سونامی‌ها پدیده‌های طبیعی قدرتمندی هستند که توانایی تغییر شکل کلی سواحل را دارند. فناوری مدرن اکنون این امکان را به دانشمندان داده است که این پدیده‌ها را با جزئیات شگفت‌انگیزی مطالعه کنند.
توانایی نظارت و تحلیل این امواج عظیم به صورت آنی، درک ما از رفتار و تأثیرات آن‌ها را متحول کرده و داده‌های ارزشمندی فراهم آورده که می‌تواند در تدوین پروتکل‌های ایمنی و مدل‌های پیش‌بینی مورد استفاده قرار گیرد.
این توانایی فناورانه اخیراً به دانشمندان کمک کرده تا امواج سونامی‌ای را که در گرینلند برای ۹ روز ادامه داشت، تحلیل کنند. این رویداد نادر و پیچیده توسط ماهواره بین‌المللی SWOT ضبط شده است.
کشف سونامی توسط ماهواره SWOT
ماهواره SWOT با استفاده از قابلیت‌های تصویربرداری پیشرفته خود، اطلاعات بی‌سابقه‌ای در مورد حرکت و تداوم امواج سونامی در دیواره‌های شیب‌دار دیكسون فیورد در گرینلند ارائه داد. این مشاهدات کمک شایانی به حوزه اقیانوس‌شناسی کرده است.
در قلب این تحقیقات، دانشمندانی از آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در کالیفرنیای جنوبی و مرکز ملی مطالعات فضایی فرانسه (CNES) قرار داشتند. این محققان در مأموریت بین‌المللی ماهواره سطح آب و توپولوژی اقیانوس‌ها (SWOT) همکاری کردند.
تلاش‌های مشترک آن‌ها به کشف الگوهای منحصربه‌فردی انجامید که سونامی در دیواره‌های شیب‌دار دیكسون فیورد به وجود آورده بود.
تصویر بهتر از هزار کلمه می‌گوید
در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، یک روز پس از یک رانش سنگ بزرگ، ماهواره SWOT در زمان و مکان مناسبی قرار داشت و اندازه‌گیری‌های ارتفاع آب را در دیكسون فیورد جمع‌آوری کرد.
دانشمندان با مقایسه این اندازه‌گیری‌ها با داده‌های هفته‌های قبل، تصویر واضحی از پیامدهای این سونامی به دست آوردند.
یک تصویر بصری از داده‌های SWOT نشان داد که سطح آب در سمت شمالی دیكسون فیورد در نقاط خاصی تقریباً ۱.۲ متر (۴ فوت) بالاتر از سطح آب در سمت جنوبی بود. این اختلاف به دلیل رانش سنگ عظیمی بود که باعث ایجاد سونامی شده و برای ۹ روز ادامه یافت.
یک دستاورد مهم در تحقیقات
این نخستین باری بود که ماهواره SWOT توانست شکل یک موج سونامی را بررسی کند. جاش ویلیس، پژوهشگر سطح دریا در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا، گفت:
«SWOT در زمانی مناسب از منطقه عبور کرد، زمانی که آب به شدت در مقابل دیوار شمالی فیورد تجمع کرده بود. دیدن شکل موج چیزی بود که پیش از SWOT هرگز ممکن نبود.»
ردیابی منشاء سونامی
مقاله‌ای که اخیراً در مجله Science منتشر شده، منشأ این سونامی را به سیگنال‌های لرزه‌ای مرتبط دانسته است. بیش از ۲۵ میلیون متر مکعب (۸۸۰ میلیون فوت مکعب) سنگ و یخ به دیكسون فیورد فرو ریختند و این سونامی را ایجاد کردند.
دیكسون فیورد، بخشی از شبکه کانال‌هایی در سواحل شرقی گرینلند است که عمقی حدود ۵۴۰ متر و عرضی ۲.۷ کیلومتری دارد، در حالی که دیوارهای آن تا ارتفاع ۱۸۳۰ متر بالا می‌روند.
به دلیل دور بودن فیورد از اقیانوس باز و محصور بودن آن، انرژی حاصل از حرکت سونامی فرصت کمی برای پراکندگی داشت. این امر باعث شد موج هر ۹۰ ثانیه یک‌بار به جلو و عقب حرکت کند و به مدت ۹ روز ادامه یابد.
فناوری ماهواره‌ای و نظارت بر سونامی‌ها
ماهواره SWOT با توانایی خود در ثبت و تحلیل داده‌های ارتفاع آب، نشان می‌دهد که فناوری ماهواره‌ای چه ظرفیت عظیمی برای نظارت بر بلایای طبیعی دارد. برخلاف حسگرهای زمینی سنتی، ماهواره‌ها دید جامعی از مناطق دورافتاده مانند فیوردهای گرینلند ارائه می‌دهند. این قابلیت برای ثبت تأثیرات بلایا و ساخت مدل‌های پیش‌بینی برای آمادگی بهتر ضروری است.
رویداد سپتامبر ۲۰۲۳ در دیكسون فیورد نشان داد که چگونه تصویربرداری ماهواره‌ای تکامل یافته تا حرکت امواج سونامی را در طول ۹ روز آشکار کند. این داده‌ها درک ما از دینامیک انرژی در مناطق محدود را افزایش داده و به بهبود پاسخ‌دهی به بلایا و کاهش ریسک کمک می‌کند.
علاوه بر نظارت بر سونامی، ماهواره‌هایی مانند SWOT نقش حیاتی در مشاهده طغیان‌های ناشی از طوفان، سیلاب‌ها و افزایش سطح دریا ایفا می‌کنند.
ادغام داده‌های ماهواره‌ای با تحلیل‌های آنی راه را برای پاسخ‌دهی سریع‌تر و مؤثرتر به بلایای طبیعی هموار می‌کند و به جوامعی ایمن‌تر و مقاوم‌تر کمک می‌نماید.
