط چند ماه در هر سال از بهار تا اواخر تابستان فعال هستند. در پایان فصل، ملکه‌های جدید تولید می‌شوند که برای جفت‌گیری و سپس یافتن مکانی برای خواب زمستانی در زمستان از لانه خارج می‌شوند.
لانه اصلی رها می‌شود و به‌طورکلی سال بعد دوباره استفاده نمی‌شود. این چرخه نقش حیاتی زنبورعسل را در گرده‌افشانی و اکوسیستم نشان می‌دهد، علی‌رغم اینکه لانه‌های آنها کمتر دائمی از لانه‌های برخی دیگر از گونه‌های زنبورها است.
نقش زنبورعسل در اکوسیستم
زنبورهای عسل نقش حیاتی در اکوسیستم ایفا می‌کنند. آنها مسئول گرده‌افشانی بسیاری از گیاهان، از جمله محصولات کشاورزی هستند. بدون زنبورعسل، بسیاری از گیاهان قادر به تولیدمثل نخواهند بود و زنجیره غذایی مختل خواهد شد.
زنبورهای عسل همچنین به‌عنوان شاخصی از سلامت محیط‌زیست عمل می‌کنند. کاهش جمعیت زنبورعسل می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلات زیست‌محیطی مانند آلودگی یا ازدست‌دادن زیستگاه باشد.
اقداماتی که می‌توان برای محافظت از زنبورعسل انجام داد
اقدامات زیادی وجود دارد که می‌توان برای محافظت از زنبورعسل انجام داد، از جمله:
- کاشت گل‌ها و گیاهان دوستدار زنبورعسل
- اجتناب از استفاده از آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها
- حمایت از کشاورزانی که از روش‌های کشاورزی پایدار استفاده می‌کنند
- حمایت از سازمان‌هایی که برای محافظت از زنبورعسل کار می‌کنند
با انجام اقداماتی برای محافظت از زنبورعسل، می‌توانیم به تضمین سلامت محیط‌زیست و زنجیره غذایی خود کمک کنیم.
این مطالعه در مجله Frontiers in Bee Science منتشر شده است.
